Symbolica

Symbolica: Paleis der Fantasie is een darkride in Fantasierijk, centraal in het park. In de attractie, die draait om de wisselwerking tussen werkelijkheid, droom en fantasie, wordt men door de lakei O.J. Punctuel opgewacht om op audiëntie te komen bij koning Pardulfus, om vervolgens door Pardoes de Tovernar te worden uitgenodigd voor een tour door de normaal niet zomaar toegankelijke delen van het paleis.

In een voertuig genaamd Fantasievaarder, waar men met maximaal 8 personen in kan plaatsnemen, kan men één van drie mogelijke routes met interactieve elementen afleggen. Tijdens de rit komt men door gangen en depots, via verschillende ruimtes met afzonderlijke scènes, uiteindelijk uit in de Koningszaal alwaar de geplande audiëntie plaatsvindt.

De attractie is te vinden aan het Hartenhof, gelegen aan het uiteinde van de Pardoes Promenade. Het gebouw is met de voorgevel gericht op de Promenade, en men loopt er dus vanaf de parkentree recht op af. Het plein is ook te bereiken via de wandelpaden vanaf Marerijk en Anderrijk. Het hoekige gebouw is herkenbaar aan de hoog opgetrokken muren die in de onderste laag bestaan uit donker en de bovenste uit beige gesteente. Op de hoeken van het gebouw zijn kleine torens te vinden. De voorgevel bestaat uit een aantal dicht op elkaar staande torens op een rotswand. Tussen de twee voorste torens is een muur getrokken met een grote entreedeur met daarvoor een bordes.

Symbolica werd op 1 juli 2017 geopend als de jubileumattractie bij het 65-jarig bestaan van de Efteling. Het is een doorontwikkeling van het concept Hartenhof dat eerder voor 2012 op het programma stond. Het werd gebouwd op wat tot dan toe bekend stond als de Brink, een groot leeg plein dat oorspronkelijk bedacht was om bezoekers over het park te verspreiden. Het was, na Baron 1898, de tweede grote attractie van een meerjarenplan om vijf miljoen bezoekers te trekken in 2020. Daarom is Symbolica ook expliciet geschikt gemaakt voor de internationale gast. Het voor 2020 gewenste aantal bezoekers werd mede door het succes van Symbolica al in 2017 gehaald.

Omschrijving

Exterieur

Gebouw

Het gebouw waar de attractie zich in bevindt staat in het midden van het park, tussen Polles Keuken, de Pagode en de Siervijver. Het gebouw is om die reden rondom gethematiseerd, met uitzondering van een deel van de wanden aan de noordzijde van het gebouw, die normaliter niet te zien zijn vanaf de voor bezoekers begaanbare wandelpaden. Het exterieur van de begane grond bestaat uit muren van roodbruin gestapelde blokken. De etage daarboven, die kleiner van omvang is, kent beige muren. Op de hoeken van het gebouw zijn erkertorentjes te vinden met bloemblad-vormige kantelen en één met een koepel. Het hoofdgebouw is 9 meter hoog.

Aan de voorzijde van het gebouw bevindt zich een rotswand waarop een landhuis-achtig gebouw staat met twee torentjes aan weerszijden, verbonden door een wand met een grote poort aan een bordes. De poort, die zich op de eerste verdieping bevindt, vormt de toegang naar de voorshow van de attractie. Boven deze poort is een reliëf te zien van twee witte vogels op een veld van bordeaux boven een gouden ster op een blauw veld. Tussen de vogels een gekroond schildje met een gouden hart met tevens een kroon. Op de gouden windvaan op dit gebouw zijn vijf vormen te zien: een ster, een veer, een drakenstaart, een heks en een kroon; ieder symbolisch voor een van de de vijf rijken van de Efteling.

Het meest opvallende element van het attractiegebouw bevindt zich net achter deze gevel. Op het dak staan vijf bijzondere torens, ieder anders van vorm. Voor de daken van deze torens is 2.423 kilo koper gebruikt. De grootste toren heeft langwerpige glas-in-loodramen en bevat op het dak vijf zogenaamde 'zonnenvensters', een verwijzing naar de vijf zonnen die de planeet Symbolica heeft. Deze toren weegt 16.000 kilo en is, inclusief de gouden torenspits, 29,8 meter hoog.

Aan de achterzijde van het gebouw is een rots te vinden die uit het gebouw lijkt te komen. Hier stroomt water vanaf in een klein vijvertje. Al voor de opening van de attractie werd dit een geliefd fotopunt voor bezoekers. Links van de waterval bevindt zich een grote poort die dienst doet als nooduitgang en een klein reliëf in de muur, van twee vogels op een veld van kobalt met een edelsteen en ster erboven.

• 

  De waterval achter de attractie

• 

  De achterzijde gezien vanaf de stenen brug

• 

  Reliëf aan de achterzijde

• 

  Symbolica in de verte vanaf het Kinderspoor

Dak

Het gebouw van Symbolica heeft een voor Efteling-begrippen bijzonder groot, plat dak. Omdat dit enorme dak ook nog eens recht onder uitkijktoren Pagode ligt, is ervoor gekozen om ook het dak aan te kleden op een manier die bij de attractie past. Het dak is bedekt met 800 m² sedum (mosplantjes), dat het geheel een groene en organische aanblik geeft, isolerend werkt en daarnaast ook nog eens een positief effect heeft op de omgeving.

Tussen het sedum zijn zo'n 800 zonnepanelen geplaatst die stroom opwekken om de attractie deels op te draaien. Om deze in principe technische installatie niet teveel te laten detoneren, is gekozen voor een strak ontwerp, dat geïnspireerd is op de geometrisch vormgegeven tuinen van bestaande paleizen. In het midden is een Efteling-e aangebracht (overigens niet richting de Pagode georiënteerd), die gezien kan worden als een verwijzing naar de Efteling-E-parterre die voorheen op die plek lag.

• De torens van dichtbij bezien
• 
• 
• 

Wachtrij

Symbolica heeft twee wachtrijen, één reguliere en één voor Single Riders. Beide beginnen bij een poort achter de fontein op het Hartenhof: rechtsaf voor gewoon bezoek, linksaf als je alleen bent. De single riders-rij gaat in een rechte lijn naar achteren om daar 180 graden te keren bij de trap richting de ingang van de attractie. De normale wachtrij meandert eerst een stuk op het plein voor de attractie. Aan het eind van dit stuk meandering staat een tappunt voor drinkwater. Het pad vervolgt zich als een enkelvoudige wachtrij langs een begroeid heuveltje, en keert dan om en voert over de heuvel heen, door een stuk bos. Aan het eind kom je bij een punt waar verblijfsgasten via een achteringang aan Gondoletta-zijde binnengelaten kunnen worden, als ze gebruik kunnen maken van de attractie vóór 10.00 uur 's ochtends.

Daarna kom je bij een groter wachtgedeelte van twee overkappingen waaronder weer gemeanderd wordt. Onder deze Victoriaans ogende bouwsels hangen sierlijke banieren die je in verschillende talen welkom heten. Het concept van de attractie, op audiëntie komen bij de koning, komt hier al goed uit de verf. Regelmatig zijn er omroepen van O.J. Punctuel die de bezoekers herinnert aan de paleisregels. Na de overkapte gedeeltes betreed je een in de rotsen uitgehouwen trap die richting het bordes van het paleis voert. Aan het eind kom je bij een hek met een Efteling-medewerker. Hier word je groepsgewijs binnengelaten in de Vestibule.

