Pardoes de Tovernar is een fictieve 'tover-nar', die van 1989 tot en met 2008 de officiële mascotte van de Efteling was. Sinds 2009 is hij één van de vele characters van de Efteling. Pardoes werd in de jaren tachtig bedacht door Henny Knoet als een nar die herkenbaar is aan een cartoonesk uiterlijk met een wit gezicht en brede glimlach. Hij droeg een narrenkap met drie belletjes, een rood kostuum met franjes en grote E op de buik, een witte maillot en gekrulde schoenen. Met de jaren kreeg Pardoes echter steeds menselijkere proporties en hij draagt tegenwoordig een paarse cape, tovenaarshoed, een buidel aan een riem en laarzen.
Pardoes werd in zijn tijd als mascotte veelvuldig gebruikt als tweedimensionaal beeldmerk in allerlei grafische uitingen. Hij was tevens te vinden op het logo. Sinds zijn komst naar de Efteling loopt Pardoes al rond in het park als costumed character, sinds 2000 vergezeld door zijn vriendin Pardijn. Hij is te vinden op een veelheid aan merchandise.
Pardoes heeft een achtergrondverhaal met een eigen leefwereld. Hij is de hofnar aan het Hartenhof, het paleis van koning Pardulfus en zijn dochter Pardijn. Hij is de uitverkorene om zijn wereld Symbolica te redden en uit de macht van de kwade Pantagor te houden.
In 2011 was hij te zien als menselijk figuur in de serie De Magische Wereld van Pardoes, gespeeld door Alex Hendrickx. Vanaf 2000 heeft hij zijn eigen Pardoes Promenade in het park waar een standbeeld van de nar staat. Sinds 2012 wordt zijn eigen rijk verwezenlijkt: Fantasierijk, dat bestaat uit pannenkoekenrestaurant Polles Keuken en de attractie Symbolica, waar we Pardoes als audio-animatronic tegenkomen.
Inhoud
Geschiedenis
Zoeken naar een mascotte
De Efteling beschikt tot het eind van de jaren tachtig niet over een eenduidig beeldmerk en heldere huisstijl. Op het briefpapier prijken al jaren afbeeldingen van kabouters of figuren als Kleine Boodschap, Langnek en het Eftelingwapen. Deze weten de lading van de Efteling van de eerste decennia te dekken, tot de komst van de Python in 1981 de Efteling verandert in meer dan alleen een sprookjespark.
Er wordt gezocht naar een vaste stijl en voornamelijk een eigen mascotte. Al sinds het begin van die zoektocht leeft het idee om hier een nar voor in te zetten, waarschijnlijk geïnspireerd op de figuur Dio Oberon, een entertainmentact die op dat moment in het park te vinden is. In 1984 lijkt de mascotte gevonden te zijn in de vorm van Jokie de Prrretneus, de hoofdfiguur van Carnaval Festival.
De gastheer van de nieuwste attractie weet goed te voldoen aan het beeld dat de Efteling dan voor ogen heeft. Jokie heeft sprekende kleuren, simpele vormen en is bovendien een nar. Jokie werd dan ook al snel gebruikt voor allerlei souvenirs, bebording, drukwerk en zelfs, samen met twee andere figuren uit Carnaval Festival, als ‘life-size character', een door het park lopend figuur waarmee men op de foto kan gaan.
Voor de seizoenen 1984 en 1985 beheerst Jokie het drukwerk van het park. Vanaf de opening van Fata Morgana in 1986 begint de aanwezigheid van de nar echter al snel weer te slinken. Hoewel Jokie dus pijlsnel aan populariteit wint en breed wordt toegepast, wordt de figuur toch als te 'banaal' gezien om de hele Efteling te vertegenwoordigen.[1] Er worden nieuwe voorstellen gedaan in dezelfde denkrichting, bijvoorbeeld door een extern reclamebureau, voor harlekijnachtige figuren. Deze voorstellen haalden het niet.[2]
Ondertussen is ontwerper Henny Knoet echter al druk bezig aan de definitieve Efteling-mascotte. Na eerst wat schetsjes van bestaande figuren als Holle Bolle Gijs, Langnek en kabouters gemaakt te hebben, komt Knoet tot de conclusie dat de nar eigenlijk het beste deze rol kan vervullen. De populariteit van Dio Oberon en Jokie de Prrretneus bewijzen dat. Een origineel figuur valt tevens niet te claimen door een andere partij; sprookjesfiguren daarentegen zijn niet exclusief van de Efteling.
Het moest in elk geval een figuur worden dat aansluit bij de wereld van sprookjes, koningen, prinsessen en prinsen en alles daaromheen. Een figuur om het volk te vermaken. Een vertrouweling van het hof, die kwesties mocht belichten onder het mom van een kwinkslag en een grap - zaken waar bij anderen de kop voor afgeslagen zou worden. Een vrijbuiter, een pure entertainer! Er waren zóveel aanknopingspunten met wat er allemaal in die wereld van de Efteling aan het ontstaan was en al bestond. En met het oog op de dynamiek die met de Python in de Efteling was gekomen, moest het qua perceptie ook een dynamisch personage worden.’[1]
Rond 1985 maakt Knoet het eerste schetsje van Pardoes, maar houdt het daarna uit angst voor kritiek nog maanden in z'n tas verborgen. Hij toont het daarna aan Cees Kikstra, die het op zijn beurt gelijk voorlegt aan mensen van Studio Vandersteen die in het park zijn voor de productie van een nieuw stripalbum. Dit gaat Knoet veel te snel en hij stopt het schetsje snel weer weg. Voor 1987 wordt intussen toch een nieuw logo in gebruik genomen, waarop Kabouter Kleine Boodschap de rol van mascotte weer lijkt over te nemen van Jokie. Inmiddels was de behoefte aan een structuur in huisstijl erg groot. De nieuwe huisstijl, ontwikkeld door Studio Dumbar, werd echter te lelijk gevonden en was niet handig voor de drukkers. Henny Knoet ziet daarbij de kans om zijn schetsje te presenteren als alternatief. Er worden ‘With Compliments’-kaartjes gedrukt - het allereerste drukwerk waar Pardoes opstaat - die worden rondgestrooid op de kantoren.[1] Ook is de nar te zien op de Wegwijzer (personeelsinformatie) van 1988. Pardoes heeft daar een simpeler uiterlijk met ronder hoofd, maar de rest van het lichaam is al zoals de nar er een jaar later uit zou komen te zien.
