| Polka Marina | |
|---|---|
 | |
| Polka Marina in de jaren tachtig | |
| Locatie | Ruigrijk |
| Type | Koggenmolen |
| Ontwerp | Ton van de Ven |
| Bouwer | Vekoma |
| Geopend | 14 april 1984 |
| Gesloten | 30 november 2020 |
| Thema | zeevaart |
| Figuren | 2 |
| Kosten | ƒ 1,5 miljoen |
| Hoogste snelheid | 20 km/u |
| Baanlengte | 56 meter (⌀ 18 m) |
| Ritduur | 2 minuten |
| Aantal boten | 23 koggen |
| Capaciteit | 700 per uur |
| Attracties | |
Polka Marina was een draaimolen die van 1984 tot 2020 centraal op het plein van Ruigrijk stond. De attractie bestond uit 23 bootjes die in golvende beweging rondjes draaiden rondom een grote walvis. Ze werd ook wel Koggenmolen genoemd: een samentrekking van kogge, een type zeilschip, en draaimolen.
De attractie opende tegelijk met de naastgelegen Oude Tufferbaan op 14 april 1984, beide met als doel het nieuwe Pythonareaal familievriendelijker te maken. Op 13 oktober 2020 maakte de Efteling bekend dat de attractie op 30 november dat jaar gesloten werd. De kosten voor het onderhoud zouden te hoog zijn geworden. Er kwam op die plek geen attractie voor terug.
Inhoud
Omschrijving
Op een oppervlak van 400 vierkante meter gleden 23 platte scheepjes met mast met een variabele snelheid tot een maximum van 20 km/u over woelige baren. De bootjes reden over een cirkelvormig spoor met een doorsnede van 18 meter op wieltjes die vervaardigd werden uit polyurethaan, waardoor de attractie bijzonder zacht ging en geluidloos was. Tijdens de rit maakten de bootjes golvende zijwaartse en voorwaartse bewegingen van anderhalf tot tweeënhalve meter. In het midden stond een acht meter lange, uit het water oprijzende grijze walvis die een waterstraal de lucht in spoot, waarop een piraat met paraplu balanceerde. De walvis draaide in tegengestelde richting van de koggen.
De attractie heeft ƒ 1,5 miljoen gekost[1] en had een doorvoercapaciteit van ruim 700 personen per uur. De attractie werd bediend door één personeelslid en werkte een standaard programma af dat zo'n twee minuten duurde. De medewerker kon het programma eerder handmatig beëindigen, maar dan stopten de koggen in de regel niet op hun startpositie.
Geschiedenis
Ontwerp en opening
Polka Marina, wat letterlijk dans van de zee betekent, was een rustig alternatief voor wie de andere attracties in dit parkareaal te wild vindt. Met het idee om ook de jongste doelgroep wat te doen te geven werd gekeken naar een draaimolen. Men had een koggenmolen gezien bij Tivoli in Kopenhagen: de Galeien uit 1937. Dat wilde men wel, maar men wilde de bootjes niet alleen een (verticale) golfbeweging laten maken, maar ook zijwaarts naar links en rechts te wiegen. Lex Lemmens vroeg een stagiair van de HTS Tilburg om te kijken of zoiets te bouwen was met de techniek van gebogen stalen pijpen.[2] De werknaam was "Armada". Vekoma, die eerder verantwoordelijk was voor de Python en dus bewezen had goed met gebogen staal te kunnen werken, nam de constructie voor haar rekening. De baan waar de schuitjes overheen gaan is zelfs van hetzelfde type als dat van de oorspronkelijke Python.
Ton van de Ven ontwierp het decor op basis van 23 koggen die met prachtige krullen versierd werden en een gouden schrijfletter E achterop hadden staan. Een kogge is overigens een breed en kort schip met één zeil dat tussen de twaalfde en vijftiende eeuw in gebruik was; eerst als handelsschip, onder andere bij de Hanze, en later ook als oorlogsschip. In het ontwerp van Van de Ven draaiden ze hun rondjes rondom een walvis (die in Zuid-Duitsland door Heimo werd gemaakt) waar bovenop zijn sproeistraal een piraat balanceerde. Het entreeportaaltje werd ontworpen door Henny Knoet.
De attractie kwam na opening in de catalogus van Vekoma terecht onder de naam 'Regatta' maar is niet in een zelfde vorm elders verkocht en dus altijd wereldwijd uniek gebleven. Wel werd een doorontwikkeld, veel eenvoudiger model in 1995 in Hellendoorn gebouwd: de 'Moby Dick', waarbij het juist de walvissen zijn die om een galjoen heen draaien. Deze is in 2012 verplaatst naar Pleasurewood Hills in Suffolk (VK).