Tijdens de wandeling door de paleistuin zijn er borden en inscripties op de meandering te vinden met raadsels, waarbij het antwoord erbij staat in het Symbolicaans (de oude Efteling Clubgeheimtaal). Op een pilaar staat de vraag: "Wat is meer waard dan een miljoen saldorijn?" Het antwoord: "Mijn allerliefste Pardijn". Het Symbolicaans wordt ook gebruikt voor teksten zonder raadsel, waaronder op de prullenbakken "Papier hier", en op palen vinden we teksten als "Hou nog even vol!" en "Jij ziet ook alles!". Op het tappunt staat te lezen "Service van onze vorst, stil hier je grote dorst". Een grote inscriptie is te lezen op de muur rechts nadat je het bordes betreedt, met de tekst "Achter deze muur zorgt je fantasie voor avontuur".

Raadsels zijn er niet alleen in het Nederlands, maar ook in het Engels, Duits en Frans, waaronder: "Any idea how many rooms the palace has?" De oplossing in het Symbolicaans: "Pssst... That remains a secret!"

Symbolica heeft overigens een stalling voor wandelwagens vlakbij de Schatkist, maar deze wordt door de meeste bezoekers niet gevonden en op drukke dagen kunnen er dan ook veel buggy's voor de ingang tot de wachtrij staan.

• 

  Pad, rozen en paviljoens

• 

  Boswandeling

• 

  Beauty kit in de wachtrij met instructies

• 

  Achter deze muur zorgt je fantasie voor avontuur

De reis door het paleis

Scènes

Een bezoek aan het Paleis der Fantasie duurt inclusief voorshow zo'n tien minuten. Na de voorshow (Vestibule) is er nog een wachtgedeelte voor je bij het station komt om in te stappen in één van de drie klaarstaande Fantasievaarders. Er zijn drie verschillende tours, maar alle drie doen ze alle scènes aan, met uitzondering van de kamertjes na het Botanicum: die zijn specifiek voor één tour.

Een uitgebreide omschrijving van iedere scène is hier te vinden:

Vestibule

Vanaf het bordes van het kasteel betreden bezoekers via dubbele deuren direct de Vestibule of hal van het paleis. Deze ligt dus op de eerste verdieping van het complex. De vestibule is een grote vierkante ruimte met daarin tegen de linker wand een rijkelijk gedecoreerde trap die naar een portaal voert. Single riders en bezoekers uit de normale wachtrij betreden de ruimte apart en nemen ieder plaats in een andere rij in het vertrek.

De Vestibule is voorzien van pompeuze decoratie: goudkleurig krulbehang, getordeerde kolommen, een faux-marmeren vloer met een windroos, rode draperieën en vaandels geven het geheel een warme uitstraling. Aan de muur tegenover het bordes hangt een portret van de vorst van het geheel: koning Pardulfus Carando Domerano. Vanaf de trap, die is afgesloten van het publiek door een laag hekje, worden we in diverse talen welkom geheten door (een animatronic van) secretaris protocollair O.J. Punctuel, die we hier dus voor het eerst in levende lijve zien na alle aanwijzingen in de wachtrij. In een blauw livrei leest hij regels en richtlijnen op en geeft aanwijzingen voor de aanstaande audiëntie bij de koning.

Wanneer de deuren worden gesloten klinkt er trompetgeschal en heet Punctuel iedereen nogmaals hartelijk welkom in Symbolica. Terwijl hij bezoekers uitnodigt om bij de wachtende koning op audiëntie te komen duikt plots van achter een gordijn bovenaan de trap tovernar Pardoes op. Hij vindt het allemaal maar een saaie boel met al die regels en richtlijnen en nodigt bezoekers uit om met hem mee te gaan op een reis door "vertrekken vol magie". Het heet hier immers niet voor niets het "Paleis der Fantasie". Punctuel protesteert stevig tegen deze wilde plannen, maar met zijn Twinkeltoorts en de spreuk "Transito culto fabulu, trage treden, open u!" betovert Pardoes de trap. Twinkels verstrooien zich over de paarse loper en de trap splitst zich in tweeën. Daartussenin ontstaat een doorgang vol blauwverlichte rook. Terwijl Punctuel heftig blijft protesteren moedigt Pardoes de bezoekers aan de geheime route te volgen: "Snel naar beneden vrienden! Want aldaar, staan voor jullie Fantasievaarders klaar!". Punctuel roept nog "Not the Fantasy Floats!", maar dat heeft weinig effect.

Terwijl de rook wegtrekt mogen eerst de bezoekers uit de gewone wachtrij de doorgang in. Zij slaan na de trap linksaf het trappenhuis in. Daarna volgen de single riders; zij mogen rechtsaf naar hetzelfde trappenhuis.

Trappenhuis en station

Nadat de bezoekers door de gespleten trap zijn gelopen, komen ze in een klein portaaltje met kastruimte en een getralied raam waardoor je alvast een blik krijgt op het trappenhuis, de Catacomben genoemd, waarin je terecht komt als je door het hek links- of rechtsaf slaat: bij de groep gewone bezoekers staat het linker hek open, voor de single riders het rechter hek. Na nog een donkere gang sta je bovenaan de trap in een vierkant trappenhuis van drie verdiepingen hoog. Twee trappen, één voor regulier en één voor singles, wentelen zich in twee slagen rond langs de wanden. In het midden hangt een streng van bollampen en onderin staan nog wat kisten met attributen. Dat we ons 'achter de schermen' bevinden is evident: het trappenhuis is donker, grauw, stoffig, en afgezien van de lampen ongedecoreerd.

Eenmaal beneden komen de single riders direct bij het station, de gewone bezoekers moeten nog een extra gangetje door. Hierna komen ze bij een keuzemoment van de drie tours: elk heeft een eigen wachtrijtje en is herkenbaar aan een kleur. Hier doorheen gekomen haalt een medewerker je op en verwijst je naar de juiste van drie in het station gereedstaande Fantasievaarders, die elk weer een kleine 'wachtbekken' hebben voorzien van een nummer op de vloer en gekleurde bollampen. Het station is aangekleed met diverse attributen die gerelateerd zijn aan het gangbaar houden van de voertuigen. Aan de muren hangen plakkaten met uitleg over hun werking, inclusief het bedieningspaneel. Het plafond bestaat uit gewelven en er is in de ruimte een zoete geur waar te nemen. De hekjes gaan open en je kunt instappen in de Fantasievaarder. Als dat gebeurd is, en de beugels gesloten zijn, vertrekken ze alle drie netjes op een rij om het Paleis der Fantasie te gaan verkennen.

• 

  Instructies over de Fantasievaarder

• 

  Affiche met de openingsdatum in het Symbolicaans (1 juli 2017)

• 

  Affiche met Fantasievaarder (Twinkelvermogen per EK [Eenhoorn Kracht])

Observatorium

Het Observatorium is de eerste scène van Symbolica na het station. Vlak voor de Fantasievaarders de ruimte binnenrijden slaat de Muziektour even af naar een zijgang waar een grote deur zich vergrendelt met een vierledig slot. De voertuigen rijden via een met kaarsen en kristallen verlichte gang naar de grote, met een koepel bekroonde ronde ruimte.