Wanneer de samenwerking met Studio Dumbar op de klippen loopt, door onvrede over het logo en de kosten die met de ontwikkeling van een nieuwe huisstijl gemoeid zouden zijn, besluit directeur Paul Beck om deze intern te ontwikkelen. Henny Knoet zet de huisstijl op op basis van Pardoes, samen met Studio Uittenhout. Knoet bedenkt daarbij een achtergrondverhaal voor Pardoes, dat omschreven staat in het huisstijl-handboek van 1991. Er wordt dan echter nog niets gedaan met dat verhaal; volgens een verongelijkte Knoet omdat Pardoes geen belangrijk figuur binnen de Efteling mocht worden, aangezien deze slechts 'bedacht was door een assistent-ontwerper'.[1]
Pardoes ziet het levenslicht
In 1989 laat Pardoes voor het eerst officieel zijn gezicht zien op briefpapier, entreebewijzen, draagtassen en persdocumentatie. In dat seizoen is de figuur ook in het park te vinden als levensgroot personage, die handen schudt en op de foto gaat met bezoekers. De hele cast van Jokie wordt aan de kant geschoven, maar Pardoes wordt wel bijgestaan door een prins en prinses die in de seizoenen daarvoor ook al door het park liepen.
Wanneer Pardoes zich aan het publiek toont is de geïllustreerde versie nog niet overal aanwezig. Die volgt in 1990, wanneer een compleet nieuwe huisstijl met logo gepresenteerd wordt, waarin Pardoes duidelijk de hoofdrol speelt. Pardoes komt bovendien op het logo. Een merchandiselijn volgt. Daarbij is vooral de knuffel direct een doorslaand succes.
- Pardoes in 1989
In het park als character
In Den Haag
Op drukwerk
Op een Märklin-wagon
- Pardoeslijnen in 1990
Souvenirlijn
Consumentenlijn
Horecalijn
Interne lijn
Populariteit
De populariteit van Pardoes groeit dan snel. De merchandise rondom de figuur verkoopt fantastisch en het karakter in het park is een geliefd figuur. Zijn verschijningsvorm weet voor de bezoeker snel een link te leggen met de Efteling, maar zijn naam is in die beginjaren minder bekend. Volgens geestelijk vader Henny Knoet kwam die pas veel later:[1]
Dat is pas jaren later gekomen, met een spelletje in het tv-programma Staatslot op Locatie. Daarin vroeg een reporter aan bezoekers in het park of ze Pardoes hadden gezien. Daarmee werd Pardoes geheel toevallig bekend bij het publiek.
Ook de bekendheid van zijn achtergrond en figuren als Pardijn en Paddel volgden jaren later.
Dat Pardoes geliefd is bij de bezoekers blijkt tijdens een grootschalig parkonderzoek in 2000. Acht enquêteurs lieten meer dan 3000 gasten een vragenlijst invullen, waaronder over de tovernar. Van de ondervraagden kende 80% Pardoes al voor de komst naar de Efteling, en maar liefst 92% na afloop van het bezoek. 90% gaf aan Pardoes 'leuk' of 'heel leuk' te vinden. Volgens de ondervraagden past Pardoes het best bij de doelgroep jonge kinderen tot 10 jaar. [3] Het jaar daarop wordt bekend gemaakt dat de Pardoes-knuffel, na het fotoboekje, het best verkochte artikel in de winkeltjes van het park is.[4]
Zijn naam wordt in andere talen soms fonetisch geschreven. In fotoboekjes is Pardouce in het Frans en Pardus in het Duits te lezen, zodat buitenlandse gasten op dezelfde uitspraak terecht komen.
Op papier
Ontwerp
In zijn eerste verschijningsvorm op papier heeft Pardoes een wit rond gezicht met ronde wangen, een roze neus en een brede mond. De ogen zijn verticaal ovaal. De rest van het hoofd zit onder een rode narrenkap met drie uiteindes met ieder een bel. Om zijn hals draagt Pardoes een kraag met gele franjes met balletjes. De buik is wat gezet. De armen en benen hebben duidelijke ellebogen en knieën. Hij draagt een rood kostuum met franjes onder. Pardoes heeft aan iedere hand vier vingers waar hij witte handschoenen draagt. Aan zijn benen draagt hij een witte maillot en aan zijn voeten heeft hij vrij langwerpige rode schoenen met een krul en een geel balletje.
Op drukwerk
De eerste tekeningen van Pardoes die Knoet maakt hebben de intentie om de figuur als beeldmerk in te kunnen zetten. Een grafische afbeelding die de Efteling in haar huisstijl kan gebruiken. Henny Knoet:[1]
Pardoes kwam dus terecht in het logo van de Efteling en moest gaan verschijnen op al het briefpapier en op alle folders. Dat betekende ook dat ik moest kiezen voor een bruikbare lijnvoering. Ik heb daar heel nauwgezet en grafisch naartoe gewerkt, om de dikte van die lijn precies zo te krijgen dat Pardoes naar hartenlust vergroot en verkleind kon worden. Helaas werd dat daarom vanzelf een soort van kleurplaat, en dat bleek uiteindelijk bepalend te zijn voor de perceptie van Pardoes.
Er worden een aantal illustraties gemaakt van Pardoes, waarbij de nar voornamelijk in een serverende of introducerende houding is gezet. In de jaren negentig werden deze illustraties volop gebruikt op elke vorm van drukwerk.
Vanaf 1994 zien we naast de grafische afbeelding ook potloodtekeningen van Pardoes opduiken. De platte kleurplaat lijkt daarmee meer dimensies te krijgen. Dit gebeurt in het jaar waarin het verhaal achter Pardoes voor het eerst naar de bezoeker wordt gecommuniceerd middels een parkshow. Zowel op de brochure van dit jaar als op het showbord van ‘’Showtime met Pardoes’’ worden deze illustraties gebruikt.
