COVID-19

COVID-19 (Corona Virus Disease 2019) is een pandemische ziekte veroorzaakt door het SARS-CoV-2-virus.

Eind 2019 ontstond een epidemie van de ziekte in de Chinese stad Wuhan. Al snel ontstonden in meerdere landen wereldwijd besmettingshaarden, waaronder Nederland. Op 11 maart 2020 werd het officieel geclassificeerd als een pandemie, een wereldwijde epidemie. Dit leidde tot de sluiting van de Efteling van zaterdag 14 maart tot en met dinsdag 19 mei, van donderdag 5 tot en met woensdag 18 november 2020, van 15 december 2020 tot en met 18 mei 2021 en van 19 december 2021 tot en met 25 januari 2022.

Eerste besmetting

Op 27 februari 2020 werd het eerste ziektegeval in Nederland gemeld. Nota bene een man die woont in de gemeente Loon op Zand waarin ook de Efteling gelegen is: hij heeft het virus opgedaan tijdens een zakenreis naar Italië voor zijn werk in de schoen- en lederbranche.^[1] Op dat moment liet de Efteling weten dat er, mede op advies van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), geen specifieke maatregelen genomen werden door het park. Op 1 maart werden er briefjes opgehangen in de toiletten met instructies over hoe effectief handen te wassen.

Maatregelen in Brabant

Landelijk nam het aantal besmettingen snel toe met een concentratie in de provincie Noord-Brabant. Met name ook in deze provincie waren er tientallen besmettingsgevallen die nog niet gelinkt konden worden aan een duidelijke bron. Daarom werd door de 'veiligheidsregio's' op 6 maart besloten tot een dringend advies om thuis te blijven als je de symptomen vertoont. De Efteling reageerde daarop met het advies aan medewerkers én bezoekers om dat inderdaad te doen, en met het aanbod dat Brabanders een geboekte vakantie bij de Efteling kosteloos kunnen omboeken. Op 10 maart werd besloten om alle grote evenementen in Noord-Brabant af te gelasten en sociale contacten zoveel mogelijk te vermijden.

Voor de Efteling was dit nog geen aanleiding om te sluiten. Men zegt geen evenement te zijn en dus nog niet tot sluiten verplicht te zijn.^[2] Wel zijn diverse evenementen in het park afgelast, zoals de Rabo Klantendagen in het weekend van 21 & 22 maart^[3] en een IAAPA-bijeenkomst. Ook gaat het park "onderzoeken" hoe grote groepen van elkaar gescheiden gehouden kunnen worden, maar daar zijn de eerste dagen nog geen zichtbare effecten van te merken. Op 12 maart maakte men bekend wachtrijen van attracties te zullen beperken op basis van een maximum aantal personen per attractie.^[4] De maatregelen in het park worden gecoördineerd door een speciaal corona-team onder leiding van Erik Sanders.

Sluiting van de Efteling

Omdat de virusbesmettingen landelijk nog niet onder controle kwamen maakte de regering op 12 maart aanvullende maatregelen bekend. In heel Nederland geldt tot 31 maart het advies thuis te blijven als je symptomen hebt, zoveel mogelijk thuis te werken en sociale contacten te vermijden. Alle evenementen van meer dan 100 personen worden afgelast en musea gesloten.

De Efteling reageerde hierop door het Efteling Theater (waar de show CARO speelt) en het Efteling Golfpark beide te sluiten in ieder geval tot en met 31 maart. Voor het attractiepark en de verblijfsaccommodatie werden nog geen maatregelen genomen in afwachting van een advies van de Brabantse veiligheidsregio's. Op 13 maart was het park dan ook gewoon geopend.^[5] Wel waren er diverse maatregelen zichtbaar, zoals beperkte toelating tot attracties en restaurants, sluiting van de Single riders-wachtrijen (zodat je niet bij vreemden in een voertuig komt) en borden die opriepen afstand te houden tot anderen.