Het Observatorium is de werkplek van Grootmagister Almar, de leermeester van Pardoes. We zien hem als oude tovenaar met lange baard en staf prevelend opkijken naar zijn planetarium dat met bronzen tandwielen en planeten draait onder een koepel met sterren. Op zijn platform, midden in de ruimte, staat ook een met een fabeldier gedecoreerd katheder. Rondom het Observatorium zijn twee niveaus van boekenkasten en kasten met natuurhistorische en wetenschappelijke objecten te vinden. De kasten op het tweede niveau in het met donker hout betimmerde Observatorium zijn via een galerij toegankelijk voor Almar. Hierboven wordt het plafond rondom de koepel gesierd door symbolen uit de astrologie.

Pardoes duikt vlak bij het katheder van Almar op en zwaait met zijn Twinkeltoorts terwijl hij uitroept: "Illumina Fantasia! Gebruik je Fantasie! Illumina Fantasia!". Hierop "slaat de betovering" in de bol op je Fantasievaarder, raakt ook het Observatorium betoverd, verschijnen sterrenbeelden in de koepel en rijdt de Fantasievaarder met een vaartje het observatorium uit naar de Panorama Salon.

Panorama Salon

De Panorama Salon biedt een weids uitzicht of "panorama" over Hartenstad, de stad gelegen naast het paleis, uitgevoerd als een diorama bij nacht. Voordat de Fantasievaarders één van de drie balkonnetjes oprijden, zien we rechts aan de route op een tafel stolpen met vlinders voor een groot schilderij staan. Ze twinkelen en komen even tot leven. Eenmaal op het balkon zien we tientallen gebouwen en torens in Symbolicaanse architectuur, genesteld tussen hoge bergen en een vulkaan. Een bries waait over het balkon en tovertwinkels verstrooien zich over de bouwsels waarbij deze aangelicht worden. Bovenaan in de scène verschijnen grote lichtgevende vlinders die naar de bezoekers toe fladderen. Achterwaarts rijden de Fantasievaarders de balkons af naar het Botanicum.

Botanicum

Via een korte verbindingsgang en een hoekje met rotswerk rijden de Fantasievaarders achter elkaar een Victoriaanse kas met gewelfd dak en sierlijke spanten binnen: het Botanicum. Langs de kolommen en in grote potten groeien bijzondere planten als Flos Reijnders en Flora Magica, die hun bloembladeren openen en sluiten. Het licht binnen dimt en de tovertwinkels spreiden zich uit over de glazen panelen, waarna we zien dat zich daarachter geen buitenlucht maar een soort onderwatergrot bevindt. Een groot fabeldier dat wat wegheeft van een baleinwalvis zwemt vanuit de hoogte naar beneden en maakt walvisgeluiden. Het vriendelijk ogende dier breekt met zijn staart (per ongeluk) het glas waarna meer en meer barsten verschijnen en water tussen de spanten en panelen door loopt. Het licht maakt kortsluiting door het water en valt uit. Snel rijden de Fantasievaarders het Botanicum uit, een pad in waar Pardoes tussen een aantal planten de weg wijst naar een veiligere plaats: de Poorten Passage die toegang geeft tot het Schatten Boudoir, de Muziek Salon en het Helden Kabinet.

Boudoir, Salon en Kabinet

In de Poorten Passage, een ruimte waarvan het plafond wordt gedragen door ronde zuilen, zijn links en rechts portalen te zien, afgesloten door zware gordijnen in primaire kleuren. Boven alle portalen hangen vaandels die verwijzen naar de verschillende tours die vanaf daar gevolgd kunnen worden. De Keukentour, Floratour en Faunatour links bestaan niet in de attractie maar lijken toch vanuit deze ruimte toegankelijk te zijn.

De Fantasievaarders weten individueel elk één van de belendende vertrekken in te draaien, die zich rechts achter de openende gordijnen bevinden; achtereenvolgens het Schatten Boudoir, de Muziek Salon en het Helden Kabinet. Hoewel de namen anders doen vermoeden zijn deze ruimtes allemaal even groot. In elk van de drie vertrekken draait de Fantasievaarder een kwartslag om recht voor een uitbundig gedecoreerde spiegel te stoppen. De kamertjes zijn verder betrekkelijk spaarzaam gedecoreerd met een tafeltje, piano of stapel kisten.

Plots worden de bezoekers hier toegesproken door O.J. Punctuel die zich vermomd blijkt te hebben in een barok dameskostuum, componistenbuste of zich verstopt in een harnas. De tour wordt stilgelegd wegens overtreding van het audiëntieprotocol. In de spiegel duikt een geanimeerde Pardoes op die met toverkracht en hulp van knopdrukkende bezoekers de tour weer in beweging zet. Daartoe tovert hij ook de rijk gedecoreerde en met edelstenen ingelegde Gouden Fantasiesleutel tevoorschijn in een stolp op een wandtafeltje. Vanuit de spiegel wordt tijdens de kleine show ook de actiefoto van Symbolica gemaakt. Onder het roepen van 'Illumina Fantasia' komt het tot een soort twinkelexplosie die op de muur een sleutelgat vormt, waarna deze open klapt. De Fantasievaarders rijden hierdoor voorwaarts de kleine kamertjes uit naar het Verborgen Fantasie Depot.

Verborgen Fantasie Depot

In het Verborgen Fantasie Depot rijden alle Fantasievaarders een eigen route, maar zie je wel op elke route het grootste deel van de ruimte. Doordat je hier wat langer rondrijdt, zijn in totaal zes Vaarders tegelijk in het vertrek, wat op sommige momenten tot een interessante wirwar aan voertuigen leidt. Het Depot oogt als een kelderachtige opslagplaats met gewelven rustend op spiraalkolommen, verlicht met kaarsen (die elke keer wanneer de deuren openen flakkeren) die deels op plateaus staan gedragen door kronkelige wortels uit het plafond.

In het Depot vinden we in een aantal kasten een keur aan meer of minder magische objecten. "Betoverd" door de twinkels uit de bol van de Fantasievaarder komen de objecten tot leven. Een zelfbladerend boek, klepperende kisten, bewegende wapenschilden, een eindeloos diepe spiegel en zwevende toortsen geven een idee van de fantasie die hier is opgeslagen.

De drie tours rijden in het Depot naar drie verschillende doodlopende nissen, waar een thematisch passend interactief tafereel is te zien terwijl de Vaarder even stil staat.

• De nis van de Schattentour is een spiegelkamer met spitsbooggewelven, met daarin een kleurig opgloeiende grote briljant geslepen diamant die zich talloze malen weerspiegelt in de wanden en het plafond. Bezoekers op de eerste rij van de Fantasievaarder kunnen de kleur van de diamant veranderen middels het dashboard.
• De Muziektour brengt bezoekers naar een hoek met een muziekmachine die via het dashboard tot leven kan worden gewekt. Spiraalsgewijs geplaatste toeters, violen en Laafeske orgelbuizen bewegen na een betwinkeling en spelen de melodie van de Pardoes Promenade alvorens in een kakofonie van geluid te eindigen.
• De Heldentour voert naar een nis met daarin twee harnassen met schild en hellebaard. Deze kunnen middels het dashboard tot een gevecht worden bewogen, waarbij één van de harnassen de helm verliest.

Na een korte rit door de rest van het Depot voert de tocht naar de Koninklijke Champagne Voorraad en Provisie Passage.