Drie jaar later krijgt de nar een nieuw kostuum. In 1997 wordt de Efteling Club geïntroduceerd, waarvoor een Pardoes wordt gebruikt in een paarse mantel en hoed. Meer variaties van Pardoes verschijnen een jaar later, wanneer voor de merchandising een Carnaval Festival-lijn wordt ingezet met Pardoes in Zuid-Amerikaanse feestkleding en voor de Fata Morgana-lijn een Pardoes in Oosterse kledij. Pardoes in winteroutfit wordt geïntroduceerd bij de eerste editie van de Winter Efteling in 1999. Vanaf 2001 is de versie in tovenaarskostuum de enige vorm van Pardoes de Tovernar die nog wordt afgebeeld.
Pardoes en zijn universum ondergaan een grote metamorfose in 2005, waarbij de figuur menselijkere proporties krijgt. Met de populariteit van de Sprookjesboom komt Pardoes meer op de achtergrond te staan. Vanaf 2007 werkt men aan 'De Wereld van Pardoes', en een uitgewerkt plan voor de introductie van Pardoes als figuur in het park komt op tafel te liggen. Twee jaar later wordt besloten om de rol van Pardoes als grafisch huisstijl-element te stoppen om hem anderhalf jaar later te kunnen presenteren als zelfstandig character met eigen televisieserie. Hij verdwijnt van het logo en is nog maar weinig terug te zien in drukwerk.
In 2011 zijn er nieuwe illustraties voor de tv-serie. Deze worden gebruikt in de merchandising van Pardoes, maar worden niet opgenomen in de huisstijl van het park. Tegenwoordig wordt Pardoes gezien als één van de merken van de Efteling. Daarbij worden als afbeeldingen de illustraties gebruikt zoals die in 2005 werden geïntroduceerd, onder andere op de website van het park.
- Pardoes op drukwerk
Folder 1994
Sticker achterop de wandelwagentjes (jaren negentig)
Folder 1995
Stickervel Pardoes als tovenaar 2000
Entreekaartje 1998
Logo's
Pardoes was van 1990 tot 2009 onderdeel van het Efteling-logo, zowel van het park als van het Hotel en later ook het Golfpark (in aangepaste vorm). Behalve onderdeel van het logo was Pardoes ook een veelgebruikt grafisch element, en hij onderging zo nu en dan tijdelijke aanpassingen in bijvoorbeeld kleding voor bijvoorbeeld themajaren of bepaalde evenementen. Pardoes werd in de huisstijl vaak gebruikt in combinatie met een aantal twinkels en sterretjes.
Pardoes zelf kent ook een logo. In de beginjaren was dat een handtekening, vanaf 2005 wordt een meer gestileerd logo gebruikt.
- Pardoes op logo's
Op het logo van 1990
Op het logo van 2006
Op het Golfpark-logo
In het park
Costumed character
Al sinds de introductie van Pardoes in 1989 loopt er een personage met masker en kostuum door het park als onderdeel van het live-entertainment. Antoine van Daele komt met het idee nadat hij de tekeningen van Knoet ziet. Voor het eerste kostuum werd gebruik gemaakt van een bedrijf in toneelkledingverhuur, Doornink uit Arnhem. Pardoes kreeg een groot hoofd met dito voeten aangemeten, waar geestelijk vader Knoet niet zo blij mee was. Bij elke wisseling van kostuum werd geprobeerd de verhoudingen kleiner te maken. Helaas moest daarmee steeds gewacht worden tot het kostuum versleten was en er budget vrij was gemaakt voor het vervangen.
Er moest altijd rekening mee gehouden worden dat een gewoon mensenhoofd door de opening in het masker moest kunnen; dát bepaalde de afmeting en de schaal van het kostuum. De huidige vorm zoals dat nu is is bijna tot de menselijke maatvoering teruggebracht. Knoet:[2]
Maar ik bleef met één aspect zitten: Op het begin was het lastig om daar de juiste mensen voor te vinden. Om enig vergelijking te kunnen maken met Disney: Amerikaans is toch entertainmentkern. En het casten van mensen was een doodnormale zaak. Alleen hier mocht dat toen nog niet want dat leunde tegen discriminatie aan. Dus in zo'n kostuum moest feitelijk iedereen passen - er zaten op een gegeven moment ook dames in met nogal flinke bovenarmen en behoorlijke borsten en dat kon écht niet. En dan heb je ook nog daarvoor te strijden, dat je zegt, dit is echt niet mogelijk - het moet naar een maximale lengte.
Alle versies van het kostuum van Pardoes zoals deze in het park en in het Hotel te vinden waren:
| Foto | Jaren | Omschrijving |
|---|---|---|
|
1989 | De eerste Pardoes had een gezet postuur, met een groot hoofd en grote voeten. Een brede glimlach en grote dopneus prijken op z'n witte clownsgezicht. Een button met de handtekening moet de naam van de nieuwe Efteling-bewoner duidelijk maken. Men was uiteindelijk zo ontevreden over deze vorm dat deze Pardoes het maar één seizoen heeft uitgehouden. |
|
1990-1994 | Een jaar later komt er een nieuwe versie van het pak en masker. Het hoofd is een stuk kleiner dan voorheen en ook zijn buik en voeten zijn een stuk gekrompen. Rondom zijn middel, waar de nieuwe Efteling-e op prijkt, zit een riem. De flappen met de bellen zijn groter en het gaat om heel wat minder bellen dan voorheen aan zijn pak zaten. Zijn huidskleur blijft wit, maar zijn neus wordt wat lichter roze en zijn mond wordt wat minder groot. Deze versie loopt vijf seizoenen mee met het andere live-entertainment in het park. |
|
1995-1998 | In 1995 worden er subtiele updates verricht. Het gezicht is voorzien van meer make-up op de neus en rond de ogen. Zijn wangen zijn voorzien van een rode blos. De gele kleur in zijn pak is minder geel geworden en zijn schoenen zijn minder groot. Het aantal bellen is weer minder geworden, waardoor alleen de bellen aan de kap en de schoenen nog over blijven. |
|
1997 | In het jubileumseizoen 1997 loopt een variant van de Pardoes die sinds 1995 in gebruik is genomen rond, waarbij de middelste punt van de narrenkap vervangen is door een feestmuts. |
|
1999-2005 | De nieuwe Pardoes van 1999 was voor het eerst te zien in de brochure van dat seizoen. Zowel het hoofd als het hele lichaam is beduidend slanker geworden. Het gezicht ziet er jonger uit. Om zijn middel draagt Pardoes een riem met gesp. |
|
1999-2005 | Naast de normale Pardoes, is er nu ook een met tovenaarskostuum. Deze debuteerde in de tv-commercial voor het seizoen 1999. Pardoes in deze vorm werd voornamelijk gebruikt bij feestelijke openingen, publiciteitsfoto's en -video's en de openingsact in enkele seizoenen. |
|