Om half twee op 13 maart werd bekend gemaakt dat de Efteling alsnog per zaterdag 14 maart gesloten zal zijn tot en met 31 maart. Alle verblijfsaccommodaties sluiten vanaf 17 maart. Wie een verblijf heeft geboekt voor dit eerste weekend kan dus nog komen, maar niet het attractiepark bezoeken. Naar aanleiding van extra landelijke maatregelen waaronder het verlengen van alle sluitingen, is op 15 maart ook de sluiting van de Efteling verlengd tot en met 6 april. Ook Villa Pardoes is tot die datum gesloten.

Op 24 maart werd de sluitingsperiode van alle bedrijfsonderdelen verlengd voor onbepaalde tijd. De Efteling deed een beroep op overheidssteun via de regeling Noodfonds Overbrugging Werkgelegenheid voor 3300 werknemers die nu thuiszitten maar wel gewoon doorbetaald worden.^[6]

Medewerker met het virus

Op 16 maart kwam naar buiten dat ook een medewerker van de Efteling besmet is met het virus. De betreffende man werkte de afgelopen twee weken precies één dag, namelijk op 12 maart bij Baron 1898. Volgens de Efteling zijn de contacten van de medewerkers met bezoekers beperkt gebleven, omdat het een rustige dag was. Zijn directe collega's zijn geïnformeerd over de situatie.^[7]

Tijdens de sluiting

• In maart begonnen dj's Arnoud en Mayoni, omdat kinderen zoveel thuis zaten, een extra liveprogramma op Efteling Kids Radio, 'Aanvragen maar!', dagelijks van 10 tot 13 uur, speciaal vanwege de coronacrisis. In totaal zijn er tot augustus 100 live-uitzendingen van het programma gemaakt.
• Op 10 april publiceerde het park een fraaie Dronevlucht-video op de parkmuziek van René Merkelbach. De beelden tonen een gesloten maar duidelijk al in lentegroen gehuld park.
• Op 11, 12 en 13 april organiseerde het park een speciaal evenement voor de medewerkers: een autotocht door het gesloten park. Medewerkers konden in zo'n 20 minuten in een afgesloten auto een tocht door het lege park maken. De route door de Efteling begon bij het Dienstencentrum naast Carnaval Festival en eindigde bij het Huis van de Vijf Zintuigen.
• Vrijdag 8 mei werd de Efteling Familie Quiz gehouden: een online quiz over de Efteling gepresenteerd door O.J. Punctuel, waaraan je met heel je gezin kon meedoen. Er was ook een editie voor (thuiszittende) medewerkers.

Heropening in stappen

Op 8 mei ging het Efteling Bosrijk weer gedeeltelijk open. De vakantiehuisjes heropenden als eerste, en op 11 mei volgden de hotelkamers in het Poorthuys en Landhuys. De Boshoeves voor groepen bleven gesloten. Het Badhuys en winkeltje Kleyn Waerenhuys bleven ook dicht. Restaurant Het Eethuys was toen alleen toegankelijk voor vakantiegangers in de hotelkamers; gebruikers van de huisjes waren op hun eigen kookvoorzieningen aangewezen. Het Efteling Hotel en vakantiepark Efteling Loonsche Land bleven vooralsnog geheel gesloten om zo de Efteling weer langzaamaan in opererende modus te brengen. Ook het park zelf was uiteraard nog gesloten.^[8]

Vanaf 20 mei werd het park, op basis van een reserveringssysteem, met een beperkte capaciteit weer geopend. De dagen hiervoor was al proefgedraaid met medewerkers, verblijfsgasten van het heropende Bosrijk en abonnementhouders. Ook het Efteling Hotel en vakantiepark Efteling Loonsche Land openden op die datum weer.