Koninklijke Champagne Voorraad en Provisie Passage

Twee aaneengesloten korte scènes vormen de verbinding tussen het Verborgen Fantasie Depot en de Koningszaal. Eerst rijden de Fantasievaarders door een gang met aan beide kanten rijen champagneflessen waarvan de kurken op springen staan of met luide plopgeluiden en luchteffecten van de flessen knallen. Bovenin de ruimte aan het plafond hangt een vat met een opening in de vorm van een gezicht erop.

In het met potten en pannen gevulde gangetje daarna komt koksmaatje Polle met een dienwagentje vol torenhoge stapels pannenkoeken paniekerig om de hoek gereden, bang dat ze om zullen vallen. Snel draaien de Fantasievaarders echter de bocht om, de Koningszaal in.

Koningszaal

De Koningszaal is een barok gedecoreerde, grote feest- of troonzaal met rondom manshoge spiegels in pompeuze gouden lijsten, draperieën en een forse feesttafel, opgesteld voor een glas-in-loodraam met Symbolicaanse zwanen. Het plafond is gedecoreerd met houten cassetten met daaraan een aantal kroonluchters en snoeren met feestlampjes, en de vloer kent een geruit patroon. Aan de lange tafel zitten koning Pardulfus en prinses Pardijn; erbovenop staat Pardoes. We worden in de zaal afkeurend begroet door O.J. Punctuel met staf, die met een "Ah, daar bent u! There you are! Helaas, te laat. Too late voor de audiëntie!" laat merken dat de omzwervingen met Pardoes door het kasteel ongewenst waren volgens het paleisprotocol.

Het feest is echter nog volop bezig en de koning heet de gasten hartelijk welkom. Op de tafel staan allerlei verschillende fantastische taarten en andere spijzen klaar; een schier onuitputtelijke stroom lekkers die continu wordt aangevuld vanuit een grote gouden "Hoorn des Overvloeds" die meer en meer fruit en ander voedsel over de tafel uit lijkt te storten. Terwijl de Fantasievaarders zich door de zaal verspreiden zwaait Pardoes met zijn Twinkeltoorts en roept: "Illumina, Fantasia, Symbolica! Koester je fantasie, de bron van alle magie!".

De zaal komt hierop nog meer tot leven. De muziek zwelt aan, kleurrijke verlichting schijnt over de dansvloer waar twee Venetiaans verklede dansparen reeds ronddansen, de feestlampjes knipperen en de Fantasievaarders rijden in verschillende routes de ruimte rond. Wanneer Pardoes "Dans, dans!" roept, beginnen de Fantasievaarders te 'walsen' door de zaal. Twee antropomorfe muziekmachines (de zogenaamde Nikkelen Nelissen) maken volop lawaai en uit een forse taart in de hoek komt een gemaskerde dame met een appel tevoorschijn. Bezoekers zien zich (vervormd) weerspiegeld in de wanden.

De Schatten- en Muziektour bewegen zich naar de forse taart in de hoek, terwijl de Heldentour via het midden van de ruimte zich naar de uitgang begeeft. De Schattentour keert om om de route van Helden te volgen, terwijl de Muziektour langs de wand verder rijdt. Eén voor één verlaten de drie Fantasievaarders van de drie verschillende routes dan de zaal, om door te rijden naar de laatste scène van de attractie: de Galerij der Fantasievollen.

Galerij der Fantasievollen

De Galerij der Fantasievollen is een gelambriseerde gang waarin een tiental schilderijen hangt. De Fantasievaarders draaien zich naar deze lijsten, waarin afbeeldingen van de bekende bewoners van het paleis worden geprojecteerd. Daartussen zijn ook schilderijen te zien met foto's van ons als bezoekers, die eerder in de rit genomen zijn. De kwalitatief nogal matige 'schilderijen' komen middels de tovertwinkels tot leven, en zo krijgen we een beleefd laatste groet van Punctuel, Pardulfus, Pardoes, Pardijntje en de Fabelvis uit het Botanicum en een flinke "Doei doei!" van Polle.

Na een korte pauze rijden de Fantasievaarders naar de uitstap van de attractie.

Uitstap, winkel en uitgang

Het uitstapperron heeft een vergelijkbare vormgeving als de instap. In een gewelfde ruimte verlicht met bollampen en rustend op getordeerde zuilen stoppen de Vaarders aan een laag perron en openen de beugels. Tegenover het perron is een kleine winkel waar Symbolica-souvenirs worden verkocht, en de actiefoto's kunnen worden bekeken en gekocht. Een gang naar rechts, gedecoreerd met blauwe kristallen en twinkeltoortsen, brengt bezoekers naar de uitgang aan het Hartenhof.

Bezoekers met een beperking, baby's en kleine kinderen

In tegenstelling tot de vorige darkride Droomvlucht, zijn invaliden gewoon welkom in Symbolica. Bijzonder is dat ze tot 14.00 uur bij een automaat nabij de uitgang van de attractie een tijdslotticket dienen te halen, waarop het moment staat dat ze welkom zijn. Gewoon aansluiten is er dus tot halverwege de middag niet bij.

Als het door de Efteling opgelegde tijdstip eenmaal is aangebroken, kan je je melden bij de aparte ingang voor bezoekers met een beperking, naast de reguliere uitgang van Symbolica. Via een gangetje sla je de voorshow en het trappenhuis over, en kom je langs de normale wachtrij voor het station bij een speciale wachtplek voor gehandicapten. Er hangt een plakkaat van een zeer formele uitnodiging voor audiëntie bij de koning, waar brutaal door Pardoes een briefje overheen is geplakt - een weerspiegeling van de voorshow dus.

Via een deur kom je in apart stationnetje speciaal voor invaliden. Hier stopt één van de in totaal twee Fantasievaarders die geschikt is voor mensen met een beperking. Deze vaarders zijn te herkennen aan groene vloeistof in de bol achterop, waar deze bij de overige vaarders roodgekleurd is.

Eenmaal ingestapt moet je vaak nog even wachten: pas als de andere mindervalidenvaarder bijna bij het station is, vertrekt de vaarder en rijdt het normale station binnen. Hij stopt bij de halte van de Muziektour, want dit is de enige tour die deze Fantasievaarders kunnen afleggen. Na afloop rijdt de vaarder iets verder door bij de uitstapzone, en komt weer in het station voor bezoekers met een beperking. Via een andere deur kom je bij de souvenirwinkel en kun je via de normale uitgang naar buiten.

De attractie is niet te bezoeken door baby's zolang deze niet zelfstandig kunnen zitten. Er is een Baby Switch aanwezig. Kinderen kleiner dan een meter mogen alleen onder begeleiding in een Fantasievaarder plaatsnemen. De reden voor deze beperkingen is dat de wagentjes meer dan bij andere attracties plotselinge bewegingen kunnen maken, waarbij baby's en kinderen in theorie eruit zouden kunnen vallen.

Geschiedenis

De plannen voor een attractie rondom Pardoes, centraal in het park, ontstonden al in de jaren negentig van de twintigste eeuw.

Eerste plannen

De attractie is een doorontwikkeling van een al langer bestaand idee om in het Efteling-park iets te doen met de Wereld van Pardoes zoals die geschapen werd door Henny Knoet. Eind jaren 90 was dit nog onder de noemer Huis van Pardoes, toen al met de Brink als beoogde locatie. Dit zou een kleinschaliger attractie zijn, waarin je als bezoeker rond kunt lopen maar Pardoes zelf niet aanwezig is. Er was wel ook een podium bij waar Pardoes kon optreden. Dit plan verdween al snel in de ijskast, en het Brink-plein bleef meer dan tien jaar lang een grote lege vlakte.