1999-2005 | In het Efteling Hotel komt een speciale hoek van Pardoes, en daarmee ook een eigen kostuum voor als de tovernar de handjes schudt van verblijfsgasten. Subtiel verschil met het tovenaarskostuum in het park is dat deze geen Efteling-E, maar een Pardoes-P op zijn borst draagt. |
|
2000-heden | Villa Pardoes, het vakantieverblijf voor zieke kinderen wordt naar de mascotte vernoemd en krijgt een eigen versie van Pardoes. Hij draagt een golfersoutfit, maar niet dezelfde als die te zien is geweest in het logo van het Efteling Golfpark. Deze Pardoes is sindsdien niet meer mee-geëvolueerd met aanpassingen aan het looppersonage in het attractiepark. |
|
Winter Efteling 1999-2005 | Vanaf de Winter Efteling is er ook een winterversie. Het kostuum is paars met geel en is uiteraard voorzien van de verplichte bontrandjes en een sjaal. Op zijn hoofd draagt Pardoes bovendien een gewei. |
|
2005-2017 | Met ingang van 2005 vindt weer een grote wijziging aan Pardoes plaats. Zijn omvang is wederom verder gereduceerd met ook een kleiner hoofd. Zijn outfit is nu bordeauxrood en hij draagt zijn tovernarskostuum met cape, buidel en muts. |
|
2005-heden | Ook nu is er een variant met tovenaarskostuum. Deze heeft onder zijn cape nog een mantel aan en draagt geen Efteling-E maar een Pardoes-P op zijn borst. Hij is voornamelijk te vinden in het Efteling Hotel en bij parkshows, o.a. Vrouw Holle laat het sneeuwen... en Midwinternachtsdroom. |
|
Winter Efteling 2005-heden | In tegenstelling tot het vorige pak, heeft de tegenwoordige Pardoes geen compleet andere outfit in de winter (in tegenstelling tot Pardijn). Pardoes doet een sjaal om. Tot 2014 was deze blauw, sindsdien bruin met zijn initiaal er op. |
|
2017-heden | Op 29 juni 2017 werd tijdens de feestelijke opening van Symbolica een Pardoes geïntroduceerd met minuscule verschillen: de Efteling-E op de borst is aangepast naar een P, gelijk aan de Pardoes in de attractie, en de metalen belletjes rond zijn kraag zijn vervangen door pluchen balletjes. Tevens kregen de begeleiders van Pardoes een nieuw fraai kostuum, uitgevoerd in blauw fluweel en gebroken wit. |
Pardoes als menselijk figuur
In november 2011 schrapt het park het costumed character uit de entertainmentfolder en verschijnt De Magische Wereld van Pardoes op televisie bij Nickelodeon, waarbij Pardoes voor het eerst te zien is als een personage met een mensengezicht (een zogeheten 'face-character' in Disney-termen). Behalve bij Rattar zijn in de serie alle hoofden van figuren zichtbaar en is voor het eerst het paleis Symbolica van binnen te zien. Dezelfde maand krijgt Pardoes een restyling op grafisch gebied: hij verandert van een cartoon naar een figuur met menselijke verhoudingen.
Er wordt hard gewerkt aan een park-pak zoals dat in de televisieserie, zodat Pardoes in 2012 in de Efteling terug kan keren als face-character; de eerste medewerkers zijn al gecast. Uiteindelijk durft men het echter toch niet aan om deze totaal nieuwe vorm van Pardoes te introduceren bij het parkpubliek. Vanaf juli 2012 zijn, na een half jaar afwezigheid, de oude Pardoes en Pardijn mét masker weer terug in het park.
Parkshows
Pardoes figureerde in zijn Efteling-geschiedenis in een aantal parkshows.
| Foto | Naam | Jaren | Omschrijving |
|---|---|---|---|
|
De Grote Russische Show | 1990 | De eerste parkshow waarin Pardoes voorkwam. De nar speelde echter geen noemenswaardige rol. |
|
Efteling Zomerijsshow | 1992 | Pardoes is één van de Eftelingfiguren die voorbij komt schaatsen in de show. |
|
Showtime met Pardoes | 1994 | Pardoes’ eerste eigen show. In de parkshow vertolkte de nar de hoofdrol en werd voor het eerst het achtergrondverhaal naar buiten gebracht: Pardoes komt van Symbolica, een sprookjesachtige planeet ver weg van de Aarde, waar een Groot Magister de autoriteit is. Pardoes kent onze taal niet, maar kan wel denken en zingen. Hij kan ook toveren met zijn Magische Sleutel van Bekwaamheid.[5] Pardoes bezoekt onze planeet. Voor deze voorstelling werd een apart kostuum gemaakt dat anders is dan het character dat in het park rondliep. |
|
Lasershow (1996) | 1996 | Lasershow op de Vonderplas in 1996 waarin Pardoes middels laserlicht wordt uitgebeeld en ook een aantal zinnen spreekt. Zijn stem is hier ingesproken door Rinie van den Elzen. |
|
Efteling on Ice | 2001 | De eerstvolgende productie met een rol voor de mascotte van het park komt zeven jaar later in een ijsshow die in samenwerking met Holiday on Ice werd gebracht. Pardoes gaat op schaatsen de wereld rond, een plot dat veel lijkt op Showtime met Pardoes met het verschil dat het Symbolica-verhaal hier geen rol speelt. |
|
Winter Pardoes en Pardijn (openingsact) | Winter Efteling 2001-2002 | Opvallend is dat Pardoes, Pardijn en Pantagor sprekend te horen zijn. Hun dialoogfragmenten waren van te voren opgenomen, respectievelijk door Edgar Wurfbain, Lieke van Lexmond en Henny Knoet. |
|
Wonderlijke Efteling Show | 2002-2004 | In deze show is Pardoes steeds even onderdeel van een goochelact aan het eind van de parkshow. |
|
Pardoes en het Kinder Winter Wonderfeest | Winter Efteling 2002-2003 | In deze winterse parkshow heeft Pardoes een rol als behulpzame tovenaar. Met de stemmen van Edgar Wurfbain en Lieke van Lexmond. |
|
Sneeuwpop-pop | Winter Efteling 2005-2006 | Een dans- en zangshowtje waarin Pardoes ook meedanst. Hij tovert een sneeuwpop tot leven die zich ook bij de dansenden voegt. Het was een showcase voor de gerestylede Pardoes. |
|
Vrouw Holle laat het sneeuwen... | Winter Efteling 2006-2007 | Drie Sprookjesvriendjes zingen een paar liedjes en voeren samen met Pardoes een dans uit. Aan het slot van de show werd het publiek besneeuwd door Vrouw Holle, met behulp van een viertal in het podium gemonteerde sneeuwmachines. |
|
Midwinternachtsdroom | Winter Efteling 2008-2009 | Pardoes heeft samen met Koning Winter de hoofdrol in deze show, waarin de dromen van Pardoes centraal staan. Hij zet zijn toverkunsten in om een watergordijn te maken, de Lichtpuntjes op te doen komen en sneeuw te doen vallen. |
Beeltenis
Naast de grafische afbeelding en het costumed character, zijn er in de Efteling ook beeltenissen van de tovernar te vinden. Hieronder enkele voorbeelden.