Maatregelen

In het weer geopende park zijn diverse maatregelen genomen om bezoek te kunnen toelaten maar de overdracht van corona te beperken. Hierbij wordt het protocol Veilig Samen Uit gevolgd dat is opgesteld door de brancheverenigingen Club van Elf en Vereniging van Dierentuinen. Overal in het park zijn borden geplaatst met instructie-pictogrammen behorend bij dit protocol die je dus in andere attractieparken en dierentuinen ook tegenkomt.

Het park is op allerlei punten aangepast. Op centrale punten zijn zelfbedienings-desinfectietafels neergezet. Eind juni werden deze vervangen door desinfectiepompjes in de vorm van goudbruine palen met kraantje en voetpedaal. De capaciteit van attracties is flink beperkt omdat er binnen afstand gehouden wordt, bijvoorbeeld één gezin per bootje. Op veel plekken worden plaatsen nu aangewezen.

Overal zijn met rood/witte belijning wachtroutes gecreeerd waarlangs op gepaste afstand van je voorganger gewacht kan worden. Deze slingeren zich ook over de pleinen omdat vanwege de grotere afstand de bestaande wachtbereiken niet voldoen. Ook horeca en wc's hebben deze wachtsystemen. In elk toiletblok mag maar één gezin tegelijk naar binnen, wat ook daar tot wachttijden leidt. Er zijn extra tijdelijke wc's geplaatst op de Speelweide, de Pythonweide en bij het Spookslotplein. Ook zijn er spatschermen geplaatst en draaien shows als Raveleijn niet. In het Sprookjesbos is een eenrichtingsroute aangegeven met bebording en pijlen op de bestrating. Single-riders wachtrijen en de baby switch zijn gesloten.

Bij horecapunten kan er tot 1 juni uitsluitend afgehaald worden. Op de buitenterrassen kun je dit opeten. Een al lopende proef met online eten bestellen bij de Hongerige Machinist werd snel uitgerold naar andere horecapunten zoals de Smulpaap en het Seylend Fregat. Vanaf 1 juni is een aantal horecapunten en terrassen geopend voor bediening, met een binnencapaciteit van maximaal dertig personen.

Actiefoto-leverancier Picsolve ging op 4 mei 2020 failliet; het draaide al langer verlieslatend maar de COVID-19-crisis deed het de das om. Bij de heropening van het park bleven de actiefotopunten daarom gesloten. Overigens bleven de fotoflitsen in de attracties wel gewoon braaf doorflitsen. Fotowinkel Plaetjesmakers werd een souvenirwinkel.

Vanaf eind mei werden door toegenomen drukte wachtrijen verder verlengd en liepen ook vaak op onorthodoxe plaatsen. Zo moest je voor Carnaval Festival wachten op de parkeerplaats van het Dienstencentrum, bij Fata Morgana achter het gebouw en liep de rij van Droomvlucht door Raveleijn naar de voormalige wachtrij die al lang gesloten was. Gedurende de maand werden er wel steeds meer spatschermen toegevoegd in meanderingen om deze al te gekke oplossingen wat te kunnen afbouwen. Het opbouwen, schilderen (in de juiste meanderingkleur) en monteren van al deze spatschermen, die het park zelf ook wel 'kuchschermen' noemt, was een hele klus: een team van twintig medewerkers was er dagelijks mee bezig vanuit het Gildehuis. Er werden 140 polycarbonaatplaten, 27.000 schroeven, 30 kilometer hout en 2,5 kilometer aan pvc-folie gebruikt^[9] voor in totaal twee kilometer aan schermen.

