Carnaval Festival

Carnaval Festival is een darkride in Reizenrijk. In de attractie zit men in een wagentje dat via het Omnimover-systeem bezoekers transporteert door het gebouw, waar door middel van muziek, kleurige decors en zo'n 280 poppen vrolijke feestscènes worden uitgebeeld van verschillende culturen over de wereld.

De ingang van Carnaval Festival is te vinden aan het plein waar ook Vogel Rok en Sirocco aan gelegen zijn. De attractie werd geopend in 1984 en was de eerste darkride van de Efteling. Al eerder had het park attracties ontwikkeld als De Indische Waterlelies en het Spookslot, waar bezoekers door middel van scènes, belichting, decors, bewegende figuren en muziek in een sprookje worden geplaatst, maar nog nooit eerder was er een transportsysteem gebruikt om bezoekers langs verschillende scènes te vervoeren.

De geestelijk vader van Carnaval Festival is Joop Geesink, die de attractie vlak voor zijn overlijden heeft bedacht en ontworpen. De attractie, in een advertentie uit 1984 door de Efteling 'een levensgrote kijkdoos' genoemd, is voornamelijk landelijk bekend door de muziek. Het herkenbare deuntje is bedacht door Toon Hermans. Ruud Bos zocht de harmonieën en noten erbij en verwerkte de hoofdmelodie tot verschillende arrangementen. Bos had daarmee zijn eerste samenwerking met de Efteling en bleef in de veertien jaar daarna de huiscomponist van het park. Carnaval Festival is de eerste keer dat het park geen bestaande muziek gebruikt, maar deze speciaal liet componeren.

Omschrijving

Exterieur

De attractie is te betreden door een poort onder een groot rood doek waar de naam met witte letters in het zwierige lettertype Brush Script op staat. Daarboven houden een rode Jokie de Prrretneus, de feestenmeester van het Festival, en een enorm hoofd met rode neus, hoge hoed en strik het doek vast. Uit de hoge hoed komt om de zoveel tijd het paarse vogeltje Jet. Feestnar Jokie en vogelvriendinnetje Jet zullen we nog veelvuldig terug zien in de attractie. Gelijk rechts van de poort is de uitgang, een deur onder een klein luifeltje met opschrift Confetti!, de naam van het attractiewinkeltje.

Wachtrij en station

Eenmaal de poort betreden kom je in de overdekte wachtruimte met meanderinghekken. In het midden staat een boom die door een uitsparing in het dak steekt. Aan de crèmekleurige muren hangen uitvergrote ansichtkaarten van Jokie in verschillende landen en werelddelen, met de klok mee zijn dat Nederland, Italië, Hawaï, Groot-Brittannië, China, Egypte, Oostenrijk en Afrika. Ook zijn er confettikleurige stippen aangebracht. De ruimte wordt verlicht door groepjes bollampen met twee ogen en een uitstekende rode neus eraan geplakt die van het plafond naar beneden hangen.

Het plafond is donkerblauw met erin meerkleurige spots. Aan de wand hangt een groot beeldscherm waarop afleveringen van de Jokie-televisieserie vertoond worden, afgewisseld met promotionele berichten van de Efteling. Als de leader van de serie speelt, gaan de gekleurde spots in kleurige knipper-disco-modus.

Tegen het eind van de wachtrij staat een 'oud' televisietoestel. Aan de achterzijde van het toestel kan je in de kast kijken, waar een animatie te bekijken valt. Omdat de rij meestal vrij snel doorloopt is er niet echt tijd om dit goed te bekijken.

Na het betreden van een trap kom je in de opstaphal. Deze is rond van vorm en verlicht door grote kokervormige lampen, in de kleuren van de vlaggen van met de klok mee Zwitserland, Alaska, Frankrijk, Mexico, België, Groot-Brittannië, Japan, China, Oostenrijk en Italië. Er ‘stromen’ regenbooglichtjes over van boven naar beneden. Ook hangt er een grote afbeelding van Jokie en Jet in een luchtballon. Je kunt met een trap voorzien van kleurige ledstrips weer afdalen naar de draaischijf. Hier staan een aantal personeelsleden die je naar een gondel wijzen. Aan de buitenkant van de draaischijf is een controlepost vanwaar de attractie bediend kan worden en de rit gemonitord middels camerabeelden. De 118 gondels zijn er in groen, blauw, paars en rood en hebben allemaal het gelaat van Jokie achterop.

De rit

Scènes

De rit is opgesplitst in een twintigtal scènes, waarin vijftien landen worden uitgebeeld door middel van typische, clichématige kenmerken en veranderingen in de arrangementen van de muziek. Een rit duurt ongeveer acht minuten.

Tijdens de rit zien we de volgende landen en scènes:

Nederland

De eerste scène beeldt het thuisland uit: aan de linkerkant van de baan is Harmony de Kwakers te zien. Op de achtergrond zijn vissen in het water te ontdekken en rechts hiervan een reusachtige pop met molenwieken aan zijn neus in de vorm van tulpen. Hier staat ook Jokie, met de Nederlandse driekleur met een oranje wimpel. Hij wordt vergezeld door zijn vriendinnetje Jet. De gondel maakt hier een draai naar rechts waardoor een Hollands vissersdecor is te zien, waaronder een man die er met de deegroller van langs krijgt en een burgemeester met ambtsketen, hoge hoed en een vlaggetje. Achterin een visser die met zijn netten juist een flinke vangst heeft binnengehaald.

De kar beweegt zich rond een podium waar in klederdracht gehulde paartjes rondjes zwieren en een enorm figuur in boerenkiel in het midden staat. Aan zijn lichaam zijn verschillende hoofden en muziekinstrumenten te vinden. Uit de tuba steekt af en toe Jet omhoog. Het wagentje maakt vervolgens een draai in tegenovergestelde richting. Het biedt nu uitzicht op een scène op een boerderij. Er is een enorme vogelverschrikker te zien met verschillende kleine vogeltjes met bolhoedje. Daarnaast Jokie en Jet op een oranje hoge bi, terwijl Jokie een gieter in de hand heeft. Verderop een koe met melkbus, een varken met strohoed, een draaimolen vol groentes, een hooiberg met twee stiekemerds en een boer die voor zijn kippen graan strooit. Links boven is een figuurtje te zien dat Manneken Pis parodieert.

België, Rivièra en Parijs

De gondel maakt een flauwe bocht naar links. De wanden zijn bedekt met spiegels en er hangen gekleurde bollen in de lucht. Op een fontein zit Jokie met om hem heen Jet, een aantal zwevende Belgische vlaggen en zakken friet; daarvoor een aantal figuren waaronder één met borstelsnor, fototoestel en een hoed met een afbeelding van de Waalse haan.

Vervolgens een kleinere scène van Rivièra waar vrolijk uitgedoste figuren rondjes draaien om een grote zon. Dan komen we aan in Parijs, waar in een rood belicht decor de Moulin Rouge, schaars geklede danseressen die de cancan dansen en een brasserie zijn te zien. Obers snellen hier over het terras. Aan de tafels zitten de klanten geduldig te wachten. Op straat biedt een verkoper ons bloemen aan en staat een Franse politieagent naast een boef in gestreept pak met een bal aan een ketting. Een grote schilder met kwast en palet en twee kleinere tekenaars zien we aan de linkerkant. Vanuit één van de ramen van de hoge gebouwen op de achtergrond vinden we Jokie met knipperende hartjes boven zijn hoofd; hij wisselt liefdesbrieven uit met Jet.