- De beeltenis van Pardoes in park, hotel en theater
Boven de menuborden
In Efteldingen
In de foyer van het Efteling Theater
Het Pardoesbeeld op de Pardoes Promenade
Decoratie in jubileumjaar 1997 (een geschilderde versie staat nu nog bij Villa Pardoes)
Paneel achter de afruimband in Panorama
In de Pardoessuite in het Efteling Hotel
De attractie Symbolica
In de eerste jaren is Pardoes in het park uitsluitend een rondlopend character, maar eind jaren negentig vormen zich ideeën voor een attractie rondom de tovernar. Het eerste plan is van Olaf Vugts: hij wil de Jokies in Carnaval Festival vervangen door Pardoesjes. Knoet zag hier niets in. Die kwam met een ander plan, namelijk voor een eigen attractie. Dit Huis van Pardoes zou gelegen zijn aan het eind van de in 2000 te bouwen Pardoes Promenade aan het plein dat we later zouden leren kennen als de Brink. Pardoes zelf zou je er niet tegenkomen, het zou lijken alsof hij er woont maar "nét even weg is". Het idee verdween al in een vroeg stadium in de ijskast.
In 2010 wordt het plan weer ontdooid. Knoet is dan al weg bij de Efteling. Onder leiding van Sander de Bruijn, die het Pardoes-portfolio van hem had overgenomen, werd een grootse darkride aangekondigd die in 2012 moest openen: Hartenhof. Het zou onderdeel worden van een apart Symbolicaans parkdeel rondom de Brink, het Rijk der Fantatie, met ook een eigen restaurant: Polles Keuken. Dat laatste kwam er, de attractie werd uitgesteld.
Alsnog werd in 2016 een aangepaste versie van de attractie aangekondigd: Symbolica. Nog steeds op dezelfde plek in het park komt een groot paleis waar bezoekers de wereld van fantasie kunnen gaan ontdekken, met Pardoes als gastheer. Ook hier is De Bruijn hoofdontwerper. De attractie opende op 1 juli 2017.
In Symbolica vinden we het personage Pardoes, de magische tovernar aan het hof van koning Pardulfus, vier maal als audio-animatronic en éénmaal (per tour) als animatie. De audio-animatronics werden gebouwd door de Amerikaanse firma Garner Holt; de animatie is van de hand van Aardman Animations. De eerste Pardoes is te vinden in de voorshow van de attractie, waar Pardoes de lakei O.J. Punctuel onderbreekt als deze de hofregels van het paleis voorleest aan de gasten. Het bovenlichaam van Pardoes komt van achter een gordijn vandaan, prevelt een toverspreuk en zwaait met zijn Twinkeltoorts de trap open. De tweede Pardoes is te zien in het Observatorium, waar alweer alleen het bovenlichaam van Pardoes opduikt. Hij betovert de Fantasievaarders waardoor deze met een spurt de ruimte weer verlaten. De derde tovernar treffen we na het Botanicum, waar Pardoes met een gespannen gezichtsuitdrukking vanachter een plant ons gebaart snel door te gaan. De vierde verschijning is een digitale als animatie in de spiegel van het Boudoir, de Salon of het Kabinet, waar hij met magie en Gouden Fantasiesleutel helpt om de tourstop van de geërgerde Punctuel te voorkomen. De laatste Pardoes staat op de tafel in de Koningszaal met zijn Twinkeltoorts te zwaaien. Wanneer hij zijn spreuk "Illumina Fantasia Symbolica" uitroept gaan de Fantasievaarders door de zaal 'dansen'. Het is de enige animatronic van Pardoes waarbij hij compleet te zien is.
Zijn stem in de attractie werd ingesproken door acteur Joey van der Velden.
Verhaal
Pardoes staat niet zomaar op zichzelf maar heeft een eigen achtergrondverhaal inclusief een universum aan ondersteunende personages en locaties, dat net als Pardoes zelf in de loop der tijd steeds verder ontwikkeld is.
Pardoes de Kleine Tovernar
Henny Knoet schreef voor Pardoes een achtergrondverhaal. De eerste versie die daar van bekend is dateert uit 1990 en was te vinden in de huisstijlmanual van 1991, waarin de nieuwe huisstijl was gespecificeerd waarin Pardoes het belangrijkste grafisch element vormt.
In vroegere jaren leefden de kabouters in een kleine, beschermende wereld. Tot op een dag uit de verre buitenwereld de grote, ijzeren lolmakers kwamen. Griezel-lollers (maar niemand noemt ze zo) houden er van de mensen een beetje bang te maken.
De kabouters zagen steeds meer en meer mensen op weg naar de ijzeren Griezel-lollers. "Wat zijn die kinderen groot geworden". De meesten hadden ze voor het laatst gezien toen ze nog maar heel klein waren.
Het deed de kabouters goed al die mensen weer te zien, ook al voelen heel wat van die mensen zich echt een beetje te groot om toe te geven dat ze kabouters eigenlijk een heel leuk volkje vinden. Maar, oud en wijs geworden, wisten de kabouters al lang dat er steeds weer nieuwe tijden zouden aanbreken.