• 

  Routesplitsing bij Pinokkio

• 

  Later werden maatregelen 'geüpgraded'

• 

  Wachten op plek bij de Waterlelies

• 

  Eénrichtingsverkeer in alle Laafhuisjes

• 

  Gedoseerde toegang tot de Marskramer

• 

  Verkoop Dromerijen vindt nu plaats vanuit een chalet

• 

  Wachten langs een rood/witte lijn

• 

  Veel spatschermen in meanderingen

• 

  Restaurants zijn leeggehaald

• 

  Een creatieve oplossing voor het uitreiken van een aardappelsnack

• 

  Spatschermen in het nauwe deel van de Vogel Rok-wachtrij

• 

  Geïmproviseerde buggystalling bij Carnaval Festival

• 

  Wachten voor de wc in het Carrouselpaleis

• 

  Aangewezen plekken per gezin in Fabula

• 

  Batterij toiletwagens op de Picknickweide

• 

  Souvenirverkoop na faillissement Picsolve

• 

  Droomvlucht krijgt weer z'n oude wachtrij terug

• 

  Droomvlucht Paleis als tijdelijke extra wachtruimte

• 

  Verlengde wachtrij zoals bij verschillende attracties gebouwd

• 

  Tijdelijk personeelsrestaurant in het Fata Morgana Paleis

Voor het personeel is ook voorzien in extra voorzieningen: om ook in het Personeelsrestaurant bij het Carrouselpaleis voldoende afstand te kunnen houden, is het binnendoor bereikbare Carrouseltheater ingezet als extra kantine. Ook wordt het Fata Morgana Paleis hiervoor ingezet en het verder grotendeels gesloten Station de Oost in Ruigrijk als extra ruim personeelsrestaurant. De Stoomtrein stopt hier niet.

Bij Symbolica wordt sinds de heropening geëxperimenteerd met grote schermen in de voorshow. Uiteindelijk besluit men in het hoogseizoen om de trap continu open te laten staan. Bezoekers kunnen meteen doorlopen naar de catacomben, al moet er overal natuurlijk afstand gehouden worden. In de paviljoens worden grote schermen geplaatst en sommige gedeelten van de buitenwachtrij worden niet gebruikt.

Om een goeie doorstroming te behouden werden de fotobalie van Carnaval Festival en het winkeltje Confetti! tijdelijk niet gebruikt. In oktober plaatste men extra schotten, schermen en decoratieve panelen met een opdruk van gordijnen. Hierdoor werd het weer mogelijk om foto's te bekijken en kopen aangezien er een afgescheiden gang ontstaan is. Ook het winkeltje werd weer in gebruik genomen.

Capaciteit

Na de proefdagen met alleen abonnementhouders werd het park vanaf 20 mei geopend met een capaciteit van ongeveer 6000 bezoekers per dag. Dit werd al vrij snel iets verhoogd waardoor de wachtrijen in het park een stuk langer werden, en op allerlei provisorische manieren verlengd moesten worden. In juni werd op de vrijdagen en zaterdagen gewerkt met speciale avondopenstellingen voor abonnementhouders, om zo de druk van deze bezoekersgroep op de dagopenstellingen wat te beperken. Dit beleid werd in juli en augustus over de hele week uitgerold, maar dan wel voor iedereen te reserveren, en niet meer exclusief voor abonnees.

Uiteindelijk kon het park, in overleg met de Veiligheidsregio, gaan draaien op 50% van het normale maximum. Hiermee ontving de Efteling tot zo'n 15.000 bezoekers per dag.

Corona-helden

Op 15 oktober plande het park een speciale avond voor de 'Corona-helden': 5000 zorgmedewerkers zouden gratis het park mogen bezoeken, en het personeel van het park zou op vrijwillige basis aan de slag gaan. Wegens te veel afzeggingen (het zorgpersoneel was druk met de 'tweede golf') werd de avond uitgesteld.

Tweede sluiting

In het najaar van 2020 liep het aantal besmettingen in Nederland weer op waardoor nieuwe maatregelen noodzakelijk werden. Aanvankelijk konden pretparken openblijven. Horeca werd op 14 oktober landelijk, dus ook in de Efteling gesloten en alleen afhalen was nog mogelijk in het park. Een pannenkoek van Polle mocht je opeten op een bankje verderop. Eind oktober heeft het Veiligheidsberaad besloten dat alle horeca, ook afhaal, in pretparken en dierentuinen alsnog gesloten moest worden. De veiligheidsregio Midden-West-Brabant maakte echter geen haast met de implementatie waardoor deze afhaalpunten gewoon open bleven.

