Jokie is de gastheer in Carnaval Festival, oorspronkelijk geboren als Jokie de Prrretneus in 1984 en bedacht door Joop Geesink.
Jokie is te herkennen als een kleine nar met een rond hoofd, een rond lichaam, een rode narrenkap met gouden ballen aan de twee uiteindes en een rood narrenkostuum met een punt met ster op zijn buik. Hij heeft zwarte schoenen en handen, maar geen armen en benen. Net als alle andere Festival-bewoners heeft Jokie een grote ronde rode neus.
Vanaf de opening van Carnaval Festival in 1984 was hij in de scènes van de attractie te vinden. Ook was hij voor een periode in de jaren 80 een officieuze mascotte van de Efteling met een eigen souvenirwinkel Jokie de Prrretneus Souvenirs. Jokie verdween in de jaren 90 steeds meer naar de achtergrond tot in 2005 Loeki de Leeuw de rol als het hoofdpersonage van de rit op zich nam en ook een eigen merchandiselijn kreeg.
In 2012 werd Jokie gereïncarneerd. Onder het nieuwe merk Jokie werd een tv-serie, boekenserie en souvenirlijn opgezet, waarbij de nar vergezeld wordt door een paars vogeltje, Jet genaamd. In de attractie werden de Loeki-figuren verwijderd, scènes aangepast en nieuwe Jokies geplaatst. De souvenirwinkel, in 1998 verbouwd naar Het Valies, veranderde in Jokies Wereld. Sindsdien is Jokie (weer) één van de meest prominente figuren van het park geworden.
Inhoud
Geschiedenis
Jokie wordt voorgesteld in het fotoboekje van 1984:
Wij presenteren: Jokie de Prrretneus, uw gastheer en gids op een feestelijke wereldreis in “Carnaval Festival”, een show met kleurrijke decors en 300 grote en kleine poppen, waarvan de meeste bewegen. Een vrolijke melodie begeleidt u door deze fantastische poppenshow, waar in elk land de karakteristieke instrumenten weerklinken. Stap in en volg Jokie door deze wereld vol prrret.
In het park
In Carnaval Festival was Jokie vanaf 1984 te bewonderen in een groot deel van de scènes als een steeds terugkerend figuurtje. De figuren waren heel anders dan de Jokies die in 2012 geplaatst werden. Ze hadden verschillend gekleurde pakken, hadden gouden bellen in plaats van gele en stonden bovendien in een strakkere, verstijfde houding. Ze waren kleiner van formaat en, net als de andere figuren in de attractie, deed hun buitenlaag aan als papier-maché. De Jokies stonden altijd op zichzelf, zonder attributen (op enkele uitzonderingen na) of voertuigen. Het vogeltje Jet was nog nergens te bekennen. Enkele van deze Jokies werden verwijderd in de jaren negentig, sommige bij de introductie van Loeki in april 2005 en de rest verdween in november 2011.
- Nederland: een paarse Jokie met een verbaasde uitdrukking op zijn gezicht houdt bij Harmony de Kwakers het bord met de naam omhoog.
- Nederland: een rode Jokie staat in de boerderijscène met zijn handen te zwaaien.
- Nederland: in de beginjaren is een zilverkleurige Jokie te vinden bij de klompendans.
- Frankrijk: tevens in de eerste jaren, een goudkleurige Jokie met zijn tong uit zijn mond, rechts van de lantaarnpaal, naast de pikante dame.
- Groot-Brittannië: een rode Jokie, voor de hoektoren.
- Duitsland: een blauwe Jokie, op de rand van het podium.
- Alpen: een rode Jokie, etend van een stuk kaas.
- Italië: een rode Jokie, naast de ballonnenverkoper.
- Japan: een groene Jokie in de maskerscène. De enige Jokie die in 2005 moest wijken voor Loeki en Guusje.
- Alaska: een rode Jokie, bij de ijscokar.
- Hawaï: een rode Jokie, hij houdt hier een bord omhoog met de aankondiging voor de actiefoto. Deze Jokie miste soms of stond bij de camera.