De schommelaars, natspatters, bobbers en hoogvliegers bezorgden de verbaasde Langnek een stijve nek. Het ging meer dan lange ladders zijn sprookjeswereld te boven. Spook- en sprookjescollega's uit het mystieke Verre Oosten pakten het sprookje groot aan. Een Fata Morgana in werkelijkheid was het resultaat. Maar ergens ver weg tussen de sterren zag de Grootmagister der fantasie dat in de Efteling verwarring wilde duelleren met verwondering om de eer én de gunst van de zoeker naar tijdelijke gelukzaligheid.
De Grootmagister wist dat een mogelijke twist slechts op één manier voorkomen kon worden: door de symboliek die in Symbolica te vinden is. Daar, in het rijk van verwondering, bevindt zich de Gouden Fantasiesleutel. Deze sleutel van de Magie moest Pardoes nu gebruiken. Hij had er de juiste eigenschappen voor. De Grootmagister benoemde hem daarom tot drager van de Gouden Fantasiesleutel voor de Efteling.
Dan verschijnt in een flits Pardoes, de Kleine Tovernar, in de Efteling. Een vrolijke, vriendelijke figuur én een energieke, hulpvaardige 'gastheer' met sprookjesachtige eigenschappen. Zo kan Pardoes tovertwinkels uit de belletjes van zijn narrepak twinkelen. Met deze tovertwinkels kan Pardoes zichzelf en een reeks van andere leuke maar ook minder aardige sprookjesfiguren laten verschijnen, of soms ook verdwijnen.
De toverkracht van onze kleine maar dappere vriend Pardoes komt voort uit de Gouden Fantasiesleutel, die is bezet met saffieren én met de magische Robijn. Deze zijn afkomstig uit het lichtspoor van de vele vallende sterren sinds mensenheugenis. Pardoes kan, als drager en bewaarder van deze sleutel, toegang bieden tot de andere wereld; de Wereld van de Efteling. Met Vrolijkland (Happyland), Mysterieland, Dromenland, of Fantasieland.
Als Pardoes 'het kosmische licht' van de zon, de maan of van verre sterren in juiste hoek op de sleutel laat schijnen, krijgen de magische stenen één voor één een prachtige schittering, tot zelfs de magische Robijn begint te twinkelen.
Deze tovertwinkels geven een glans in de ogen van iedereen die met het goede oog voor fantasie en sprookjes door de ring van de Gouden Fantasiesleutel kijkt en zo kan zien wat zij of hij wil zien.
Tovertwinkels zijn dan zo sterk dat zelfs grote mensen dezelfde fantastische dingen kunnen zien die elk kind kan zien.
Henny Knoet[6]
Deze eerste versie verwijst meer naar de Efteling dan alle versies die later kwamen, en kent zelfs namen voor de rijken van het park die toen nog slechts naar de windstreken waren vernoemd. Elementen als de Grootmagister, Symbolica en de sleutel waarop Pardoes naar de Efteling wordt gestuurd zijn hier al aanwezig. Dit eerste verhaal werd wat aangepast om te functioneren als het verhaal over 'waar Pardoes vandaan komt' in de parkshow van 1994, Showtime met Pardoes. Zijn herkomst werd ook verduidelijkt met een illustratie van Pardoes op een vliegende sleutel die onder andere werd gebruikt op de parkbrochure van 1995.
Rond 1998 wordt door Henny Knoet ook een aantal personages bedacht als entourage voor Pardoes. Hij wordt in de enkele publicaties die er in die periode zijn, naast natuurlijk Pardijntje, ondersteund door nieuwe figuren als Pardoma, Paddeltje, Pardotje, Spookje en Kabouter Quarijn. De meeste verdwijnen na enkele jaren weer, maar enkele zijn tot op heden in doorontwikkelde vorm onderdeel van de Wereld van Pardoes.
Het Huis van de Vijf Zintuigen
Hoofd Commerciële Zaken begin jaren negentig Reinoud van Assendelft de Coningh was nooit een liefhebber geweest van Pardoes, en al helemaal niet van het "science-fictionachtige achtergrondverhaal" dat Knoet erbij had bedacht. Omdat hij de mascotte zelf om budgettaire redenen niet kon vervangen, greep Van Assendelft in 1995 de kans om dan tenminste het verhaal te veranderen. Bij de opening van het Huis van de Vijf Zintuigen was behoefte aan een achtergrondverhaal of sprookje, en hierin werd op instigatie van Van Assendelft Pardoes geïntroduceerd als de hofnar in een koninkrijk met vijf koningszonen. Elke zoon heeft een zintuig dat bovennatuurlijk ontwikkeld is. Wanneer de koning sterft is het onduidelijk wie van de vijf hem moet opvolgen. De zonen keren terug naar hun eigen paleizen en het land verloedert. De eens zo goed ontwikkelde zintuigen van de zonen verdwijnen. Uiteindelijk krijgt de hofnar, Pardoes dus, een visioen van de oude koning die hem zegt dat de vijf zonen elkaar nodig hebben om te regeren. Samen hebben zij alle eigenschappen die een goede koning nodig heeft. Zo gezegd, zo gedaan en de bevolking bouwt een groot paleis met op het dak vijf punten. Eén voor ieder zintuig.
Dit compleet losstaande Pardoes-verhaal werd gepubliceerd in de jaren 1995 en 1996, en kreeg twintig jaar later, in 2015, een plek in het park in de vorm van een sprookjesboek bij het Huis. In deze versie is Pardoes echter al weer vervangen door het zusje van de vijf koningszonen, daarmee de Symbolica-oorsprong van Pardoes meer canoniek makend en tegenstrijdigheden gladstrijkend. Van Assendelfts poging om Pardoes los te koppelen van Knoets uitvoerige Pardoes-legendarium is daarmee uiteindelijk mislukt.