In 2010 werd met veel bombarie een groot ontwikkelproject aangekondigd voor het Rijk der Fantasie, waar de darkride Hartenhof het prominente deel van zou worden en die zou openen in 2012. Deze attractie, ontworpen onder leiding van Sander de Bruijn, leek qua concept al heel erg op Symbolica: als bezoeker betreed je het paleis van koning Pardulfus, gelegen pontificaal op de Brink, en binnen word je middels een transportsysteem langs een aantal scènes geleid. Vermoedelijk met name vanwege problemen met het gekozen transportsysteem, de Pivotable Passenger Carrier van Vekoma, verdween het plan toch weer een tijdje in de ijskast. Uiteindelijk kondigde de Efteling op 11 januari 2016 aan dat ze de attractie alsnog zou bouwen, met een ander transportsysteem en daarop aangepaste scènes, en onder een nieuwe naam: Symbolica.

Ontwerp

Al vanaf de Hartenhof-fase stipuleert de Efteling dat Symbolica niet zoals de eerdere darkrides in het park één specifieke ontwerper heeft, maar in teamverband is ontworpen door alle Efteling-designers. Het totaal stond onder leiding van Olaf Vugts (Directeur Imagineering), met Sander de Bruijn als hoofdontwerper, aan wie door Henny Knoet het beheer van het Pardoes-portfolio is toevertrouwd, en Jaap den Bleker als ontwerpcoördinator.

Voor de attractie werden in totaal zo'n 1500 ontwerptekeningen gemaakt. De individuele scènes werden ontworpen door:

• Sander de Bruijn: Observatorium en Botanicum
• Karel Willemen: Panorama Salon, Boudoir/Salon/Kabinet, Verborgen Fantasie Depot en Champagnevoorraad
• Robert-Jaap Jansen en Jeroen Verheij: Vestibule, trappenhuis en station, Provisie Passage en de Koningszaal.

Van Hartenhof naar Symbolica

Nadat duidelijk was dat Hartenhof niet meer met het grote ritsysteem Pivotable Passenger Carrier van Vekoma gerealiseerd zou gaan worden, ging het ontwerpteam onder leiding van De Bruijn ook opnieuw aan de slag met de verhaallijnen en scènes van de attractie. Waar voor Hartenhof veel grootse scènes uit het complete Pardoes-legendarium waren voorzien, mogelijk deels zelfs geplaatst op andere planeten uit het universum van Pardoes zoals Zombor en Miraclia, werd voor Symbolica naast het ritsysteem ook de verhaalcontext van de attractie teruggeschaald naar een meer menselijke maat. Besloten werd om puur te gaan werken aan "het huis van Pardoes", zijnde het paleis waarin Pardoes woont, met scènes en karakters uit dat paleis. Andere elementen uit de door Knoet geconstrueerde wereld zoals Pardoes' antagonist Pantagor werden opzij geschoven. Symbolica is specifiek opgezet rondom het formaat van de Fantasievaarder voor zes personen, wat zorgde voor intieme scènes en kleinere gangen, allemaal binnen in het paleis. Hiermee werd bewust ruimte geschapen om het "tovernar"-aspect van Pardoes te kunnen benadrukken: de uiteindelijke opzet van Symbolica geeft volop de ruimte om Pardoes magisch bezig te zien in het paleis waar hij zijn rol als nar te midden van de rest van de hofhouding vervult.

Overigens is het opvallend dat de attractienaam, wanneer we weer naar het Pardoes-legendarium van Knoet kijken, een tegengestelde ontwikkeling doormaakte. Waar Hartenhof daarin eigenlijk alleen het paleis op de planeet Symbolica is, is Symbolica nu gebruikt als naam voor de attractie die alleen nog gaat over het Paleis der Fantasie, terwijl deze naam juist eigenlijk naar de hele planeet verwijst. Om de verwarring compleet te maken heet het plein voor de attractie sinds de opening Hartenhof.

Inspiratie

Het trackless transportsysteem van Symbolica bracht een vrijheid met zich mee die ingezet kon worden om wagentjes verschillende routes te laten rijden. Het ontwerpteam ging hiermee aan de slag en kwam op het idee van verschillende "tours" of rondleidingen door het paleis. De Bruijn baseerde zich hierbij op het gegeven dat bijvoorbeeld grote Britse kastelen of country houses ook vaak verschillende routes en rondleidingen bieden, soms zelfs met verschillende entreeprijzen: de library tour, de garden tour, de state-rooms tour, et cetera. Bezoekers van de attractie kunnen kiezen uit drie tours, die in de oorspronkelijke ontwerpen Schatten Tour, Helden Tour en Klanken Tour werden genoemd. In de uiteindelijke attractie zijn ook verwijzingen te vinden naar fictieve extra tours: de Keukentour, Floratour en Faunatour.

Een andere duidelijke inspiratiebron is Mystic Manor, een soortgelijke attractie in Hong Kong Disneyland. Deze ride heeft een gelijk transportsysteem en enkele effecten die zijn overgenomen in Symbolica. De attractie van Disney kent een ander thema en plot, maar is eveneens een tour door een statig gebouw waarbij er fantasierijke en magische dingen gebeuren in de verschillende vertrekken. Tijdens de ontwikkeling van Symbolica is een team van Efteling-(show)technici vijf dagen lang naar Hong Kong geweest om Mystic Manor te 'ontleden'; hiertoe werd een zaaltje in een hotel geboekt waar in detail de plannen voor Symbolica naast die van de situatie in Mystic Manor werden gelegd om te leren van de aanpak van de Disney-imagineers. Zo werden fouten in onder andere de verlichting voorkomen.

Bouw

Op 11 januari 2016 werd de komst van Symbolica aangekondigd, en al gelijk die dag begon men met de werkzaamheden op de Brink. Het plein werd geheel opgebroken om nooit meer terug te keren. Bezoekers konden voor de bouwhekken linksaf naar Marerijk of rechtsaf naar Anderrijk - de brug naar Ruigrijk was vanaf dat moment niet meer direct bereikbaar vanaf de Promenade en is dat ook heden niet meer. Projectleider tijdens de bouw was Pim van der Ven, hoofduitvoerder Henk Schellekens. De Efteling-ontwerpen werden bouwkundig uitgewerkt door Van Aken Architecten.

Gelegen aan de voet van de Pagode kon de bouw uitstekend gevolgd worden vanuit deze uitkijktoren. Zo kon men in mei 2016 de betonvloer gestort zien worden en al snel was ook de koepel van het Observatorium zichtbaar. Al in juli zat het dak erop en vielen de ontwikkelingen in het interieur dus niet meer te volgen.