Er stonden zover bekend geen Jokies in Afrika en Mexico. Op de fontein in België was voor de komst van Loeki een nar te vinden met een driepuntige narrenkap die wel veel leek op Jokie.
Elders
Buiten de rit zelf was Jokie ook aanwezig. Een grote platte versie hing in de instaphal, op de plek waar nu de luchtballon met Jokie te vinden is. Een groot deel van de vroeg uit de attractie verdwenen narren kwam terecht in het decor van Het Valies, in de etalage en op de bovenste planken van de winkel. Ook op de glazen windschermen van het terras van het Café-Restaurant waren tot en met 2023 Jokies te vinden, in de vorm van een silhouet. De meest opvallende was de gele Jokie, naast de directeur die het doek omhooghield boven de ingang van de attractie. Het gelaat van Jokie is ook achterop alle 118 wagentjes van de attractie te vinden.
Mascotte
Hoewel Jokie nooit een officieel beeldmerk voor de Efteling is geweest (Jokie heeft nooit onderdeel uitgemaakt van het Efteling-logo), werd de nar in het midden van de jaren tachtig maar al te vaak gebruikt in publicaties, tv-reclames en op briefpapier. Tijdens dit decennium ontstond de behoefte aan een huisstijl die beter aansloot op de nieuwe weg van het park, die met de opening van de Python werd ingeslagen. Vóór die tijd wisten voornamelijk kabouters, Langnek en het wapenschild van Anton Pieck die lading te dekken. De nieuwe Efteling die toen ontstond had behoefte aan iets nieuws, iets wat zowel de sprookjes als de thrillrides wist te combineren. Het park begon te experimenteren met logo’s, leuzen, mascottes en stijlen.
De gastheer van de nieuwste attractie van 1984 wist goed te voldoen aan het beeld dat de Efteling toen voor ogen had. Jokie heeft sprekende kleuren, simpele vormen en bovendien vond men een nar uitstekend de rol invullen van het samenbrengen van de twee werelden waaruit de Efteling bestond. Jokie werd gebruikt voor allerlei souvenirs, bebording, drukwerk en zelfs, samen met twee andere figuren uit Carnaval Festival, als 'character', een door het park lopend figuur waarmee men op de foto kan gaan.
Gedurende ongeveer twee jaar beheerste de stijl van Carnaval Festival het drukwerk van het park. Bij de opening van Fata Morgana in 1986 begon de aanwezigheid van de nar echter al snel te slinken. Aan het eind van de jaren tachtig werd een parklogo in gebruik genomen waarop de Kleine Boodschap Kabouter de rol van mascotte weer leek over te nemen. Ondertussen was ontwerper Henny Knoet al druk bezig aan de definitieve Efteling-mascotte. In 1989 werd Pardoes de Tovernar geïntroduceerd, een figuurtje dat op meerdere manieren schatplichtig lijkt te zijn aan Jokie. Net als Jokie is Pardoes een nar, rood en geel en met narrenkap. In tegenstelling tot Jokie heeft Pardoes echter een achtergrondverhaal, een menselijkere vorm (die in de loop der jaren steeds menselijker werd) en werd bovendien officieel erkend als gastheer en mascotte van de Efteling.
Souvenirs
De souvenirwinkel naast Carnaval Festival heette van 1984 tot 1998 Jokie de Prrretneus Souvenirs en verkocht vanaf het begin knuffels in verschillende formaten, sleutelhangers, vaantjes, pennen en potloden, een kwartet- en bordspel en zelfs schoolkoffertjes waar het uiterlijk van Jokie in te herkennen was. Eind jaren tachtig begon Jokie langzaam uit het Efteling-beeld te verdwijnen. Midden jaren negentig verving Pardoes zijn rol op de merchandiselijn van Carnaval Festival, gekleed in Zuid-Amerikaanse carnavalskleding. Het Valies verving de Jokie-shop in 1998. Vanaf het einde van de jaren negentig verdween alle Carnaval Festival-merchandise.