• 

  België en Rivièra (2019)

• 

  Zon van Rivièra

• 

  Parijse pret

Groot-Brittannië

Nadat in de vorige scène de arrangementen een Franse insteek kregen, door bijvoorbeeld het gebruik van de accordeon, horen we in Groot-Brittannië hetzelfde neutrale thema als in Nederland. Aan de muur hangen enkele Londense taferelen en we zien Jet die van plan is de metro te nemen. Erboven hangt Jokie die als piloot in een propellervliegtuig zit met een ronkende motor. Hij trekt de Union Jack voort. De wachters van de Engelse koningin bewaken tweekoppig de goudgepunte poorten van Buckingham Palace. Achter de poorten zijn vrolijk op- en neergaande toeristen te zien. In de hoektoren komen twee schildwachten te paard voorbij. Na Londen is er een kleine ruimte gereserveerd voor Schotland waar een doedelzakspeler het ta-tata-táá weet mee te blazen.

Oostenrijk en Duitsland

In Oostenrijk aangekomen neemt een klarinetspeler de muziek over. Meer muzikaliteit komt van een statisch beeld van een violist ('Straus' (sic) genoemd in Jokie's Kwartet) en op een balkon zingt een koortje van vijf als matroos uitgedoste knapen; misschien zijn het de Wiener Sängerknaben, die er altijd zo bijlopen. Op de voorgrond is een Oktoberfest aan de gang.

De rechterzijde van de scène toont een beeld van Duitsland. Jokie komt net aan in zijn Volkswagen Kever, vervaarlijk balancerend op een randje, met de Duitse vlag naast hem. Verderop dansen een paar monniken met bierpullen in de hand door grote blauwe kasteeltorens die ook wel van een biertje houden. Uiterst rechts van de scène is een mannetje te zien dat met zijn glas onder een wijnvat hangt.

Zwitserland

Dan komen we aan, nadat de gondel een halve cirkel om zijn as is gedraaid, in Zwitserland. We zien de witte bergtoppen al even vrolijk kijken als de figuurtjes die hier ronddansen. Tussen de feestgangers zien we wintersporters en een sint-bernard. Op de hoogste bergtop vist een sneeuwman Jokie op; Jet maakt de afdaling door de Zwitserse vlag als een parachute te gebruiken.

Italië

Weer maakt de gondel een draai terug zodat we uitzicht hebben op een in roze uitgelichte scène waar we in 180 graden omheen bewegen. De Duitse variant van de muziek is veranderd in een Italiaanse, waar violen en de mandoline worden gebruikt en het bekende "O Sole Mio"-riedeltje in is te horen. Er zijn een ballonnen- en strohoedjesverkoper. Jokie zit op een scooter met Jet in het zijspan. Achterop heeft hij een picknickmandje waar vanalles uitvliegt. Iets verderop zien we een Italiaan angstig een poging doen de toren van Pisa te beletten om om te vallen. Achterin de scène zien we de contouren van Venetië, met een gondelier en een kardinaal op de Rialtobrug. Op de achtergrond is de Campanile van het San Marcoplein te zien, te midden van koepels, torentjes en een zuilengalerij. In de Italië-scène staan verder clowns, een luitspeler, een figuur met een gestippelde kegel over z’n hoofd en twee carabinieri die het tafereel, terwijl hun voeten vrolijk de maat van de muziek meetikken, nauwlettend in de gaten houden.

Japan

De gondel rijdt door de muil van een draak en zo komen we van Europa aan in Azië. De baan gaat hier een helling op, zodat de scènes van China en Alaska straks extra diep kunnen zijn. Het thema verandert naar de Aziatische versie, boven ons hangen vaandels met de Japanse vlag en karakters (volgens Google Translate staat hier "snoep" en "antiekwinkel") en langs de muur zijn drie Japanse Noh-toneelmaskers te zien. Wanneer de gondel naar rechts draait verwelkomen drie Japannertjes ons met een beleefde groet, die overstemd wordt met een gong. Hierna volgen geisha's op een loopbrug en sumoworstelaars. Dan ontmoeten we Jokie in een riksja met Jet achterop. In het midden staat een torii met bewegende maskers.

• 

  Buigende Japanners

• 

  Geisha's in Japan

• 

  Sumoworstelaars

• 

  Jokie in een riksja

China

Japan ruilen we in voor China, waar we eerst een schimmenspel zien van twee figuren, waaronder Jokie met een vlieger. Aan de wanden zien we verschillende vliegers en vissen. In een donkere, diepe en grote scène met grote karakters op de licht gebogen achtergrond ("welkom" zou hier staan^[1]), bevindt zich een enorme draak met bewegende nek en grote lichtgevende ogen. Rondom de draak in deze rotsachtige omgeving staan Chinese carnavalvierders met draaiende borden op stokjes. Aan de zijkant in een nis staan enkele fotograferende Chinezen.

Alaska

De muziek is weer neutraal geworden en terwijl de gondel zich langs de muur van het gebouw naar links beweegt krijgen we alle koude gebieden op de wereld in één scène te zien. Er zijn ijsberen, een ijsverkopende walrus, eskimo's, piraten en Jokie bestuurt een door pinguïns getrokken slee. Hij heeft de vlag van de staat Alaska bij zich. Jet heeft al vliegend een visje gevangen. Een projectie van dwarrelende sneeuwvlokken en het geluid van een gure wind maken het plaatje af. Daarna beweegt het karretje om zijn as en rijdt zo achterstevoren een helling af, terwijl onze blikken naar het plafond worden gericht. We ontmoeten een aantal sneeuwmannetjes bungelend aan touwen, waarna we onder het ijs verdwijnen en door diezelfde figuren, en een met een worm vissende Jet, vanuit wakken worden aangekeken.

Afrika

Met klanken van Afrikaanse instrumenten zoals trommels en balafon, en vogelgeluiden, draait de gondel zodat we de Afrika-scène te zien krijgen. Eerst passeren we een echte waterval met een grote paarse vogel, die een eigen wijsje fluit. Dan komt er een stuk waarin we diverse figuren zien, uitgedost in tradioneel Afrikaanse stoffen en met krijgsattributen als speren en schilden, geflankeerd door twee met ogen uitgeruste bomen. In de rechter zit nog een figuur en op de tak ervan iemand in sportieve kledij. Ook Jokie staat er tussen met twee speren in zijn hand, erachter zit nog een groene vogel. Af en toe duiken alle menselijke figuren weg als de immense gorilla achterin het decor zijn spin aan een touwtje laat zakken. Op de hoek steekt een beeld zijn tong naar ons uit.

De gemaskerde krijgers hadden tot oktober 2022 een Zuid-Afrikaanse vlag bij zich. Sindsdien staat hier de vlag van Oeganda.

Mexico

De laatste landen van het Carnaval Festival zijn Mexico en Hawaï (hoewel dit net als Alaska eigenlijk één van de staten van de VS is). We horen tropische klanken, want de muziek wordt nu vertolkt door maracas, trompetten en de Hawaï-gitaar en de eerste noten van "La Cuccaracha" zijn te horen. Onder een grote sombrero zitten verschillende Mexicanen op een ezel, die vrolijk het liedje op hun gitaar meespelen. Er is een totempaal met in verschillend patroon knipperende neuzen.