• Het bouwterrein vanaf de Brink en de vanuit de Pagode
• 

  11 maart 2016

• 

  3 mei 2016

• 

  18 juni 2016

• 

  23 juli 2016

• 

  13 augustus 2016

• 

  31 oktober 2016

• 

  17 december 2016

• 

  14 februari 2017

Op 31 augustus werd het hoogste punt bereikt, en in oktober 2016 was de rest van het exterieur ook goeddeels klaar en begon het afwerken en inrichten van de attractie. Vanaf 16 december presenteerde de Efteling regelmatig nieuwe afleveringen van The Making-of: Symbolica op haar YouTube-kanaal, waarin net als bij Baron 1898 al veel informatie over de attractie weggegeven werd. In de making-of was onder andere te zien hoe de plantenkas van het Botanicum vorm kreeg, hoe het plafond van het Observatorium werd geschilderd en de Panorama Salon werd geprogrammeerd. Ook tests met de Fantasievaarders en het maken van decoraties in de werkplaats werden getoond in de internetserie.

• De bouw aan het decor
• 

  Veel ruitjes in lood bij Glasatelier Rekem in België

• 

  Diego Terroba werkt aan achtergrondschilderij voor Symbolica

• 

  Bouw van het Observatorium (uit The Making of)

• 

  Venetiaans figuur wordt geschilderd (uit The Making of)

In februari 2017 kondigde de Efteling aan dat het tot dan toe grote kale dak zou worden verfraaid met een grote daktuin van sedumplantjes en zonnepanelen. Op 12 april kreeg de pers een rondleiding door het gebouw. Sommige decoraties waren al aanwezig en het transportsysteem werd al uitvoerig getest. Eind juni konden de eerste groepen bezoekers terecht, waarna de opening voor de pers volgde op 30 juni. De volgende dag, op 1 juli 2017, ging de attractie officieel open voor het publiek.

De Efteling trad zelf op als hoofdaannemer, met als belangrijkste uitvoerders Heijmans, Hoppenbrouwers Elektrotechniek, Gubbels, ETF Ride Systems en Allround Dakexpert.

Opening

Voor abonnementhouders was er op 27 en 28 juni de kans om een preview te krijgen van de attractie. Anders dan bij eerdere openingen was dit nog voordat de pers een kijkje had kunnen nemen. De officiële opening, uitsluitend voor genodigden, was op donderdagavond 29 juni. Zij werden getrakteerd op een optreden van onder andere personages van andere dark rides van de Efteling. Om een en ander verder luister bij te zetten werd er een speciaal gecomponeerd lied opgevoerd: Rijk der Fantasie. Vervolgens was op vrijdag 30 juni een evenement voor pers, prijswinnaars en omwonenden. Op zaterdag 1 juli ging de attractie open voor het publiek. 's Ochtends had een ware stormloop plaats over de Pardoes Promenade van bezoekers die als eerste in de attractie wilden stappen.

• Openingsceremonie
• 

  De officiële opening

• 

  Personages uit de attractie in levende lijve

Latere aanpassingen

Sinds de opening van de attractie zijn er enkele aanpassingen aan de omgeving en de rit toegepast:

• Al in de eerste maanden na de opening werden er aanpassingen aan de wachtrij buiten gemaakt. Er kwamen meer raadsels om te ontcijferen, waaronder de tekst op de muur, en er werden attributen als een kam, tandenborstel en spiegel toegevoegd aan het bord in de tweede overkapping.
• In november 2017 werden er wijzigingen doorgevoerd aan voornamelijk de belichting en het geluid. Ook de draairichtingen en posities van de karretjes in sommige scènes zijn aangepast. Enkele interactieve elementen hebben het veld moeten ruimen, waardoor het dashboard tot aan de Poorten Passage uit staat en er geen interactie meer is in de Koningszaal (voorheen moesten zelf draairichtingen gekozen worden om te 'dansen'). Voor Pardoes bij het Botanicum en in de Koningszaal werden nieuwe teksten opgenomen, alsook voor alle stemmen in de Galerij der Fantasievollen.
• In december 2017 werd de interactie bij de spiegels aangepast. Het memoryspel dat gespeeld wordt is versimpeld, er is een nieuw effect waarmee de lichtpunten een sleutelgat op de deur vormen en de Fantasievaarder rijdt de ruimte niet meer achterstevoren uit, maar voorwaarts.
• In januari 2018 werden de speakers onder de overkappingen in de Paleistuin voorzien van grote trechtervormige hoorns.
• Op 23 februari 2018 werden enkele Boarding Pass-automaten geplaatst op Hartenhof. De automaten waren bedoeld voor een experiment dat gehouden werd in verschillende weekenden in maart. Na het experiment werden ze weer verwijderd.
• Eind februari zijn er enkele kleine aanpassingen aan de attractie: Pardoes blijft iets langer aanwezig in de voorshow en de kaarsen in het Verborgen Fantasie Depot flakkeren nu als er Fantasievaarders de ruimte in rijden. Op 28 februari 2018 werd een miniatuur Fantasievaarder geplaatst onder in het Trappenhuis.
• Begin maart 2018 werd in de Vestibule een nieuwe, definitieve meandering van stalen hekjes geplaatst. Single riders komen nu binnen via de linker deur. Al sinds de afgelopen zomer werd er geëxperimenteerd met een andere indeling van de voorshow door middel van verplaatsbare paaltjes. Ongeveer tegelijk met de plaatsing van de nieuwe hekjes werd ook het tourniquet verwijderd dat sinds de opening van de attractie de toegang tot het bordes regelde.
• Op 13 april 2018 werden de projecties en het lichtprogramma van het Botanicum aangepast en werd een nieuw watereffect toegevoegd: er stijgen voortaan ook luchtbellen op in de water-en-barstenprojectie en er vallen waterdruppels op je hoofd wanneer de projectie zijn climax bereikt. Ook maakt het licht "kortsluiting" door de lekkage, waardoor het uitvalt. Aan de Koningszaal werd het effect van de zwevende draaiende taart boven het witte ronde tafeltje toegevoegd. Deze taart werd korte tijd later weer weggehaald nadat deze op het tafeltje was geklapt, maar keerde eind augustus definitief terug.
• Vanaf 13 juni 2018 zijn er in de Koningszaal honderden feestlampjes te zien die knipperen en flikkeren wanneer Pardoes de zaal betovert. De lampjes waren begin mei al opgehangen.
• Op 12 december 2019 worden de drie kleine spiegelkabinetten met het memoryspel dat daar sinds opening in verschillende versies te spelen is flink onder handen genomen. Het onbegrijpelijke spel verdwijnt, en daarvoor in de plaats komt een ontmoeting met een vermomde O.J. Punctuel die je buitenprotocolaire tour poogt te stoppen, waarop Pardoes (in de spiegel) je met zijn magische attributen Twinkeltoorts en Fantasiesleutel weer verder helpt. De Efteling ontwikkelt zelf de eenvoudig bewegende Punctuel-figuren.
• Van oktober 2020 tot september 2021 wees O.J. Punctuel via zijn omroepsysteem in de paleistuin op specifieke coronamaatregelen die in acht dienden te worden genomen bij de audiëntie. Omdat deze geheel in het thema pasten verdienen ze hier een speciale vermelding.
• In het voorjaar van 2023 werden bij de uitstap aan rechterzijde kisten geplaatst, om uitstappen aan de goede (andere) zijde verder aan te moedigen.