Op 3 november maakte de overheid bekend dat vanwege nog niet sterk genoeg afnemende besmettingscijfers aanvullende maatregelen nodig waren, waaronder de sluiting van alle 'doorstroomlocaties' zoals pretparken per 4 november 22.00 uur tot en met 18 november. In die periode was de Efteling dus voor de tweede maal volledig gesloten. Efteling Bosrijk en het Efteling Hotel bleven ditmaal wel gasten ontvangen; het Loonsche Land werd, mede vanwege de bezettingscijfers, gesloten gehouden

Na heropening bleek dat ook de horeca, hoewel alleen voor afhaal, weer open mocht. Om toch voldoende capaciteit in de horeca te voorzien werd in het Carrouseltheater tijdelijk een supermarkt geopend in samenwerking met supermarktketen Spar met een toepasselijke naam, het Warenhuis.

Medewerkers helpen in de zorg

In de herfst is de druk op de zorg nog steeds hoog. De Efteling zit met een personeelsoverschot, met name vanwege het niet doorgaan van theatervoorstellingen en evenementen. Daarom gaan per 16 november 30 Efteling-medewerkers aan de slag in verzorgingshuizen in Waalwijk, Oosterhout en Almkerk van de organisatie Schakelring (vanaf 2021 Mijzo geheten). Ze ondersteunen het zorgpersoneel dat daardoor meer lucht krijgt; de Efteling-medewekers voeren zelf geen zorghandelingen uit.^[10] De samenwerking liep tot en met maart 2021. Toevallig of niet is de personeelsmanager van Mijzo Elly Hilhorst, die daarvoor twaalf jaar lang bij personeelszaken van de Efteling heeft gewerkt.

Winter Efteling

De Winter Efteling 2020-2021 kreeg ook anders vorm dan voorgaande jaren vanwege de beperkingen op groepsgroottes. Het IJspaleis op de Speelweide werd geschrapt en vervangen door de Warme Winter Weide, een terrein in de open lucht met kampvuren, bankjes en blokhutten. Langlaufbaan 't Hijgend Hert en de Winterse Illusie keerden ook niet terug. Het jaarlijkse Oud & Nieuw-feest ging niet door.

Vanwege toch de te grote groepsvorming en het opwekken van ongewenste drukte bij de vuren en het entertainment op de Warme Winter Weide, mede naar aanleiding van filmpjes die naar buiten kwamen, werd het live-entertainment op de Weide per 30 november weer geschrapt. Een week later besloot de Efteling parkbreed de vuren niet meer te ontsteken op de drukkere dagen.

In december worden op de spatschermen in de wachtrijen stickers gekleefd in de vorm van de toverspiegel van de stiefmoeder van Sneeuwwitje of de spiegel van Willem van der Decken met onderaan een hartje of de tekst "Veilig samen uit". In de spiegel staan teksten als "Spiegeltje, spiegeltje, aan de wand... Samen lief en tolerant!", "Spiegeltje, spiegeltje, aan de wand... Wees de liefste van het land!", "Spiegeltje, spiegeltje, aan de wand... Houd jij ook 1,5 meter a f s t a n d ?" of "Storm of geen storm, geef elkaar de ruimte!". De teksten zijn ook vertaald te vinden voor de buitenlandse gast. Medewerkers dragen een button met eenzelfde ontwerp. Ook op de parkplattegrond is de spiegel te zien. Op de spandoeken bij attracties is nu ook het hartje met Eftelingse E en "Veilig samen uit" te zien. Veilig samen uit is een werkgroep van de Club van ^[11].