Hawaï

Het wagentje draait om zijn as en we zien drie dames in rieten rokjes onder een rieten afdakje, en Jokie op een surfplank die de Hoeladans doet en de vlag van de staat Hawaï meedraagt. Een figuur met Polynesisch masker trommelt op de maat van de muziek mee. Jet kondigt aan dat dra de actiefoto genomen wordt.

Finale

De actiefoto wordt genomen vanuit een oversized camera met een vogeltje erbij. Nadat de foto met een klik genomen is zien we beter de laatste scène van de vrolijke rit. In een grote carrousel, met in het midden een enorme figuur met meerdere gezichten, een kroon op en een scepter in de hand, zwaaien verschillende figuren ons uit. Achter elkaar zien we een Nederlander ("Groeten aan de buren"), een stokbrood etende Fransman ("Au Revoir"), een Belg ("Tot Ziens"), een Duits meisje ("Auf Wiedersehen"), een Japanner (met faux-Japanse tekens die op ons woord "DAG" lijken), een Hawaïaans meisje ("Aloha"), een Mexicaan met een gitaar en Jokie en Jet. Aan het plafond hangen slingers met lampjes.

We komen weer aan op de instapschijf, waar we met een lichtgevend bord er op attent worden gemaakt langs welke kant we kunnen uitstappen. Via de houten trap komen we in het kleine winkeltje Confetti!, waar de actiefoto te koop is alsmede een klein assortiment aan souvenirs en versnaperingen. Via de uitgang daarvan kunnen we weer op het Reizenrijkplein terecht komen.

Geschiedenis

Het ontwerp

Carnaval Festival is de eerste en enige attractie die compleet is ingekocht bij een externe ontwerper, zonder dat de Efteling zich met het ontwerp bemoeide. Deze ontwerper was Joop Geesink. Geesink was al vanaf de jaren zestig bezig met het realiseren van diverse recreatieve plannen, zoals "Holland Promenade" in Amsterdam, "Carribean Festival" op Curaçao en poppenpark Dollywood. Deze plannen worden allemaal niet gerealiseerd.

Begin jaren tachtig, tijdens een bezoek aan Walt Disney World, raakt Geesink geïnspireerd door It's A Small World.^[2] Hij vraagt vormgever en oud-filmcollega Bert Outmaijer de verantwoordelijkheid te nemen voor de vertaling van zijn "platte" ontwerpen tot een ruimtelijk model. Op basis van de grove schetsen van Geesink ontwikkelt Outmaijer zowel de maquette als alle losse figuren uit de attractie, en voert deze uit.^[3]

Herman ten Bruggencate vertelt in 1984 over de samenwerking met Geesink:

Joop kwam eigenlijk drie jaar geleden op ons verzoek bij De Efteling als adviseur. Maar dat werkte niet helemaal. We konden het goed met elkaar vinden, maar al gauw merkten wij dat Joop iemand was die zelf iets wilde maken. Aan adviezen geven had hij niet genoeg. Toen kwam het idee hem een heel groot project te laten maken. Dat werd het Carnaval Festival. Dat kon hij zelf ontwerpen en uitwerken. Op die manier was hij in zijn element. Hij tekende zelf alle poppen en ontwierp heel het gebeuren. Tien miljoen gulden was er voor beschikbaar en voor Joop was het een enorme uitdaging. "Ik heb nog nooit de gelegenheid gehad gehad zoiets groot te verwezenlijken wat helemaal van mezelf kwam." zei hij me laatst. En zo was het. We hebben hem alle vrijheid gegeven. Dat is de manier waarop een man als hij het best werkt. Hij stelde aan iedereen de allerhoogste eisen en was altijd enorm kritisch op de uitvoering van zijn ideeën. En hij zette altijd zijn zin door. Als hij het ergens niet mee eens was, wist hij de mensen op zijn eigen manier er van te overtuigen dat ze op een verkeerde weg waren. Elk detail moest worden zoals hij het wilde.^[4]

• Ontwerpen
• 

  Ontwerp van ongerealiseerde gevel met toegangsbogen

• 

  Ontwerp voor de Holland-scène

• 

  Ontwerp voor figuren

• 

  Ontwerp voor Hollandse figuren

• 

  Ontwerp van Harmony de Kwakers

• 

  Ontwerp voor niet uitgewerkte scène

• 

  Ontwerpen voor Jokie (gebruikt op bouwschutting)

• 

  Ontwerpen Jokies en geisha's

• Maquette
• 

  De maquette van Geesink

• 

  De Hawaï- en Afrika-scène in de maquette

• 

  De maquette van boven gezien

Tijdens de zomer van 1983 bleek dat de geplande attractie voor het volgende seizoen, Fata Morgana, nog volop in de ontwikkelingsfase zat en de opening daarvan voor seizoen 1984 dus onmogelijk bleek. Er werd besloten om de attractie van Joop Geesink, die gepland stond voor een opening later in de jaren 80, dit gat in de meerjarenplanning van het park in te laten vullen.

Tijdens een directievergadering in september 1983, waar Ton van de Ven niet bij aanwezig was, werd Geesink uitgenodigd om zijn attractie uit de doeken te doen. Met behulp van een gedetailleerde maquette gaf Geesink het bestuur daar een uitleg over zijn darkride. De attractie was gebaseerd op Disney's "It's A Small World", alleen "vrolijker en kleurrijker" zoals Geesink de rit zelf omschreef. Voorzitter Gé Rieter en algemeen directeur Herman ten Bruggencate gaven daar het startsein voor de bouw.^[5]

De bouw

Op parkeerterrein Noord worden tijdelijke werkplaatsen gemaakt voor de decorbouwers en poppenmakers van Geesink Studio. Outmaijer en zijn dochters werken eerst nog vanuit Amsterdam, maar later ook vanuit de werkplaatsen bij de attractie.

Voor de bewegingstechniek wordt op voorstel van Lex Lemmens de firma Heimo uit Jagsthausen, Duitsland ingeschakeld. Outmaijer levert de poppen voorzien van een skelet en al redelijk compleet af, deze gaan naar de werkplaats in Duitsland, en krijgen daar cilinders en motoren. Voor sommige figuren, zoals de Japanse sumoworstelaars en de grote dieren als de draak in China en de gorilla in Afrika is dit niet praktisch; deze worden helemaal door Heimo geleverd. Geesink en Lemmens reizen elke paar weken naar Heimo om figuren goed of af te keuren, en zo ontstaat een continue stroom van kleurige poppen richting Kaatsheuvel.^[6]

Tegelijkertijd met de poppenproductie werd het gebouw met blauw-witte golfplaten wanden naast het Café-Restaurant opgetrokken, een locatie die is aangewezen door Ton van de Ven en Jan Verhoeven. Eerdere plannen om het Festival op de Speelweide of in het Zuiderpark te bouwen werden door hen van tafel geveegd. Eind 1983 verrees een kleurige bouwschutting met de tekst: "De verrassing van 1984".

• Bouwwerkzaamheden in het park
• 
• 
• 
• 

• Realisatie decorstukken
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Zie ook: Bert Outmaijer, voor meer informatie over de bouw van de figuren uit Carnaval Festival.