In 2004 keerde de merchandise voor Carnaval Festival terug met een nieuwe lijn aan artikelen. Nieuwe beeldjes, pins, sleutelhangers, T-shirts, puzzels, paraplu’s, borden en nog veel meer vulden de winkels. Opmerkelijk genoeg werd hiervoor geen Jokie de Prrretneus gebruikt, maar enkele naamloze figuren uit de attractie in klederdracht waaronder een boertje, een Mexicaan, een eskimo etc. Een jaar later verving Loeki de rol van alle figuren als de gastheer van het Festival, en de leeuw bracht zijn eigen merchandise mee.
Renaissance
Nadat de aanwezigheid van Jokie aan het eind van de jaren 90 en begin jaren 00 flink was teruggedrongen in het park, leek de introductie van Loeki de Leeuw in Carnaval Festival de nekslag. Enkele jaren was Jokie inderdaad nog maar nauwelijks te zien in Carnaval Festival. Echter, omdat Loeki toch niet aansloeg, met name op het vlak van de merchandiseverkopen, werd besloten om in 2011 hem te laten gaan en Jokie terug te halen. En hoe: de oude situatie werd niet zomaar hersteld, maar in plaats daarvan kreeg Jokie de meest prominente plaatsen in de attractie met geheel nieuwe, grotere figuren. Er werd een groots 'merk' om Jokie gebouwd met een eigen souvenirwinkel en een eigen televisieserie. Na de Loekidip is Jokie dus terug, groter dan ooit.
Heden
De hedendaagse Jokie is een 'merk' dat zich richt op kinderen in de leeftijd van 0 tot 3 jaar. Jokie is een vrolijk figuurtje dat houdt van reizen. Hij heeft ook een nieuwe 'sidekick' gekregen: Jet, een slim paars vogeltje.
Zijn thuisbasis is de attractie Carnaval Festival. Hierin zijn Jokie en Jet in de meeste scènes prominent aanwezig, meestal in een of ander voertuig. In de buurt van de attractie zijn ook regelmatig Jokie en Jet characters te ontmoeten als handpoppen, vergelijkbaar met die van de Sprookjesboom. Eerder was Jokie ook als figuur in een looppak tegen te komen. Je kunt met deze Jokie op de foto en die thuis downloaden. Naast de attractie ligt de souvenirshop Jokies Wereld. Deze verkoopt nagenoeg exclusief Jokie-gethematiseerde spullen voor het baby- en kindersegment, zoals rammelaars, speelgoed en kleding.
Naast de presentie in het park wordt het 'merk' ook uitgedragen via een televisieserie. In elke computergeanimeerde aflevering van 5 minuten bezoeken Jokie en Jet in hun luchtballon een bepaald land of ondernemen ze een bepaalde activiteit. Op deze zelfde leest is ook een serie boekjes geschoeid.
In 2020 werd er een kindermusical geproduceerd met (de handpoppen) Jokie en Jet in de hoofdrol, die in theaters in heel Nederland speelde (maar niet in de Efteling): Jokie en Jet, reizen is een feestje.
In 2021 werden in veel toiletgroepen enkele spiegels bestickerd met een Jokie-silhouet en de tekst "Zet vandaag je pretneus op!".
Wetenswaardigheden
- Jokie is een personage in de tv-serie "Flappie de Clown in Sprookjesland". Flappie ontmoet tijdens zijn tocht door Sprookjesland de kleine nar. Jokie blijkt zijn rode neus kwijt te zijn en samen trekken ze naar Alleland (het Carnaval Festival) opzoek naar de neus. De nar is daarbij zo groot als een hand, maar wordt groot (en verandert in een mens) als Flappie hem op zijn hand zet. De menselijke vorm van Jokie wordt in de serie vertolkt door een vrouw.
- Jokie de Prrretneus is het beeldmerk van de Mini Efteling in Nieuwkuijk. Carnaval Festival was, bij opening van het kleine attractieparkje, de enige miniatuurattractie.