Pardoes-personages in Symbolica

In Symbolica vinden we het personage Pardoes, de magische tovernar aan het hof van koning Pardulfus, vier maal als audio-animatronic en komen we hem één keer tegen als animatie in een spiegel. Zijn stem in de attractie werd ingesproken door acteur Joey van der Velden, die tevens koksmaatje Polle insprak. De eerste Pardoes is te vinden in de voorshow, waar Pardoes O.J. Punctuel onderbreekt als deze de hofregels van het paleis voorleest aan de gasten. Het bovenlichaam van Pardoes komt van achter een gordijn vandaan, prevelt een toverspreuk en zwaait met zijn Twinkeltoorts de trap open. De tweede Pardoes is te zien in het Observatorium, waar alweer alleen het bovenlichaam van Pardoes opduikt. Hij betovert de Fantasievaarders waardoor deze met een spurt de ruimte weer verlaten. De derde tovernar treffen we na het Botanicum, waar Pardoes met een gespannen gezichtsuitdrukking vanachter een plant ons gebaart snel door te gaan. Kort daarop duikt Pardoes als animatie op in de spiegels van het Schatten Boudoir, de Muziek Salon en het Helden Kabinet, en tovert de tour weer op gang. De laatste Pardoes staat op de tafel in de Koningszaal met zijn Twinkeltoorts te zwaaien. Wanneer hij zijn spreuk "Illumina Fantasia Symbolica" uitroept gaan de Fantasievaarders door de zaal 'dansen'. Het is de enige animatronic van Pardoes waarbij hij compleet te zien is.

Het vriendinnetje van Pardoes, Prinses Pardijn, is te vinden aan tafel tussen koning Pardulfus en de lakei O.J. Punctuel in de Koningszaal. We zien Pardijn in haar prinsessenoutfit met een zakdoek in haar linkerhand voor haar neventroon staan. Ze beweegt haar hoofd en armen heen en weer en knippert met haar ogen. Tegen de eerste arriverende Fantasievaarders roept ze "Hallo", maar verder heeft ze niet veel meer tekst dan wat gegiechel. Haar stem is ingesproken door Amy Galatá, die in de Efteling bekend is als speler van Sprookjesboom-handpoppen zoals Geitje Benjamin en Assepoester.

De andere figuren werden ingesproken door Efteling-ontwerpers: Grootmagister Almar in het Observatorium, met gebruik van een stemvervormer, door Karel Willemen; Pardulfus door Robert-Jaap Jansen en O.J. Punctuel, die overigens vijf maal als animatronic in de attractie voorkomt (waarvan drie keer met beperkte bewegingen in de boudoirs), door Jeroen Verheij.

Techniek

Audio-animatronics

De acht belangrijkste animatronics in de attractie zijn geleverd door het Amerikaanse bedrijf Garner Holt, die eerder al Gustave Hooghmoed in Baron 1898 fabriceerde. De Efteling ontwikkelde zelf andere (eenvoudiger) bewegende figuren, zoals de Nikkelen Nelissen en de in 2019 toegevoegde figuren van O.J. Punctuel in de boudoirs.

Fantasievaarders

Voor het transportsysteem in Symbolica, de 34 Fantasievaarders, wordt het Multi Mover-platform van ETF Ride Systems gebruikt, waarop een door de Efteling ontworpen bezoekersgondel is geplaatst. De multimover is een zogenaamd "Wire Guided"-systeem, wat wil zeggen dat de voertuigen hun positie bepalen middels een in de vloer aangebrachte draad. Ze bewegen verder vrij in de ruimte, en kunnen dus verschillende (guided) parcours volgen; een optie die ook in Symbolica is ingezet. De voertuigen rijden maximaal 1,2 m/s, oftewel 4,32 km per uur, en kunnen dat zo'n 14 uur per dag volhouden op het ingebouwde accupack.^[1] De draagkracht van een voertuig is zo'n 450 kilo. Voorop de Fantasievaarders bevinden zich twee touch screens die bediend kunnen worden door bezoekers op de eerste rij.

De Efteling ontwikkelde zelf de extra showtechniek in de voertuigen, zoals de lichtbol voorop. Op basis van de positie van het voertuig voert dit de gewenste effecten uit, zoals het opgloeien en meeflakkeren van de bol. Ook de geluidseffecten vanuit het voertuig zijn een toevoeging die de Efteling deed op het ETF-platform.

Showtjes

De meeste scènes van Symbolica zijn geprogrammeerd aan de hand van een compacte tijdslijn van 53 seconden. Een voertuig komt een ruimte binnen en het totale programma van muziek, beweging en licht start. Er zijn echter ook specifieke overgangseffecten geprogrammeerd, waardoor de exacte start en einde van een programma voor bezoekers niet te zien is. Dergelijke overgangen zijn er ook in het geval van storingen of vertragingen; er is in principe bijna overal voorzien in fall-backs en geleidelijke overgangen, mogelijk gemaakt voor de moderne showcontrollers van Weigl Works.^[2]

Cijfers

De basis van het enorme paleis van 60 bij 61 m bestaat uit een staalconstructie van 300.000 kg. De hoogste toren heeft een hoogte van 20,8 m boven het dak. Er liggen 800 zonnepanelen op het dak en een ritje duurt 7 minuten.

Muziek en geluid

De muziek in Symbolica is gecomponeerd door de Efteling-huiscomponist René Merkelbach. Merkelbach werkte al vanaf 2000 samen met Henny Knoet aan de soundscape van de Wereld van Pardoes, die tot uitvoer kwam in de cd-rom-games, op de Pardoes Promenade en in Polles Keuken. Voor de attractie Symbolica componeerde Merkelbach echter nieuwe stukken; hij greep daarbij deels terug op de klankkleur van de muziek van de tv-serie De Magische Wereld van Pardoes uit 2011. De muziek van deze serie is niet van Merkelbachs hand.

Er werd voor Symbolica één leidend thema gemaakt, dat voor iedere ruimte in het paleis in een nieuw arrangement werd gezet. Deze arrangementen duren allemaal 1 minuut en 22 seconden (ongeveer twee keer zo lang als de tijd dat je in een scène bent), en er zijn 13 varianten. Ze lopen precies synchroon door het hele attractiegebouw, zodat sectie-overgangen nauwelijks hoorbaar verlopen. Er is bewust gekozen om de muziek niet 'mee te laten starten' met het binnenkomen van een scène door de voertuigen. De muziek loopt gewoon door, onafhankelijk van de positie of timing van de voertuigen.

De hoofdmelodie heeft Merkelbach naar eigen zeggen ontwikkeld door wat te "proberen op de piano". Het werd opgenomen door het Galaxy Symphonic Orchestra in de Galaxy Studios in Mol. In de koorpartijen is Souvenir Jeugdkoor uit Tilburg te horen. De muziek werd voor het eerst uitgebracht in een medley op de 2018-versie van Betoverende Efteling Melodieën.

Marco Kuypers is verantwoordelijk voor het sounddesign in de attractie. Er is bijvoorbeeld veel gebruik gemaakt van dierengeluiden.

Eén van de drie tours staat expliciet in het teken van muziek. Naast dat je hier wat instrumenten ziet, kun je in het Verborgen Fantasie Depot een multi-instrumentaal orgel bespelen waarmee je de muziek van de Pardoes Promenade kunt voortbrengen.

Live-entertainment

Pardoes en Pardijn zijn al sinds respectievelijk 1989 en 2000 als loopfiguren in de Efteling te ontmoeten. Ter gelegenheid van de opening van Symbolica werd hun verschijningsvorm geüpdatet, zodat ze iets meer overeenkomen met hun tegenhangers in de attractie.

