Heimotion GmbH, eerder HEIMO animated attractions Mordelt GmbH & Co. KG, kortweg Heimo, was een ontwerper en fabrikant van thematisering waaronder animatronics. Het bedrijf bestond van 1945 tot en met 2022 en was gevestigd in Jagsthausen, Duitsland. De belangrijkste klanten waren warenhuizen, kermisexploitanten en attractieparken van over de hele wereld en zodoende ook de Efteling.
Het bedrijf
De basis voor Heimotion werd gelegd in 1931, toen Annelis Büttner haar eigen bedrijf voor artistiek handwerk in Berlijn startte waar onder andere decoraties voor warenhuizen werden gemaakt. In 1934 gaf ze haar bedrijf op om met textielhandelaar Heinz Mordelt te verhuizen naar München voor zijn werk.[1]
Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog werd Heinz naar het front gestuurd en om het gezin, nu woonachtig in Cottbus en bestaande uit drie kinderen, te onderhouden maakte Annelis poppen in ruil voor voedsel. In 1944 werd hun huis gebombardeerd. Na de oorlog moest Heinz vanwege zijn verwondingen zijn baan opgeven en ging hij zijn vrouw ondersteunen bij de verkoop van de poppen. Heimo, een afkorting van Heinz Mordelt, werd officieel geregistreerd in oktober 1945.
In 1947 opende het echtpaar een speelgoedfabriek maar de beperkt beschikbare grondstoffen en moeilijke contacten met de buitenwereld in het naoorlogse Oost-Duitsland maakte dat ze verhuisden naar Berlijn. In 1951 werden daar de eerste figuren met bewegingen middels elektrische motors geproduceerd. Tegen 1959 was het bedrijf dusdanig gegroeid dat het wederom moest verhuizen en vond in Jagsthausen, West-Duitsland, een nieuw huis in een voormalige elektrofabriek.
In 1961 werd nabij het gebouw de Heimo-Märchengarten geopend, een sprookjestuin die tevens diende als 'showroom' voor potentiele kopers, in de hoogtijdagen goed voor ruim 100.000 bezoekers per jaar. In 1975 kwam de tweede generatie aan het roer te staan: zoon Karl-Heinz Mordelt en zijn vrouw Dorris.
De Märchengarten moest in 1982 opgedoekt worden wegens overlastklachten door omwonenden, maar onder leiding van Karl-Heinz had het bedrijf reeds een nieuwe, succesvolle richting ingeslagen. Er werden nieuwe technieken toegepast en het aanbod werd uitgebreid. Naar voorbeeld van de Disney-parken werden complete animatronicshows en thema-attracties als spookhuizen geleverd voor kermisexploitanten en de in Europa in opmars zijnde themaparken.
Onder leiding van de derde generatie groeide Heimo in de jaren 90 uit tot een van de grootste ontwerpers en leveranciers van thematisering ter wereld. Financiële problemen staken voor het eerst in 2005 de kop op en in 2010 ging het bedrijf failliet. De familie Mordelt trok zich terug. Onder leiding van medewerker Michael Friedrich werd in 2011 een doorstart gemaakt onder de naam Heimotion. Door te focussen op kleinere en minder projecten tegelijk zou het voortbestaan gegarandeerd kunnen worden.[2] In 2022 werd het bedrijf op onceremoniële wijze opgeheven.
Link met de Efteling
De paden van de Efteling en Heimo hebben elkaar meermaals gekruist. De eerste keer was tijdens de bouw van De Indische Waterlelies, toen de Efteling niet de kennis bleek te hebben om de kikkers van bewegingstechnieken te voorzien en bovendien in tijdnood dreigde te komen.[3]
Men heeft toen contact gezocht met Heimo, dat een goede naam had en bijgevolg erg druk was. Toen de Efteling aan de poort klopte, stelde de onderneming een absurd korte deadline waarop de kikkermodellen binnen moesten zijn om met de beweging aan de slag te gaan. Het bedrijf deed dat, zo kwam later boven water, om de opdracht maar liever niet te doen. Toch presteerde de Efteling het om in twee dagen en twee nachten de modellen gereed te hebben voor transport naar Duitsland.[4]
In 1967, een jaar na de opening van de Indische Waterlelies, vertrok Ton van de Ven naar Duitsland om een aantal jaar bij Heimo te gaan werken als ontwerper. Daar maakte hij onder andere aquarellen van sprookjestaferelen en bracht hij het bedrijf zijn bij de Efteling opgedane kennis van werken met kunststof bij.[3] In 1970 keerde hij terug naar de Efteling.