De attractie zou "turn-key" geleverd worden door Geesink, maar al snel bleek dat hij maar weinig kaas had gegeten van bijvoorbeeld transportsystemen en de geluidsinstallatie. De Technische Dienst van de Efteling moest dus alsnog veel werk voor haar rekening nemen. Zo ontwierp Dré Broeders de benodigde geluidsinstallatie om de sporen van alle scènes synchroon af te spelen.^[7]

De opening

Op 1 februari 1984 gaf Joop Geesink een persconferentie waarin hij over zijn spoedig openende geesteskind vertelde. De inmiddels doodzieke Geesink wist voor de opening nog een testrit te maken en bij de informele opening aan het begin van het seizoen, op 14 april, aanwezig te zijn. Ook daarna is hij ondanks zijn ziekte nog een keer gekomen om te ervaren hoe het publiek op zijn attractie reageerde.^[4] Hij overleed op 13 mei 1984 in Amsterdam. Enige tijd na zijn overlijden, op 1 juni 1984, werd door zijn weduwe Irene Geesink-Mitchell, de attractie officieel geopend. Tevens werd hierbij het buitendeel van de wachtrij omgedoopt tot de Joop Geesink Promenade en openden het naastgelegen Jokie de Prrretneus Souvenirs en de Kikkerfontein verderop op het plein.

Carnaval Festival werd in een druk seizoen geopend. Niet alleen omdat er voor het eerst 2 miljoen bezoekers in een jaar door de entreepoorten kwamen, maar ook omdat het Festival niet de enige attractie was waar de Efteling mee uitpakte. In Ruigrijk openden Polka Marina en de Oude Tuffer, en vlakbij het nieuwe Carnaval Festival was de spoorlijn verlengd over de Siervijver. In het openingsjaar 1984 (en later ook in het jubileumseizoen 2002, bij de heropening met Loeki in 2005 en in het jubileumjaar 2012) werden tijdens de rit plastic rode clownsneuzen uitgedeeld in de attractie. In 1984 zelfs door Hans van der Togt, toen bekend van het AVRO-jeugdprogramma "Kinderbios".

Marc Taminiau bedacht een publiciteitsstunt voor de opening van Carnaval Festival: De neuzen werden per vrachtwagen vervoerd naar het park, maar onderweg zogenaamd 'verloren'. Hierdoor was de weg bezaaid met plastic clownsneuzen, waardoor de Efteling gratis publiciteit voor de nieuwe attractie kreeg.^[8]

• 

  Joop Geesink (in rolstoel) en Herman ten Bruggencate tijdens de perspresentatie van de attractie

• 

  Geesink laat zich tijdens de persdag fotograferen in de attractie in aanbouw

• 

  Promotieposter uit 1984

• 

  De stunt in De Telegraaf

Latere aanpassingen aan de oorspronkelijke attractie

Al in 1985 heeft de attractie een primeur: het is samen met de Bob, de eerste plek waar een actiefoto gemaakt wordt van elke bezoeker. De eerste tijd nog aan het begin van de rit, vanuit het groene luik naast de man die er met de deegroller van langs krijgt.

De Kikkerfontein verdween om in 1988 vervangen te worden door Monsieur Cannibale. Ook verdween de buitenmeandering die vanaf het begin aan linkerzijde voor de gevel langs liep. Eind 1997, tijdens de bouw van Vogel Rok, kregen zowel het plein als de souvenirwinkel een metamorfose. De ingang van Carnaval Festival moest zelfs compleet wijken voor de entree van de nieuwe achtbaan door het donker. Het voorheen geasfalteerde plein werd een keurig betegelde vlakte. Jokie de Prrretneus Souvenirs veranderde in Het Valies, waarbij de geveldecoraties werden behouden.

De nieuwe entree werd gerealiseerd tussen de toiletten en de nieuwe attractie Vogel Rok, precies op de plek waar jarenlang Ingang Noord was gesitueerd. Het theaterdoek met de circusdirecteur bleef behouden, maar werd hoger geplaatst, waardoor een deel van de techniek van de directeur opeens zichtbaar werd. Dit werd verholpen door een overhemdsboord van beschilderd spaanplaat. Met deze veranderingen verdwenen de Joop Geesink Promenade (overdekte buitenwachtrij) en Café de Feestneus in de binnenwachtrij. Op 9 april 1998 was de nieuwe situatie voor het eerst voor bezoekers toegankelijk.

De nieuwe wachtruimte werd een jaar later, in 1999, gedecoreerd met witte bollampen met ogen en rode neuzen aan het plafond en grote witte silhouetten, dezelfde als in de finale van de darkride, tegen de muren.

Loeki de Leeuw (2005)

Tussen Winter Efteling 2004-2005 en het seizoen 2005 werd Carnaval Festival van binnen danig aangepakt. Verspreid door de attractie werden de figuren van Loeki de Leeuw en zijn vriend, het eendje Guusje, geplaatst. Op 16 maart kwam in het nieuws dat Loeki de Leeuw 'gestolen' zou zijn uit Hilversum. Op 17 maart, een dag later dus, volgde de Efteling met het volgende persbericht:

Loeki de Leeuw heeft een nieuwe verblijfplaats gevonden. Vanaf vrijdag 25 maart a.s. is hij één van de nieuwkomers van het Efteling-seizoen 2005. Op de openingsdag van het kersverse seizoen van het Kaatsheuvels attractiepark zal de bekende STER-leeuw te zien zijn in de attractie Carnaval Festival. Gisteren ´verdween´ Loeki nog spoorloos uit het kantoor van de STER in Hilversum. Naar verluidt om zich elders te gaan vestigen. De Efteling zal zich de komende jaren ontfermen over deze aardige leeuw, die tot eind 2004 op de Nederlandse televisie te zien was.

Op 25 maart 2005, om 11.11 uur, werd het Carnaval Festival officieel heropend. De opening werd opgeluisterd door een ballonnenwedstrijd en een speciaal optreden van de Rode Neuzen Reis. Parkdirecteur Olaf Vugts en Geesinkdochter Louise hielden vanuit een hoogwerker boven de attractie-entree een toespraak, waarna met tien kloppen op de hoed van de circusdirecteur boven de ingang, de eerste Loeki te voorschijn kwam. Voorheen piepte hier een geel vogeltje uit. Het lint dat de attractieingang afsloot werd plechtig doorgeknipt en alle aanwezigen konden aanschuiven om de vernieuwde attractie te bezoeken.

De Loeki's vond je op de volgende plaatsen:

• Nederland: In de tuba zit de eerste Loeki. Op de boerderij zien we Loeki uitgedost met boerenkiel, hij draagt een zak waaruit graankorrels lekken. Vogels maken hier dankbaar gebruik van.
• België: Op de fontein waar nu Jokie zit, zat eerst Loeki.
• Frankrijk: Ook hier zat Loeki op de plek van de tegenwoordige Jokie, dromerig-verliefd uit een raam hangend.
• Engeland: Loeki met bolhoed nam de trap naar beneden de metro in. Precies boven hem hing een donkere regenwolk.
• Duitsland: Bovenop het wijnvat aan het eind van de scène zat de eerste Guusje van de rit.
• Alpen: Op de hoogste bergtop viste de sneeuwman Loeki en Guusje op. Loeki sprak hier af en toe zijn bekende "asjemenou" uit.
• Italië: voorbij de toren van Pisa bewonderde Guusje, getooid met een krans van laurierbladeren, een standbeeld van 'Lucci XIII' (spreek uit: Loeki de dertiende).
• Japan: Loeki in samurai-kostuum en Guusje in karate-pak stonden op een keurig aangeharkt Zen-tuintje voor de torii.
• China: Loeki stond tussen de bordendraaiers, maar hem wilde het niet zo lukken: hij was omringd met scherven.
• Alaska: Loeki zat bibberend in de iglo terwijl Guusje een enorme ijsco bekeek. Ook keek Guusje op ons neer door een wak, op de plek waar nu Jet aan het vissen is.
• Afrika: Midden door het decor zwaaide Loeki in Tarzan-pakje aan een enorme slang.
• Hawaï: Op de plek waar nu Jokie surft, stonden Loeki en Guusje de Hoeladans te doen.
• Finale: In de eindcarrousel stak Loeki laag tussen de figuren door en groette ons.