Derde sluiting

Op 14 december kondigde premier Mark Rutte een algehele lockdown voor heel Nederland aan wegens aanhoudend hoge besmettingscijfers. Alle pretparken, waaronder de Efteling, moesten per 15 december hun deuren sluiten tot minimaal 19 januari 2021. Dit werd uiteindelijk in een aantal iteraties verlengd. Vanaf 16 december 2020 zijn ook het Efteling Hotel en Efteling Loonsche Land gesloten. Bosrijk blijft wel open.

Een wonderlijke Efteling-avond

Op 26 maart organiseerde de Efteling een speciale avond voor abonnementhouders, Een wonderlijke Efteling-avond. Op een YouTube-stream was achtereenvolgens een (vooraf opgenomen) optreden van Jokie en Jet, een aantal voorleessprookjes met Roodkapje en een 'Vertelkabouter' en een vragensessie met directeur Fons Jurgens te zien. Een verhaal over 'inspiratie' door 'inspiratiemanager' Frans Goenee en product owner Efteling-app & gastdata, Jonas Rietbergen, viel in het water door een audiostreamprobleem, waarschijnlijk veroorzaakt door een muziekrechtenkwestie en de algoritmes van YouTube die dat dan meteen muten. Het programma begon te laat (ook weer door problemen) en tussen de diverse programma's zaten lange wachttijden met een aftelklok.

Lobbyfilmpje

Op 12 april 2021 bracht het park een filmpje uit met de titel Lang en gelukkig in de Efteling, bedoeld als lobby-boodschap om snel weer open te mogen. Hierin figureerde een jong meisje dat aanhaalt dat men naast 'gezond' toch ook 'gelukkig' zou moeten mogen zijn (met als belangrijke factor van dat geluk een open Efteling, natuurlijk). Het filmpje resulteerde niet direct in effect.

Testopenstelling

Op zaterdag 24 april 2021 zou de Efteling deelnemen aan de landelijke serie van proefnemingen onder de noemer 'Fieldlab' waarin gekeken zou worden of en hoe eventuele heropening zou kunnen, mogelijk met loslating van een aantal van de algemene regels zoals de minimale afstand van 1,5 m tussen twee personen. Op die dag, in de periode waarin de Efteling verder gesloten is vanwege de lockdown, zou het park geopend zijn voor een groep van 8000 ingelote abonnementhouders. Zij moeten aan een aantal voorwaarden voldoen, waaronder het kunnen tonen van een negatief corona-testbewijs. Met 4000 inschrijvingen was de interesse echter te laag om de dag door te laten gaan.

Heropening in voorjaar 2021

Op 28 april ging, samen met de terrassen in de rest van het land, het terras van het Eethuys in het Efteling Bosrijk weer open voor het algemene publiek. De rest van de voorzieningen van de Efteling moesten wachten op de tweede versoepeling in het heropeningsplan van de rijksoverheid.

Die kwam uiteindelijk op 19 mei 2021: na 22 weken gesloten te zijn geweest mochten de buitenattracties van de Efteling weer open. Attracties met alleen een stationsgedeelte binnen konden ook open. Gesloten bleven: Symbolica, Fabula, Fata Morgana, het Spookslot, Droomvlucht, Villa Volta, de Stoomcarrousel, het Diorama, Efteling Museum, Carnaval Festival en Vogel Rok. Ook de grotere binnensprookjes De Indische Waterlelies, Het Meisje met de Zwavelstokjes en De Chinese Nachtegaal bleven dicht. Horeca was beperkt tot afhaal en de buitenterrassen.

Op 5 juni mochten de binnenattracties en -horeca ook weer open, hoewel bij de restaurants de landelijke limiet van 50 bezoekers per locatie werd gehanteerd. Tegelijk met het heropenen van de horeca werden steeds meer reserveringsmogelijkheden via de Efteling-app uitgerold.