Symbolica
Over het algemeen hanteert de Efteling sinds het midden van de jaren negentig het Symbolica-verhaal. Dat verhaal is in de basis hetzelfde als van de huisstijlmanual uit 1990: Pardoes wordt geboren op de planeet Symbolica. Symbolica ligt aan de andere kant van de Evenmaar, gehuld in nevels in allerlei kleuren. Op deze verre planeet regeert koning Pardulfus de Rode met zachte hand. Woonachtig in zijn kasteel: het Hartenhof. Pardoes wordt door zijn Grootmagister, een soort leermeester, naar de aarde gestuurd. In de Efteling moet hij de fantasie bewaken en ervoor zorgen dat sprookjes altijd zullen bestaan. Bij deze taak krijgt hij hulp van een Gouden Fantasiesleutel. Deze sleutel opent werelden die voor andere gesloten blijven en geeft inzicht aan zij die niet willen kijken.
De connectie met de Efteling verdwijnt later uit het verhaal, ongeveer tegen de tijd dat Pardoes van uiterlijk verandert en een paarse outfit krijgt. Het achtergrondverhaal dient niet langer als een verklaring waar de tovernar vandaan komt en hoe hij in de Efteling is beland, maar zet daarvoor in de plaats Pardoes in een eigen wereld die los staat van het park in Kaatsheuvel. De laatste versie van het verhaal achter Pardoes:
Pardoes werd geboren op het bewoonde gebied van de Nevelwouden, maar al op jonge leeftijd verloor hij op miraculeuze wijze zijn ouders. Zijn grootvader, magister Syntaxis, vroeg Aliciana om zijn kleinzoon onder haar hoede te nemen. Zij zag dat hij iets magisch had, maar voelde ook duistere krachten. Ze besluit zijn afkomst geheim te houden en noemde hem Pardoes, omdat hij pardoes in haar leven was gekomen.
Om de gaven van Pardoes verder te ontwikkelen nemen Almar en Aliciana samen een gedeelte van zijn opleiding voor hun rekening. Op de Toveracademie is Pardoes zo goed, dat Grootmagister Almar al besluit hem op te leiden als zijn mogelijke opvolger. Zijn reusachtige kennis is grotendeels theoretisch, dus hij moet in de praktijk nog veel leren. Hij spreekt al wel verschillende talen en dialecten en kan reisvaartuigen besturen.
Pardoes is goedlachs en positief, maar het liefst gaat hij op avontuur. Met zijn tovertwinkels in zijn paarse buidel kan hij toveren en zijn Twinkeltoorts is zijn magische wapen en lichtbron in duisternis. Zijn kristallen bol laat beelden zien uit het verleden of de toekomst, al zijn ze zo vaag dat hij ze vaak amper van elkaar kan onderscheiden. Hij is erg graag in het bijzijn van Pardijn, die eenzelfde vrije geest als hij heeft. Hij ontmoet haar vaak in Hartenhof, waar hij tovernar is. Hij houdt veel van zijn peetmoeder Aliciana, die hij liefkozend Pardoma noemt. Hij wil, wanneer mogelijk, uitzoeken wat er met zijn ouders gebeurd is.
Merchandise en media
Souvenirs
Een jaar na de officiële ingebruikname van Pardoes als mascotte van de Efteling, wordt een compleet nieuwe huisstijl in gebruik genomen met de nar als uitgaanspunt. Daarbij verschijnt ook een breed scala aan nieuwe souvenirs met Pardoes in de winkels. De merchandise blijkt populair: voornamelijk de knuffel verkoopt fantastisch, en is jarenlang na het Fotoboekje de populairste souvenir.[4] In de loop van de jaren negentig wordt de souvenirlijn van Pardoes vernieuwd en gaat hij een steeds groter deel uitmaken van het assortiment, tot er in de souvenirwinkels bijna geen product meer te vinden is zonder het gelaat van de tovernar er op.
Met de introductie van de Sprookjesboom in 2006 verandert het souveniraanbod van het park sterk. Veel Pardoes-merchandise verdwijnt dan uit de schappen, maar de knuffel en sloffen blijven populair en worden tot op heden verkocht in het park; alleen in het jaar voor de opening van Symbolica (vanaf zomer 2016) waren de poppen tijdelijk niet te koop om een jaar later in een vernieuwde vorm terug te keren in het assortiment. In 2011 wordt met de tv-serie 'De Magische Wereld van Pardoes' een hele nieuwe souvenirlijn geïntroduceerd, die eveneens tot 2016 te koop blijft. Sinds de opening van Symbolica in zomer 2017 is het Pardoes-assortiment aangescherpt en grotendeels weer vernieuwd; het heeft in de context van een Efteling-souveniraanbod dat inmiddels rond lijnen als Jokie en Jet en Sprookjesboom diverser is geworden niet meer de omvang van weleer, maar bestaat nog altijd uit aardig wat poppen, (schrijf)boekjes, sneeuwbollen en andere parafernalia.
Merchandise 1996
Merchandise 2000
Merchandise 2000
Merchandise 2011
In boeken en comics
Tot 1998 is Henny Knoet terughoudend geweest in het communiceren van het achtergrondverhaal van Pardoes, omdat er geen diepzinnige boeken of andere publicaties over Pardoes gemaakt worden. In 1989 verschijnt een serie van vijf sprookjesboekjes uitgegeven door NIOP, waarbij op de achterflap te lezen valt dat een verhaal voor Pardoes, de dan net geboren Eftelingnar, in de planning staat voor het zesde deel in de reeks. De reeks blijft echter beperkt tot vijf boeken.
In 1998 komt een dun boekje Pardoes en de Grote Bosgriezel uit, enkel te koop bij de Blokker, maar wél met wat meer achtergrondinformatie over Pardoes, Pardijntje, Paddeltje en Spookje. Van dit laatste figuur wordt later nog maar weinig vernomen, maar de andere figuren, zeker Pardijntje, krijgen een steeds belangrijkere rol.[2]
Datzelfde jaar verschijnt ook het muziekboek vermomd als stripalbum, Pardoes en de Bange Boeven, waarin Pardoes achter een stel boeven aan gaat die het park bezoeken. Het verhaal heeft verder weinig met de figuur Pardoes van doen en de illustraties lijken voornamelijk overgetrokken te zijn van Knoets bestaande werk. Anders is dat bij de twee enige alba die uitgekomen zijn in de reeks van Pardoes zelf. In 2000 geeft de Efteling de opdracht aan Concept BV om een stripalbum over Pardoes te ontwikkelen, Pardoes en het Verboden Sprookje, waarbij Concept zowel voor de tekeningen als scenario zorgde. Twee jaar later verschijnt het vervolg Pardoes en de Verdwenen Formule. De stripalbums hadden het begin moeten vormen van een langere reeks, maar het bleef echter bij twee avonturen. Henny Knoet had grote weerstand tegen het extern produceren van strips van 'zijn' Pardoes.[1]
In 2001 komt voor Villa Pardoes het boekje Pardoes en het Tinkelende, Twinkelende Wondergeluid uit. Tevens speelt Pardoes de hoofdrol in veel pocketboekjes van de Efteling Club die tussen 1997 en 2000 worden uitgebracht. Ieder clubpakket bevat ook een brief met ondertekening van de tovernar.