De figuren van Loeki en Guusje werden vormgegeven door de externe beeldhouwer/vormgever Jannelies Raaijmakers-Vermeulen in het Gildehuis van de Efteling, op basis van schaalmodelletjes gemaakt door Hans Pulles. Ook Pim-Martijn Sanders werkte eraan mee.

Tegelijkertijd werd ook het lichtplan vernieuwd, door TeamProjects Lighting and Sound. In de attractie werden 160 Fresnel-schijnwerpers geplaatst, 88 stuks Menuette Profile, 72 maal Plano Convex (500 watt per stuk), 46 Floodlights van 1000 watt elk, 50 puntspots aan de wanden en 40 meter aan lichtslangen. Daarnaast zijn er speciale lichteffecten: 15 TL’s met black-light, 10 Strobe eggs, 5 Neon-effects en 2 RS Sneeuwprojectors (in de Alaska-scène) die samen 4000 watt verbruikten.

Later dat seizoen werden de witte silhouetten in de wachtruimte vervangen door enorme ansichtkaarten waar Loeki de "Groeten uit..." bijna alle landen die in Carnaval Festival te bezoeken zijn doet. In 2009 plaatste Omroep Brabant een televisietoestel in deze ruimte, waar op het beeldscherm Efteling-nieuwtjes werden gemeld en achterin het toestel een animatie van Festival-figuurtjes te bekijken is.

Rrrentree Jokie (2012)

In november 2011 werd bekend gemaakt dat Loeki zal verdwijnen en Jokie weer duidelijk het hoofdfiguur wordt van de attractie. De aanleiding is dat de merchandiseverkopen van Loeki toch tegenvallen en het de licentiekosten niet waard is. Er wordt niet zomaar teruggekeerd naar de oude situatie: er wordt een heel 'merk' rond Jokie gebouwd gericht op kinderen van 0 tot 3 jaar, met merchandise, boekjes en een tv-serie. Jokie krijgt ook een nieuw vriendje: het paarse vogeltje Jet.

In oktober verdwijnen alle resterende 'oude' Jokies uit de scènes en worden de Loeki's verwijderd. Op 14 december werd de eerste nieuwe Jokie geplaatst, als schim in een nieuw schimmenspel in de scène van China. Gedurende de winter worden er steeds meer nieuwe Jokies bijgeplaatst. Groot verschil met voorheen is dat Jokie nu een prominent figuur in de scènes geworden is, zoals Loeki dat ook al was. Ook Jet maakt haar debuut. De meeste Jokies gebruiken een vervoersmiddel en hebben de vlag van het betreffende land bij zich. Qua afwerking zijn deze nieuwe figuren duidelijk wat gedetailleerder dan de klassieke figuren er omheen.

Op 11 februari 2012 wordt de attractie feestelijk heropend. De winkel Het Valies wordt omgebouwd tot Jokies Wereld en opent kort daarna. De introductie van Jokie en Jet en de introductie van de bijbehorende baby- en peutermerchandiselijn blijken een gouden greep: in de loop der jaren verschijnt het ene na het andere product en deze vinden gretig aftrek.

• Jokies van 2012
• 

  Boerderij

• 

  Frankrijk

• 

  Engeland

• 

  Italië

• 

  Japan

• 

  Poolcirkel

Controverse (de jaren 10)

De stereotype uitbeelding van een aantal nationaliteiten in de attractie was in de loop der jaren soms aanleiding tot discussie. Al bij de bouw werden gevoeligheden rond met name de weergave van Aziaten (met spleetogen en grote tanden) en Afrikanen (als Bosjesmannen met neusringen en grote lippen, geplaatst te midden van koloniale ontdekkingsreizigers) gesignaleerd, maar deze werden met name na 2010 groter; het aantal internationale bezoekers van de Efteling nam toe (bezoekers die de attractie in een ander, minder nostalgisch daglicht zien) en er ontstonden ook brede maatschappelijke discussies over tradities als Zwarte Piet. In verschillende media werd geschreven over de als ongemakkelijk ervaren kanten van de stereotypen in de attractie anno jaren 10: The Wall Street Journal, NRC.next en Vice schreven commentaren.

In 2016 trok de actiegroep 'Stop Oppressive Stereotypes' (SOS) de aandacht met luidere protesten tegen de uitbeeldingen in Carnaval Festival. Hoewel de Efteling off-the-record met de actievoerders in gesprek ging, kwam het niet tot concrete stappen en bleef de attractie zoals die was. SOS was nogal radicaal in haar uitspraken: "Dit is geen onwetendheid meer van de Efteling, maar een kapitalistische organisatie die doelbewust kinderen indoctrineert en een hele strategie heeft bedacht om dit zo lang mogelijk te kunnen doen.", aldus een woordvoerder, waardoor verder dialoog wellicht ook al bij voorbaat nutteloos zou zijn geweest.

In januari 2019 werd evenwel een herontwerp van de twee meest controversiële scènes aangekondigd, waarbij de Efteling de tijdsgeest als belangrijkste drijfveer achter de ontwerptechnische aanpassingen aanvoerde: "Natuurlijk is ons wereldbeeld de afgelopen 35 jaar veranderd en dat ga je straks terugzien in Carnaval Festival, zodat de attractie weer tien jaar mee kan".^[9] De aanpassingen werden opgenomen als deelproject in een veel groter technisch onderhoudsplan dat in maart 2019 werd uitgevoerd.

Vernieuwing 2019

Tussen 4 maart en 23 mei 2019 sloot de attractie voor een grootscheepse vernieuwingsbeurt, aangaande de techniek, maar ook werden diverse scènes aangepast. Een belangrijke motivator was een aantal van de meest aanstootgevende stereotypen, die vervangen werden door genuanceerdere exemplaren. In totaal was er € 3 miljoen gemoeid met het project.

Techniek

Het grootste, maar minst zichtbare deel van de renovatie betrof een update van de techniek van de attractie. Zo is alle verlichting vervangen door 454 led-spots, wat behalve een flinke stroom- en onderhoudsbesparing ook 'verlichting' moet brengen bij het probleem dat de attractie in zomermaanden veel te warm werd. Dit legde al beslag op een derde van het budget. Ook de aandrijfmotoren zijn vervangen en de besturings- en muziekinstallaties zijn aangepakt.