In de plannen voor Symbolica was ook een podium bedacht voor een showtje, 'Pardoes Live', dat op de plek van de geldautomaat Schatkist moest komen, die daarvoor het veld zou ruimen. Dit ging uit kostenoverwegingen niet door. In latere plannen was het podiumpje nog ingetekend aan het plein Hartenhof, maar ook hier is het niet verschenen. Pardoes en -dijn zijn gewoon 'op straat' te ontmoeten, al werd in de Winter Efteling 2017-2018 alsnog provisorisch een podiumpje gemaakt tegenover het Pardoesbeeld.

Naast de nar en prinses is ook een derde figuur uit Symbolica ingezet als live-entertainment, te weten secretaris protocollair O.J. Punctuel. Dit voornamelijk door Jeroen Verheij gespeelde personage kon je tijdens het Negen Pleinen Festijn van 2017 tegenkomen voor de attractie, alsook op de drukkere dagen tijdens de winter.

Winter Efteling 2022-2023 bracht specifiek winters live-entertainment naar Symbolica in de vorm van een act op basis van de twee Nikkelen Nelissen uit de Koningszaal, die vóór de attractie te zien waren.

Winter Efteling

Vanaf Winter Efteling 2022-2023 werd Symbolica voorzien van extra wintereffecten en -decoratie. Bij de taart waar de dame met de appel uit tevoorschijn komt in de Koningszaal, werden extra winterse taarten neergezet. De voorgevel van het Paleis der Fantasie werd gedecoreerd met een groot lichtgevend ijskristal op de balustrade boven de entreedeuren op het bordes. Het kristal speelde ook in merchandise bij deze Winter-Eftelingeditie een centrale rol. Vanuit dit kristal, en vanaf andere plekken op de gevel, lijken sporen van tovertwinkels over de gevel te bewegen. Dit twinkeleffect trekt helemaal weg tot in de gouden decoraties op de torenspitsen die daarbij oplichten, en komt overeen met de twinkels van de Twinkeltoorts van Pardoes in de attractie. De (laser)projecties worden vanaf het dak van Polles Keuken op de attractiegevel geprojecteerd.

Ook waren vanaf deze Winter Efteling de Nikkelen Nelissen, de antropomorfe muziekmachines uit de Koningszaal, als live-entertainment te zien op de Pardoes Promenade vlak voor de attractie.

Merchandise

De attractie heeft een eigen winkeltje bij de uitstap waar alle bezoekers doorheen moeten: de Symbolica-shop. Je kunt er de actiefoto als aandenken kopen, maar ook een aantal andere souvenirs. De Twinkeltoorts is een populair aandenken.

De bestaande souvenirlijn van Pardoes werd in 2016 gestopt, waarna er maandenlang geen knuffels van Pardoes en Pardijn in het park verkrijgbaar waren. Pas met de opening van Symbolica verschenen er nieuwe knuffels, die kleiner zijn en volledig uit zacht materiaal bestaan in tegenstelling tot de knuffels voorheen, waar de gezichten nog van kunststof waren en echte narrenbellen aan de kleding zaten. De poppen kosten € 17,50 per stuk. De Pardoes-sloffen en de eenhoornknuffel kregen een nieuw label (Symbolica i.p.v. Pardoes) en de lijn van Symbolica werd later uitgebreid met onder andere drinkbekers en een snowglobe.

Er verscheen een speciaal Efteling Gouden Boekje waarin Polle en Pardoes de scènes van Symbolica bezoeken. Dit verhaal is ook opgenomen in de op deze boekjes gebaseerde De Efteling Sprookjes Omnibus uit 2022. In de restaurants van het park was tot begin 2022 het Symbolica Kids Menu te koop dat helemaal in het teken stond van de attractie.

Promotie

Symbolica werd onder de aandacht gebracht met onder andere:

• Een reclamebord bij de uitgang van het parkeerterrein en bij het Hotel;
• Een tv-commercial;
• De onrides werden op de openingsdag op YouTube geplaatst;
• Een supermarkt-actie bij EMTÉ: De Magische Medaillons (van 17 september tot 22 oktober 2017);
• Symbolica stond prominent op fotoboekje 2017.

Prijzen

De Themed Entertainment Association (TEA) eerde de attractie met een Thea Award for Outstanding Achievement. De prijsuitreiking vond plaats op 7 april 2018 in Anaheim, VS. TEA was zeer onder de indruk van het Paleis der Fantasie. "Symbolica is een darkride van het allerhoogste niveau die innovatieve vertelkunst combineert met intieme details", staat in het juryrapport. Experts roemen "de verbluffende aandacht voor verbeeldingskracht, ouderwets vakmanschap, vloeiende animatronics en interactieve, gedecoreerde voertuigen". Eerder won de Efteling al prijzen van TEA voor Villa Volta, Aquanura en het hele park.

De prijs stond aanvankelijk achter het raam van de controleruimte bij het station, maar is nu te vinden tussen alle parafernalia in het Observatorium.

Eerbetoon

Als eerbetoon aan de bedenker van Pardoes en zijn wereld, Henny Knoet, is de hartvormige gouden torenspits van de hoogste toren op het paleis voorzien van het monogram HK.

Symbolica: Paleis der Fantasie

Algemeen: Symbolica·Huis van Pardoes·Hartenhof·Making-of·Fantasievaarder·Symbolicaans·Pivotable Passenger Carrier Locaties en scènes: Hartenhof·Paleistuin·Vestibule·Catacomben·Observatorium·Panorama Salon·Botanicum·Poorten Passage·Boudoir, Salon, Kabinet·Verborgen Fantasie Depot·Koninklijke Champagne Voorraad·Provisie Passage·Koningszaal·Galerij der Fantasievollen·Symbolica-shop Personages: O.J. Punctuel·Pardoes·Almar·Fabelvis·Polle·Pardijn·Pardulfus·Nikkelen Nelis

Attracties

Fantasierijk: Symbolica·Fabula·Aquanura Marerijk: Sprookjesbos·Carrouselpaleis (Stoomcarrousel en Diorama)·Stoomtrein·Droomvlucht·Raveleijn·Villa Volta·Kindervreugd·Volk van Laaf (en Monorail)·Anton Pieckplein·Efteling Museum Reizenrijk: Carnaval Festival·Vogel Rok·Sirocco·Archipel·Kleuterhof·Kinderspoor·Pagode·Gondoletta Ruigrijk: Game Gallery·Halve Maen·Oude Tuffer·Stoomtrein·Nest!·Python·Joris en de Draak·De Vliegende Hollander·Baron 1898 Anderrijk: Danse Macabre·Piraña·Fata Morgana·Max & Moritz Voormalig: Speeltuin (1951-1989)·Kinderbad (1952-2002)·Zwembad (1953-1988)·Kanovijver (1953-2005)·Roeivijver (1954-2010)·Rolschaatsbaan (1957-1965)·Kleuterhof (1960-1989)·Veulenweide (1964-1984)·Waterorgel (1966-2010)·Wankelbrug (1976-1989)·Spookslot (1978-2022)·Radiografisch Bestuurbare Bootjes (1980-2005)·Polka Marina (1984-2020)·Bob (1985-2019)·Monsieur Cannibale (1988-2021)·Game Gallery West (1990-1993)·Pegasus (1991-2009)·Avonturen Doolhof (1995-2021)·Kinder Winter Wonderland (winters 1999-2013)·IJspaleis (winters 1999-2020)·PandaDroom (2002-2019)·'t Hijgend Hert (winters 2002-2020)