Bij de televisieserie De Magische Wereld van Pardoes uit 2011 (zie verderop) verschijnt ook een verboeking van de hand van Reggie Naus, die qua inhoud precies overeenkomt met het verhaal van de serie: De Magische Wereld van Pardoes (boek).
Hij speelt samen met Polle de hoofdrol in het Gouden Boekje Symbolica dat in juli 2017 verscheen.
Op cd's
Het Jubileumgeschenk van Pardoes de Tovernar, dat uitkwam in 2002, bestaat uit twee discs. De eerste schijf is een luister-cd met een lied, verhaal en de originele versie van de muziek van de Pardoes Promenade op zoals die op dat moment speelde in het park. De andere cd is een cd-rom, zie verderop.
In video-games
In 2000 kreeg Pardoes z'n eigen computerspel: Een Wonderlijk Avontuur met Pardoes de Tovernar, uitgegeven op cd-rom door ReDi Entertainment B.V.. Pardoes is hier voor het eerst te zien in animatie en voor het eerst te horen. Pardoes' stem is die van Edgar Wurfbain.
Een tweede game met Pardoes in de hoofdrol verscheen twee jaar later. In Een Spel-, Kleur- en Luisteravontuur met Pardoes de Tovernar is het plot vrij gelijk aan en worden animaties en achtergronden gebruikt van het eerder uitgebrachte spel, maar kunnen andere spellen en puzzels worden gespeeld.
In bordspellen
Het Grote Pardoes Spring en SpaarSpel is het eerste bordspel met Pardoes in de hoofdrol en verscheen in 2001. Het bestond uit een memoryspel en een vraag-en-antwoordspel. Voor dat laatste had je speelfiguren nodig, die je bij elkaar kon sparen bij kruidenier Albert Heijn. Naast Pardijntje, Paddeltje, Pardotje en Pietertje Muis betrof dat vier verschillende varianten van Pardoes, waarvan sommige niet eerder gezien waren: Pardoes 'Valentijn' (met bosje bloemen), Pardoes de Tovernar (in tovenaarsoutfit), Pardoes Fata Morgana (met olielamp en tulband) en Carnaval Festival Pardoes (met sombrero).
Het jaar daarop verscheen Pardoes de Sprookjesmeester, uitgebracht door de Efteling in samenwerking met Concept BV. Het is een groot spel waarin je drie sprookjes moet verzamelen en terugkeren naar de Sterrenkamer. Zoals op de voorkant te lezen is, is het een "Officieel Pardoesspel".
De Magische Wereld van Pardoes uit 2012 is het meest recente bordspel dat verscheen rond de tovernar, aansluitend op de gelijknamige televisieserie. De doos en het spel zijn dan ook in die stijl, zij het getekend vormgegeven. Bij het spel zitten poppetjes van Pardoes, Pardijn, Pantagor en Rattar die je als speelfiguur kunt gebruiken.
Op tv
Op tv was Pardoes vooral te zien als het lopende character uit het park in de diverse programma's en commercials die in het park werden opgenomen. In 2011 kreeg Pardoes een eigen tv-serie. De Magische Wereld van Pardoes is de eerste fantasy-serie van Nederlandse bodem, die in 13 afleveringen van 12 tot en met 29 december 2011 iedere maandag t/m donderdag te zien was bij Nickelodeon. In 2013 werd de serie uitgegeven op dvd en in 2016 in zijn geheel op het Efteling-YouTube-kanaal geplaatst.
In de serie volgen we Pardoes de Tovernar die de strijd aangaat met de gemene Pantagor en zijn hulpje Rattar en daarbij hulp krijgt van Prinses Pardijn, Grootmagister Almar en zijn peetmoeder Aliciana. Pardoes moet daarvoor de Elf Toetsen volbrengen en de fantasie redden.
De serie laat Pardoes voor het eerst als menselijk figuur zien, in tegenstelling tot het tot dan gebruikte, meer cartooneske uiterlijk. De serie maakte deel uit van een totale herintroductie voor de figuur in die vorm in het park, maar een nieuw kostuum voor het face-character kwam er uiteindelijk toch niet, en ook de attractie Hartenhof werd niet geopend in 2012, het seizoen na de tv-serie. Wel introduceerde het park een nieuwe merchandiselijn rond Pardoes, waarbij de karakters de beeltenis hebben uit de tv-serie.
Wetenswaardigheden
- Bij ABN Amro was jarenlang een Pardoes Spaarrekening af te sluiten.
- Pardoes is de naamgever en/of hoofdfiguur van veel kindermenu's in de Efteling, onder andere Volle Bak (1991-1996), Paddeltje Kindermenu (1997), Wonderlijke Kijkdoos Menu (1997-2000), Bits 'n Bites (2001-2002), Pardoes Kinderatelier (2003-2006), Magische Pardoes Formulebox (2004), Efteling Mini-Theater (2008-2011) en de koekjes van Pardoes Express (1998).
- 'Pardoes' was ook de naam van het clubblad van de Golfclub Efteling.
- In de 'World of Frozen' in Hong Kong Disneyland (mede ontworpen door Michel den Dulk) is sinds de opening in 2023 een houten narrenpop te vinden, wiens uiterlijk erg doet denken aan dat van Pardoes.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Eftelist: 'Uit de gesprekken met Eftelist: Henny Knoet' (2012)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 ABG-TV: Onder 4 Ogen: Henny Knoet (29 juni 2010)
- ↑ Efteldingen oktober 2000
- ↑ 4,0 4,1 Efteldingen juni 2001
- ↑ De toren: Pardoes doet de Efteling aan, 21/07/1994
- ↑ Huisstijl Manual 1991 (Efteling, 1991)