De aansturing werd veranderd. Het controlepaneel van de attractie, dat eerst midden op de draaischijf stond, werd verplaatst naar de buitenzijde en heeft nu een eigen medewerker die de attractie bedient. Ook houdt deze de schermen in de gaten van de in heel de attractie geplaatste camerabewaking. De baan komt nu elk rondje op een vast punt tot stilstand voor de in- en uitstap van gehandicapten, waarbij de attractie in een speciaal programma draait, met aangepaste muziek en iets andere bewegingen van de figuren, om na het opstarten weer het reguliere programma op te pakken. De gondels rijden langzamer dan voorheen: van voorheen 1,8 km/u naar 1,4 km/u nu. Dit zou de originele snelheid van het systeem zijn en leidt tot comfortabeler in- en uitstappen en beter gevulde gondels.^[10] Hiermee wordt de ritduur verlengd met zo'n twee minuten. Ook kan het personeel de baan iets harder en iets zachter laten rijden.

Het opknappen van de 118 gondels gebeurde niet alleen tijdens de sluitingsperiode, maar gedurende heel 2019 werden steeds twee gondels tegelijk uit de baan gehaald om gereviseerd te worden.

Wachtrij en station

In de wachtrij werd het voorheen witte plafond donkerblauw geschilderd en voorzien van meerkleurige ledspots. Op het beeldscherm aan de muur zijn nieuwe Jokie-filmpjes te zien (en de beeldverhouding is nu in tegenstelling tot voorheen wel goed ingesteld); als hier de intro van de tv-serie langs komt, gaat de verlichting in de wachtrij in discomodus. Ook de tv aan het eind van de wachtrij heeft nieuw beeldmateriaal. De ansichtkaart voor Afrika is vervangen, om overeen te stemmen met het aangepaste uiterlijk van de overeenkomstige scène.

In het station zijn op de glazen panelen in het hekwerk nieuwe figuren aangebracht en in de trap naar beneden gekleurde led-strips aangebracht. De voorheen witte lichtslangen in de kokerlampen met vlaggen in het station hebben nu regenboogkleuren die van boven naar beneden 'stromen'.

Scènes en decor

In totaal honderd poppen kregen een nieuwe laag verf, waarbij het eerder gladde uiterlijk nu mat is. In bijna elke scène is een kleine aanpassing gedaan, alleen de Aziatische en Afrikaanse scènes kregen een grote update. Een flink deel van de figuren hier werden aangepast om de stereotype uitbeeldingen, waar al bij de bouw van de attractie in 1984 kritiek op was, meer overeen te laten stemmen met moderne denkbeelden. Zo hebben de meeste Aziatische figuren geen hazentanden meer en zijn hun ogen minder als spleetogen aangezet.

Met name de Afrikaanse scène is grotendeels opnieuw vormgegeven. De grote aap is gebleven, maar de krijgers zijn vervangen door nieuwe ontwerpen van Geesink Studio. De nieuwe figuren hebben gewaden van Afrikaanse stoffen en fraaie gedraaide hoofddoeken; de westerse ontdekkingsreizigers zijn verwijderd, evenals de ‘oerwoudgeluiden’. Die zijn vervangen door een nieuw arrangement op de Carnaval Festival-muziek. Tevens eindigt alle muziek sinds 2019 met de oorspronkelijk al door Ruud Bos gecomponeerde coda, die voorheen niet in de attractie te horen was (maar wel opgenomen was op Eftelingalba). Daarna begint de muziek weer vanaf het begin. Voor het stilzetten van de baan werd een fanfare-intermezzo geïntroduceerd, waarbij figuren andere bewegingen maken, de kleur van de verlichting wisselt en andere muziek te horen is.

• Figuren zoals ze eruitzagen vóór de renovatie van 2019
• 

  Buigende Japanners

• 

  Geisha's in Japan

• 

  Sumoworstelaars zonder rode neus

• 

  Toeristen in China

• 

  Krijgers in Afrika

• 

  De piraat op de eindcarrousel

Een overzicht van alle aanpassingen in de scènes op een rijtje:

• Nederland: Jet is toegevoegd boven de Jokie met Nederlandse vlag. De man met de hoed heeft nu een burgemeestersketting om.
• België: Jet is toegevoegd boven Jokie.
• Groot-Brittannië: Geluid van het vliegtuig is aangepast.
• Duitsland: Het feestvierend figuur met oranje kleding is zijn oorbellen kwijt, hij heeft nu een toetertje in zijn mond.
• Japan:
  

  De sumoworstelaars in 2019; mét rode neus, maar wat vormloos

  Een nieuw uiterlijk voor de drie buigende Japanners, en voor linker en rechter geisha op de brug. De bestaande sumoworstelaars hebben een rode neus gekregen; nieuwe worstelaars waren een tijdlang in de maak - de oude werden in februari 2020 alsnog verwijderd en in juni werden de nieuwe geplaatst. De ledematen zijn nu veel geprononceerder.

  Er zit een andere Jet achterop de riksja.
• China: Nieuw uiterlijk alle figuren China-scène. In het rijtje met 'toeristen' die foto's nemen zijn de Russen en Amerikanen vervangen door Chinezen (compleet nieuwe figuren).
• Alaska: Geluidseffect wind toegevoegd.
• Afrika: Alle figuren, op Jokie na, zijn nieuw gemaakt van polyester met papier-maché-structuur. Ze hebben gewaden van Afrikaanse stoffen en fraaie gedraaide hoofddoeken. Ook is er een figuur in moderne (voetbal)kleding en zijn er tropische vogels toegevoegd, alsook het vogeltje Jet bij de waterval. De westerse ontdekkingsreizigers zijn verwijderd, evenals de oerwoudgeluiden - hier klinkt nu een nieuw muziekstukje en de vogels fluiten een eigen wijsje. De aap had voorheen twee verschillende voeten (de linkervoet had dezelfde kleur als zijn twee handen, maar zijn rechtervoet was donkerbruin en heel anders van vorm), de linkervoet is nu aangepast naar hetzelfde uiterlijk als z'n rechter.
• Mexico: De knipperende totemneuzen doen dat nu volgens wisselende patronen.
• Finale: De actiefoto-camera, die eerst naast de nep-camera stond, is er nu netjes in verwerkt en maakt een sluitergeluid bij maken van de foto. Er hangen nieuwe slingers met lampjes aan het plafond, die doen denken aan dezelfde slingers in de Koningszaal van Symbolica. Op de eindcarrousel zelf is de piraat vervangen door de figuren Jokie en Jet. De Chinees heeft hier ook een nieuw gezicht gekregen.

Winkeltje

Ook nieuw bij de renovatie van 2019 is de toevoeging van een heel nieuw winkeltje aan de attractie, Confetti! geheten. Voorheen werd deze ruimte slechts gebruikt voor de nauwelijks aangeklede actiefotobalie. In Confetti! worden nog steeds de attractiefoto's verkocht, maar er zijn nu ook schappen met de populairste souvenirs van de attractie en er zijn versnaperingen te krijgen.

Na 2019

In oktober 2022 werd in de Afrika-scène de vlag van Zuid-Afrika vervangen door de vlag van Oeganda. Een vertegenwoordiger van dat land had dit gevraagd, omdat de natuur in deze scène veel meer lijkt op die van Oeganda dan Zuid-Afrika, en de Efteling ging hierin mee.