Mid-jaren 70 ging ook Henny Knoet bij Heimo aan de slag, nadat hij bij de Efteling als vormgever had gesolliciteerd maar er geen werk voor hem was. Bij Heimo maakte hij modellen voor bijvoorbeeld kerstmannen en paashazen. Na korte tijd kon hij vanwege de van start gegane bouw van het Spookslot alsnog bij de Efteling terecht.[5][6]
- Ontwerpen van Ton van de Ven voor Heimo
Ontwerp voor het sprookje Broertje en Zusje
Ontwerp voor het sprookje Broertje en Zusje
Ontwerp voor het sprookje De Gelaarsde Kat
Ontwerp voor het sprookje De Wolf en de Zeven Geitjes
Ontwerp voor het sprookje De Wolf en de Zeven Geitjes
Ontwerp voor het sprookje De Wolf en de Zeven Geitjes
Ook later zou de Efteling nog regelmatig een beroep doen op de expertises van Heimo. Zo werd het bedrijf op voorstel van Lex Lemmens ingeschakeld tijdens de bouw van Carnaval Festival, toen bleek dat Geesink Studio niet de kennis had om de poppen van bewegingstechnieken te voorzien. De techniekjes, lichamen van de poppen alsook enkele grotere figuren in volledigheid (de Japanse sumoworstelaars, draak in China en de gorilla in Afrika) werden in Jagsthausen vervaardigd.[7]
Tijdens de bouw van Fata Morgana brengt een team van de Efteling een bezoek aan Heimo om zich te oriënteren op bestaande animatronic-technologieën voor de vele te maken bewegende figuren. Het bedrijf had onlangs een animatronicshow met beren ontwikkeld maar de keuze valt toch op het in eigen beheer ontwikkelen van animatronics.[8] Heimo leverde uiteindelijk wel nog de aansturingsprints voor het met gesproken tekst synchroniseren van de mondbewegingen voor twintig van de figuren.[9]
Na de oplevering van Carnaval Festival werkte Heimo verschillende plannen uit voor eigen herinterpretaties van deze attractie. Hoewel deze kopieën voor zover bekend niet zijn uitgevoerd, kwamen onderdelen ervan wel in andere Heimo-attracties terecht. Zo was de China-scène van de darkride Viaggio di Sogno in Edenlandia (Italië) enigszins schatplichtig aan die van Carnaval Festival en staan in Window on World Theme Park (Taiwan) kopieën van de kasteeltorens met bierpullen uit de Duitsland-scène.
Concept voor Reise um die Welt darkride
China-scène in Viaggio di Sogno in Edenlandia
Efteling-portfolio
- Bewegingstechnieken van de kikkers van de Indische Waterlelies (1966)
- Uilen en andere kleine bewegende onderdelen in Spookslot (1978)
- Bewegingstechnieken en bepaalde figuren Carnaval Festival (1984)
- Walvis van Polka Marina (1984)
- Aansturingen van mondbewegingen animatronics in Fata Morgana (1986)
- Mascotte-looppakken Jokie en Chinees uit Carnaval Festival (1986)
- Nieuwe bootjes voor de Radiografisch Bestuurbare Bootjes (19??)
- Schiettent Muiterij in de Game Gallery (1997)
- ↑ 50 Jahre Heimo (interne uitgave)
- ↑ Stimme.de: Unter neuem Namen führt Michael Friedrich die Firma Heimo weiter (2011)
- ↑ 3,0 3,1 Persoonlijk gesprek met Ton van de Ven (2011)
- ↑ "Indische Waterlelies, mijlpaal en eerste grote gebaar in de geschiedenis". Persinformatie Efteling 1996.
- ↑ Eftelist: Uit de gesprekken met Eftelist: Henny Knoet (2012)
- ↑ Correspondentie Eftepedia met Marjo van Giersbergen (2024)
- ↑ Kleine Boodschap (podcast) nr 220: In gesprek met Lex Lemmens
- ↑ De Vijf Zintuigen: Fata Morgana; Making of De Verboden Stad (2021)
- ↑ Kleine Boodschap (podcast) nr 290: In gesprek met Koos de Graaf