Een opvallend extra effect van de maatregelen was te zien bij de Stoomcarrousel: de kap van de carrousel, die normaal meedraait met het plateau, was stilgezet. Dit omdat personeel in verband met de afstandseisen op andere plaatsen moest staan, plaatsen waar anders gevaar zou kunnen ontstaan door de draaiende kap.

Tijdelijk geen maatregelen in herfst 2021

Per 25 september 2021 vervielen vrijwel alle maatregelen om het virus onder controle te houden; de landelijke vaccinatiegraad en de besmettingscijfers zagen er goed uit. De 1,5 meter afstand, die altijd de grootste impact had op capaciteit en inrichting van het park en attracties tijdens de pandemie, hoefde niet langer in acht genomen te worden. Daardoor konden de attracties weer op volle capaciteit draaien, evenals de horeca. Wel was vanaf deze dag een coronatoegangsbewijs middels de CoronaCheck-app of geprinte QR-code met een (digitaal) test-, herstel- of vaccinatiebewijs nodig om de binnenhoreca te mogen betreden. Hoewel elders in het land deze check ook nodig was voor shows en bioscopen, gold dit niet voor bijvoorbeeld Fabula of Raveleijn; deze attracties konden gewoon zonder CoronaCheck op volle capaciteit draaien. Bij de show CARO in het Efteling-theater, waar vanaf 2 september weer voorstellingen van werden gegeven, was de CoronaCheck-app wel vereist.

Abonnementhouders hoefden vanaf 25 september geen tijdslot meer te reserveren voor een bezoek aan het park. Voor de gewone dagkaartjes bleef de reserveringsplicht wel nog gelden, om, zoals het park aangaf, iets van spreiding qua drukte bij de entree te creëren en niet meteen helemaal op onbeperkte capaciteit te draaien.

Spatschermen en belijnde wachtvakken verdwenen natuurlijk niet van de ene op de andere dag, maar makkelijke aanpassingen, als het weer in gebruik nemen van voorshows en single riders-wachtrijen, werden direct gedaan. Diverse omroepjes en bebording werden ook meteen aangepast.

In de nacht van 18 op 19 oktober werden de resterende kuchschermen in bijna alle wachtrijen verwijderd, waarna de Efteling er voor even weer uitzag als voor de pandemie.

Coronatoegangsbewijs en terugkeer maatregelen

Vanwege toch weer stijgende besmettingscijfers werden op 6 november van rijkswege een aantal maatregelen (her)ingevoerd, waaronder een verplicht coronatoegangsbewijs voor terrassen, musea, theaters en bioscopen. Het kabinet werkte nog aan een wetswijziging met de intentie om het coronatoegangsbewijs te verplichten voor attractieparken als geheel. De Efteling paste vooralsnog niets aan, maar nadat een journalist hierom om opheldering had gevraagd aan demissionair minister van Volksgezondheid De Jonge, liet deze weten dat wat hem betreft het checken van het coronatoegangsbewijs wel degelijk nodig was voor de buitenterrassen in de Efteling, 'bioscoop' Fabula, parkshow Raveleijn en 'museum' Efteling Museum, waar de Efteling zich naar voegde.

Op 12 november namen de besmettingscijfers nog niet af en nam de regering een aantal extra maatregelen waaronder het houden van 1,5 m afstand in attractieparken. De Efteling achtte het niet haalbaar om op korte termijn de schermen en markeringen terug te plaatsen die ze enkele weken daarvoor allemaal verwijderd had en besloot, vooruitlopend op de toch al geplande wettelijke verplichting, vanaf 14 november voor alle bezoekers al bij de entree een coronatoegangsbewijs (gevaccineerd, hersteld of getest) te vereisen. Hiermee vervielen daarna wel de controles bij de locaties binnen het park. Op de Kiss + Ride bij de bushalte werd in allerijl een testlocatie gebouwd waarbij zij die niet volledig gevaccineerd waren of hersteld van een infectie, zich ter plekke konden laten testen en na 15 minuten de uitslag kregen om (indien negatief) alsnog het park te bezoeken. Met de invoering van deze controle werd de Efteling het grootste aaneengesloten gebied in Nederland dat alleen toegankelijk was met een coronatoegangsbewijs.