Muziek

Toon Hermans

Carnaval Festival is het keerpunt in de muziekgeschiedenis van het park. Voor het eerst neemt men geen genoegen met bestaande klanken, maar laat men iets op maat maken. Een stap verder in de richting van uniciteit; een begrip dat later, als onderdeel van de "totaalbeleving", een grote rol zal spelen. Tegenwoordig is het bijna ondenkbaar dat voor een gethematiseerde attractie geen speciale muziek wordt gecomponeerd; zelfs lanen en pleinen worden vandaag de dag voorzien van sfeerbepalende muziek en achtergrondgeluiden, in sommige gevallen draagt de muziek hier zelfs sterker bij aan de sfeer dan datgene wat er eigenlijk te zien is. Bij het Carnaval Festival is er sprake van absolute balans: de muziek is de attractie, en de attractie is de muziek.

Niet alleen is de muziek dé attractie te noemen. Zonder twijfel valt namelijk te stellen dat de muziek van Carnaval Festival het heeft weten te schoppen tot meest bekende Efteling-melodie, waarschijnlijk door de eenvoud van de vrolijke melodie. De muziek is ontstaan uit een bijzondere samenwerking. De herkenbare carnavalstonen zijn in basis door Toon Hermans bedacht. Hoewel Kroniek van een Sprookje meldt dat de Efteling Toon benaderde voor het schrijven van een originele muzikale omlijsting voor de attractie, is het waarschijnlijker dat Joop Geesink de opdracht eerder had gegeven. Bij de presentatie van de maquette voor de attractie, voor het nemen van een directiebesluit, neuriede Geesink namelijk al de melodie. Eigenlijk is het dus Geesink die de Efteling ertoe zette om voortaan speciale composities te laten maken voor haar grote attracties.

De keuze van Geesink voor Toon Hermans is niet verwonderlijk: Hermans was in de vroege jaren tachtig enorm populair onder het Nederlandse volk, mede door het aantal (feest)nummers van zijn hand. De bekendste is waarschijnlijk "Mien, waar is m'n feestneus?". Hermans kon echter geen noten lezen of muziekinstrumenten bespelen, maar de componist Ruud Bos, die samen met Toon in de theaters stond, kon dat wel. Zo ontstond een samenwerking met Ruud Bos en de Efteling. Nadat Toon Hermans nadacht over een vrolijke melodie na het zien van Geesinks ideeën voor de attractie, floot hij deze uiteindelijk voor Ruud Bos die er er de noten bij zocht, en speelde het net zo vaak op de piano tot het precies was wat Toon Hermans bedoelde. De arrangementen werden door Ruud Bos bewerkt, na aanwijzingen van Lex Lemmens. Ruud Bos bleef gedurende veertien jaar erop de huiscomponist van het park.

Ruud Bos' arrangementen

De hoofdmelodie mag dan hét element van het Carnaval Festival zijn dat de attractie tot een onvergetelijk succes heeft gemaakt, wie een rit maakt merkt op dat er bij bijna elke scène een eigen variatie te horen is. Voor deze arrangementen tekende, zoals hierboven al beschreven is, Ruud Bos. Hij schreef, zonder angst voor het gebruik van muzikaal-etnografische clichés, de verschillende “landenthema’s”.

De muziek werd onder leiding van Bos opgenomen in de Fendal Studio's in Loenen aan de Vecht door een klein orkestje.

Op een door de hele attractie exact synchroon lopend ritme varieerde Bos er met een keur aan instrumenten op los. Zo horen we o.a. strijkers en mandoline in Italië, doedelzak in Schotland en een gong in Azië. Toen de attractie in 1984 opende werd de muziek, gemonteerd met een in die tijd hypermodern Mac Protoolssysteem, nog gespeeld vanaf een geavanceerde achtkanaals Otari-bandrecorder. Voor de nevengeluiden zoals De Kwakers en de genoemde doedelzak werd een Revox-recorder ingezet. Tegenwoordig is het geluid, zoals eigenlijk overal in het park, natuurlijk volledig digitaal opgeslagen. Technisch is er met deze synchrone meersporige soundtrack leentjebuur gespeeld bij Disneys “It’s a Small World”, waar al vanaf de jaren zestig in verschillende talen, maar steeds precies gelijk op, de herkenningsmelodie van de gebroeders Sherman klinkt. De variaties in de uitwerking van Bos zijn echter heel anders; bij hem is niet de taal van de gezongen tekst het stereotiepe element per land, maar zijn het de muziek en haar instrumentatie zelf die ons van cultuur naar cultuur voeren op de golven van de muziek.

In Kroniek van een Sprookje zegt Bos er zelf over:

Die clichés heb je nodig omdat je rekening moet houden met de consument. Het is immers muziek die je voor een publieksoor maakt en die moet beantwoorden aan het auditieve voorstellingsvermogen van een grote groep mensen. Niet te moeilijk dus, vrolijk en gezellig, maar wel op een manier die blijft hangen. In Carnaval Festival is dat Toon en mij gelukt. De muziek is een echte ‘oorwurm’. Een klassieker, want iedereen die door Carnaval Festival reist, komt buiten met dat deuntje tussen de oren.

Fragmenten

René Merkelbach

In 2019 werden de oerwoudgeluiden van de Afrika-scène vervangen door een nieuw arrangement van de bekende melodie. Huiscomponist René Merkelbach kreeg de taak om deze te componeren en naadloos aan te laten sluiten op de bestaande muziek van de attractie.

Stilzetten voor mensen met een beperking

Huidig fanfare-intermezzo

Elke ronde, als de beugelcompressor het station binnenkomt, wordt de baan even stilgezet voor het in- en uitstappen van bezoekers met een beperking, die dan kunnen plaatsnemen in wagentjes 1 tot en met 5. Iedereen in de attractie staat gedurende die tijd echter stil. Dit moment wordt in de attractie bekend gemaakt met de omroep (door de “orkestleider” Robert-Jaap Jansen);

Ho ho stop stop - attentie!

De gondels blijven even staan, zodat de fanfare voorbij kan gaan.

Attention! The gondolas are stopping for a fanfare.

Dan klinkt er een eigen fanfare-muziekstuk zolang de wagentjes stilstaan. Alhoewel deze klinkt sinds 2019, werd de variatie op het Carnaval Festival-thema al in 2008 door René Merkelbach gecomponeerd voor het computerspel Efteling Tycoon. Later diende de melodie ook als basis voor de herkenningstune van de televisieserie Jokie ("Jokie en Jet gaan de wereld rond...") en nu speelt die dus in de attractie.

Terwijl de "fanfare" langskomt speelt de attractie een ander programma. De figuren maken andere bewegingen; ze draaien bijvoorbeeld om en om met de klok mee of tegen de klok in. Ook verandert in bepaalde scènes de kleur van de verlichting: de kleuren wisselen stevig en zijn nog veel polychromer dan de normale belichting al is.

Na korte tijd kondigt de orkestleider aan dat we weer kunnen gaan rijden:

Attentie! De gondels kunnen weer verder gaan, want de fanfare is gedaan.

Attention! The gondolas are setting off again.

Orkest! Opgelet! En één twee drie vier...

De gondels zetten zich in beweging en de scènes keren terug naar hun reguliere belichting en bewegingen. Door middel van een geluidseffect horen we tandwielen knarsen en de motor van onze gondel zogenaamd op gang komen met veel gepruttel en de gebruikelijke muziek start weer vanaf het begin.