De attractie werd op 14 april 1984 geopend door de Friese schaatser Hilbert van der Duim.[3] Bij deze gelegenheid waren de (Friese) koggen gevuld met echtparen in Friese klederdracht, compleet met hoge hoeden voor de heren. Bij deze opening noemde directeur Herman ten Bruggencate de attractie "belangrijk voor de vergroting van de capaciteit en de verbetering van het aanbod in het park." Bovendien wees hij op het unieke aspect dat de attractie een eigen product is: "We kijken steeds maar weer naar Amerikaanse parken, maar de productie van attracties verplaatst zich steeds meer naar Europa. Vekoma neemt daarin een vooraanstaande positie in."
Latere aanpassingen
Het controlehokje was oorspronkelijk niet aanwezig. In het openingsjaar werd de attractie bediend vanaf een besturingspaneel dat direct aan de binnenzijde van de instapvlonder, tegenover de Game Gallery, gemonteerd was. Later in de jaren tachtig werd op deze plek een afgesloten hokje, tussen vlonder en walvis, op hoogte aangebracht. Tot aan de sluiting was het hokje aan de buitenring gepositioneerd, aan de tegenovergestelde zijde van de attractie recht boven de onderdoorgang voor bezoekers, aan de kant van Station Ruigrijk/Station de Oost.
In 1989 werden bovenop de muur rond de Polka Marina plexiglas platen met een golfmotief aangebracht, zodat vermeden werd dat mensen nog probeerden aan de buitenkant van de attractie uit te stappen. Het kleurpatroon van de attractie is in de loop der jaren feller geworden.
- Ontwerpen
Schets walvis en fontein
Ontwerp voor walvis en fonteinfiguur
Ontwerp achtersteven kogge
Bord boven de ingang door Knoet
Sluiting
In het groenplan dat tussen 2004 en 2008 in het park werd uitgevoerd, was aanvankelijk ook een herinrichting van het Ruigrijkplein gedacht. Hierbij zou de Polka Marina aan een grote vijver komen te liggen, samen met de Halve Maen en de Oude Tuffer. Dit plan van MTD Landschapsarchitecten werd echter door de Efteling afgekeurd.
Vanaf de aankondiging van Station de Oost, dat in 2009 geopend werd, gingen er geruchten dat de Polka Marina moest verdwijnen van deze plek.[4] De reden zou de onhandige ruimtelijke positionering zijn ten opzichte van het nieuwe horecapunt, waar de draaimolen pontificaal voor staat: hij verstoort de aanblik op het stationsgebouw vanaf het plein, en tegelijkertijd het vrije zicht vanaf het nieuwe terras. Er werd onder andere gedacht aan een nieuwe plek op het oude Kinderspoor-terrein naast het Lavenlaar.
Het bleef daarna een tijdje stil, maar in de zomer van 2020 kwamen er geruchten over het einde van de attractie. Ze zou technisch afgeschreven zijn en bij plannen voor een herinrichting van het Ruigrijkplein geen plek hebben.[5] Deze werden op 13 oktober dat jaar door de Efteling bevestigd: 30 november was de attractie voor het laatst open. Als reden werd gegeven de hoge onderhoudskosten die niet meer in verhouding stonden. Het ruimtelijke probleem is hiermee opgelost: er kwam op die plek niets terug, het werd onderdeel van het open plein. Wel komt er in 2021 even verderop een andere attractie voor de kleinere kinderen: speelbos Nest!.[6]
De Polka Marina werd gesloopt in januari 2021. Het park was toen gesloten vanwege de coronapandemie. De walvis kreeg in november dat jaar een plekje bij het personeelshonk Café de Efteling.
Galerij
Afbeelding van de Polka Marina in een reclamekrantje van de Efteling, uit 1984
Ingang van Polka Marina
Polka Marina
Uitzicht op de kogge voor je
De koggen
De attractie was te betreden en te verlaten via houten trappen
Bedieningspaneel
Walvis terwijl de sproeier uit staat
De walvis in het midden van de attractie
Deel van de onderdoorgang dat niet toegankelijk was
Baandelen zichtbaar tussen de koggen en buitenmuur
Bovenaanzicht
- ↑ 'De Efteling groeit door', de Arbeiderspers, 14 april 1984
- ↑ De Vijf Zintuigen: documentaire Lex Lemmens (2014)
- ↑ 'Vier nieuwe attracties, Efteling verwacht topjaar', De Toren, 19 april 1984
- ↑ Eftelist-mail Jaap Meeldijk: 'Station Ruigrijk verjaagt Polka Marina van huidige locatie', 30 augustus 2009
- ↑ Looopings: 'Efteling wil bootjesmolen Polka Marina weghalen', 21 september 2020
- ↑ Efteling Blog: Bootjesmolen Polka Marina verdwijnt uit de Efteling (13 oktober 2020)