Attractieparken mochten tot uiterlijk 18.00 uur geopend zijn. Dit had tot gevolg dat (als vanouds) wachtrijen ruim voor sluitingstijd al gesloten werden. Ook werden latere sluitingstijden in het weekend vervangen door het al openen van het park om 9 uur in de ochtend.

Vanaf 28 november werden de maatregelen door het demissionair kabinet verder aangescherpt. Ongeacht het coronatoegangsbewijs, dat ook vereist blijft, is in de Efteling daarom 1,5 m afstand tussen huishoudens weer verplicht, evenals mondkapjes in de overdekte ruimtes. De maximale dagcapaciteit wordt daarom weer flink verlaagd en in de attracties worden weer plaatsen vrijgehouden om deze afstand tussen huishoudens te garanderen. Het park sluit verplicht om 17.00 en is daarom een uur eerder geopend dan gebruikelijk: door de weeks om 10.00 uur en op weekenddagen vanaf 9.00. De optredens op de Warme Winter Weide werden na een kleine twee weken daarom alweer geschrapt. Ook het geplande Oud & Nieuw-feest ging niet door. In vier nachten tijd werden in veel wachtrijen de schermen weer teruggeplaatst.

Vierde sluiting

De nieuwe O-variant van het coronavirus was halverwege december aan een grote opmars bezig in onder andere het Verenigd Koninkrijk. Omdat Nederland nog een flinke achterstand had vanwege late bestrijding van de eerdere Δ-variant en een campagne met booster-vaccins die nog op gang moest komen, besloot het kabinet op zaterdag 18 december tot een nieuwe volledige lockdown ingaande de volgende ochtend. Vanaf 19 december 2021 was de Efteling dan ook weer gesloten. Van de verblijfsaccommodaties bleef alleen Bosrijk geopend. De lockdown werd per 26 januari weer opgeheven en de Efteling heropende weer op die datum. De Winter Efteling was inmiddels al opgeruimd, maar daarover weinig geknies omdat de voor 1 januari geplande nieuwe attractie Sirocco nu voor het eerst toegankelijk was.

Herstel

Hoewel het park na de heropening al snel weer vrijwel spatscherm- en afstandsmarkeringsvrij was, bleven de spatschermen bij Villa Volta lang staan. Hier was de complete meandering omgebouwd voor de coronasituatie. Dit werd pas in juni van 2022 definitief opgelost, toen de hele wachtrij van de attractie herzien werd, met nieuwe meanderingshekjes.

Het was in voorjaar 2022 op veel fronten duidelijk dat het park weer vertrouwen kreeg in haar financiële toekomst: dankzij allerlei bezuinigingen was het gelukt om het tweede coronajaar 2021 toch met een winst van € 11 miljoen af te sluiten. Overal werd vanaf het voorjaar onderhoud uitgevoerd, de tuindienst had weer een volledig budget ter beschikking voor het beplanten van het park, en zowel het Efteling Grand Hotel als Spookslotopvolger Danse Macabre werden aangekondigd, voor in totaal € 75 miljoen.

Besluitvormingsstructuur

In de loop van de coronapandemie werd de besluitvorming binnen de Efteling, waarmee men inspeelde op de steeds veranderende maatregelen en lockdowns, steeds gestroomlijnder. Zo was er na elke persconferentie van de premier en minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (doorgaans om 19:00) al om 19:30 een digitale directievergadering, gevolgd door een overleg met HR en Communicatie. Het streven was om steeds al rond 21:00 de communicatie naar de bezoekers (nieuwsbrieven en social media) en het personeel (inzet en uit te voeren acties) klaar te hebben.