Er is overigens ook een korte omroep (eveneens ingesproken door Jansen), zonder fanfares en aparte soundtrack, voor als de baan slechts zeer kortstondig stilgezet wordt.

Eerdere omroep

De huidige, uitgebreide programmering bij het stilzetten van de baan werd geïntroduceerd bij de grote vernieuwing van de attractie in 2019. Eerder werd de baan handmatig stopgezet wanneer dat toevallig zo uitkwam. In het begin werd dat door de dienstdoende medewerker omgeroepen. Vanaf januari 2011 kwam er een opgenomen omroepbericht, ingesproken door Fred Meijer:

Opgepast! De gondels gaan even stilstaan. Careful everybody! We're about to stop the coaches.

Even later, wanneer de baan weer gaat draaien, klinkt:

Opgepast! De gondels gaan weer bewegen. Goede reis! Careful everybody! Here we go again. Have fun!

Techniek

Transport

Het transportsysteem dat gebruikt wordt in het Festival is gebaseerd op de 'Omnimovers' die debuteerden in de attractie "Adventure Thru Inner Space" die in 1967 opende in Disneyland, California. Het ritsysteem is door Disney imagineer Bob Gurr zo ontwikkeld, dat de wagentjes niet alleen rijden (movement) maar ook de kijkrichting van de bezoekers bepalen (omni), naar welke richting de ontwerper dan ook maar wil. Hierdoor kan er per scène heel specifiek een focus aangebracht worden, en kunnen ook zaken aan het oog worden onttrokken. Disney paste het systeem toe in meerdere attracties, waarvan spookhuis "The Haunted Mansion" het bekendste voorbeeld is. Het prototype in "Adventure Thru Inner Space" bleef in gebruik tot 1986.

Geesink had dit systeem gezien bij Disney in de VS en wilde het ook graag voor zijn attractie. De Efteling besloot om met Geesink dichter bij huis in Europa-Park -de showroom van Mack Rides- te gaan kijken. Daar was een attractie met zo'n systeem: het net geopende Geisterschloss, en men kocht inderdaad het daar gebruikte systeem in bij Mack.^[7] De Efteling koos ook voor een draaischijf in plaats van een instapband. De 118 wagentjes, in de kleuren blauw, rood, groen en paars en met ieder het gezicht van Jokie op de achterzijde, rijden 1,4 kilometer per uur en doen acht minuten over de 240 meter lange rit. De attractiecapaciteit is zo’n 1750 bezoekers per uur. Indien nodig kunnen medewerkers de baan even nog iets langzamer laten draaien om zo bepaalde in- of uitstappers wat meer tijd te geven. De aandrijving van het hele parcours bevindt zich onder het traject. Een meerijdende compressor tussen wagentje 118 en 1 houdt het circuit op druk dat de beugels tijdens de rit dichtdrukt. Bij calamiteiten valt de druk weg en openen de beugels zich direct. In de loop der jaren is gebleken dat het ritsysteem van het Carnaval Festival één van de meest betrouwbare van het hele park is. Een storing bij Carnaval Festival is zeldzaam.

Wanneer medewerkers zien dat brutale bezoekers, vaak opgeschoten pubers, van plan zijn om uit te stappen tijdens de rit, kunnen zij uit voorzorg het volgende omroepbericht draaien:

Opgepast! Blijft u tijdens de reis zitten alstublieft. Attention everyone! Please remain seated during the ride.

Decors

De decors zijn grotendeels opgetrokken uit hout, piepschuim en papier-maché en bedekt met kleurige verf. De figuren in het Festival zijn hoofdzakelijk van papier-maché op een piepschuim basisvorm. Beide volgen geen getimed programma als in bijvoorbeeld Fata Morgana, maar bewegen continu. Wanneer de baan wordt stilgezet, vertonen ze vaak zelfs een aangepaste beweging. In de darkride wordt alles belicht met 454 ledlampen.

Op hele hete dagen gaan de rookluiken van de attractie open. Iets wat prettig is voor de temperatuur in de attractie, die niet is uitgerust met airconditioning. Het is echter uiteraard funest voor de sfeervolle gekleurde showverlichting, die dan door het daglicht wordt verpest.

Wetenswaardigheden

• Rond de Sinterklaasperiode verschijnt er sinds 2011 in het Nederlandse deel van Carnaval Festival een Sinterklaasfiguur, vanaf 2021 wordt hij vergezeld door zijn schimmel. Deze seizoenstoevoeging is een eigen initiatief van de vormgevingsafdeling.
• In 1998, tijdens de bouw van Vogel Rok, waren er plannen om alle Jokies in de attractie te vervangen door Pardoes. Uiteindelijk is van dit plan afgeweken en heeft men zeven jaar later Loeki de Leeuw geplaatst. De Jokiefiguurtjes verdwenen niet met de komst van Loeki, maar pas met de komst van 'nieuwe Jokie' in 2012.
• Alle poppen hebben vier vingers behalve één: Voor de Moulin Rouge, in het Parijse gedeelte, staat een figuurtje met een hartje met vijf vingers aan elke hand.

• Een achtergrondverhaal bij de attractie verscheen al in 1985 op de LP Sprookjes van de Efteling - deel 10. Jokie komt in het saaie Dommeldorp en maakt er een feestplaats van. De burgemeester van Dommeldorp werd in dit hoorspel ingesproken door Paul van Gorcum.
• In 2010 is er een preview gemaakt voor een animatieserie, Nina en Oelie, gebaseerd op Carnaval Festival. Die serie kwam er uiteindelijk niet. Wel kreeg mascotte Jokie in 2012 zijn eigen tv-serie.

Externe links

• Het Wonderlijke WC Web: Carnaval Festival - Volg Jokie door deze Wereld Vol Prrret!

Attracties

Fantasierijk: Symbolica·Fabula·Aquanura Marerijk: Sprookjesbos·Carrouselpaleis (Stoomcarrousel en Diorama)·Stoomtrein·Droomvlucht·Raveleijn·Villa Volta·Kindervreugd·Volk van Laaf (en Monorail)·Anton Pieckplein·Efteling Museum Reizenrijk: Carnaval Festival·Vogel Rok·Sirocco·Archipel·Kleuterhof·Kinderspoor·Pagode·Gondoletta Ruigrijk: Game Gallery·Halve Maen·Oude Tuffer·Stoomtrein·Nest!·Python·Joris en de Draak·De Vliegende Hollander·Baron 1898 Anderrijk: Danse Macabre·Piraña·Fata Morgana·Max & Moritz Voormalig: Speeltuin (1951-1989)·Kinderbad (1952-2002)·Zwembad (1953-1988)·Kanovijver (1953-2005)·Roeivijver (1954-2010)·Rolschaatsbaan (1957-1965)·Kleuterhof (1960-1989)·Veulenweide (1964-1984)·Waterorgel (1966-2010)·Wankelbrug (1976-1989)·Spookslot (1978-2022)·Radiografisch Bestuurbare Bootjes (1980-2005)·Polka Marina (1984-2020)·Bob (1985-2019)·Monsieur Cannibale (1988-2021)·Game Gallery West (1990-1993)·Pegasus (1991-2009)·Avonturen Doolhof (1995-2021)·Kinder Winter Wonderland (winters 1999-2013)·IJspaleis (winters 1999-2020)·PandaDroom (2002-2019)·'t Hijgend Hert (winters 2002-2020)