| Lex Lemmens | |
|---|---|
 | |
| Lemmens in 2008 | |
| Volledige naam | Alexander Adrianus Joseph Maria Lemmens |
| Alias | Lex |
| Geboren | 13 juli 1944 |
| In dienst | 3 maart 1975 |
| Uit dienst | 31 dec 2004 |
| Beroep | chef TD, hoofd park en projectmanager |
| Nationaliteit | Nederlands |
| Bekend als | invloedrijk technicus en Efteling-personality |
| Personen | |
Alexander Adrianus Joseph Maria (Lex) Lemmens (Tilburg, 13 juli 1944) was van 1975 tot 2005 hoofd van de Technische Dienst en projectmanager bij de Efteling. Hij heeft vanuit zijn technische invalshoek veel invloed gehad op alle attracties die in die dertig jaar zijn gebouwd.
Ook na zijn pensioen is Lemmens nog actief in de attractieparkenwereld als consultant, en heeft regelmatig opgetreden in interviews.
Inhoud
Pré-Efteling
Lex Lemmens werd in 1944 geboren in Tilburg en ging na zijn middelbare schoolopleiding naar de HTS. Hij volgde daarna nog korte tijd lessen aan de Technische Hogeschool in Eindhoven (nu de TU Eindhoven), zonder deze studie af te maken.
In 1971 ging hij aan de slag bij de firma Båld B.V., een houtverwerkingsbedrijf in Dongen, als Hoofd Technische Dienst. Tijdens zijn periode bij Båld bezocht Lex voor het eerst de Efteling, samen met Hanneke de Cock, destijds zijn verloofde en nu zijn echtgenote. Zij las eind 1974 een vacature in de krant voor een Chef Technische Dienst bij de Efteling. Hoewel Lex de Efteling zelf nog beschouwde als een plek voor kleine kinderen waarin hij geen rol voor zichzelf zag, liet hij zich door Hanneke overhalen om te solliciteren.
Na het sollicitatiegesprek met Frans Klis werd Lex door Bart Jutte rondgeleid door de werkplaats. Pas op dat moment werd Lex écht enthousiast over de Efteling:
Men was er bezig met het vernieuwen van de techniek van Sneeuwwitje en er werden opnames voor de NCRV gemaakt. Ik zag die grote wals met programmaschijven voor de zeven dwergen. Daarnaast, in een kantoortje, lagen twee Revox-recorders en daar was ik helemaal gek van. Dré Broeders zat er geluidssporen te maken voor de Holle Bolle Gijzen en op dat moment dacht ik: “Als ik die baan niet krijg dan word ik dóódongelukkig!”[1]
Efteling-carrière
In december 1974 kreeg Lex Lemmens de bevestiging dat hij was aangenomen bij de Efteling. Hij kon op 3 maart 1975 beginnen als chef Technische Dienst en gaf leiding aan alle technische afdelingen van het park. Op dat moment heerste er een lastige sfeer, aangezien zijn op handen gedragen voorganger, Nico Adams, vlak daarvoor door een hartaanval om het leven was gekomen.[1] Desondanks werd Lex na enige tijd geaccepteerd als opvolger, en in de opvolgende tientallen jaren werd hij hét technisch gezag binnen de Efteling.
Begin
Lemmens' eerste opdracht was het werken aan de techniek van een beter vuilophaalsysteem. Ook mocht hij een nieuwe layout bedenken voor het spoor van de Traptreintjes. Hierna kon hij aan de slag met een probleem bij het Diorama, toen slechts enkele jaren oud. Er was gekozen voor treintjes van Märklin, serie Minex. Deze serie werd al twee jaar na opening van het Diorama uit de handel genomen en dit zou een probleem worden met onderhoud en vervanging. Lemmens reisde naar de fabriek om alle daar resterende voorraad mee te nemen. Ook organiseerde hij de eerste Märklin-tentoonstelling om voor de Efteling extra capaciteit te realiseren en voor de fabrikant positieve aandacht voor het merk onder de parkbezoekers.
Voor het Spookslot, waarvan de bouw begon twee jaar nadat Lex in dienst kwam, was een voor de Efteling ongekend groot aantal technieken nodig. Lex bedacht de technieken voor onder andere de geestencarrousel, viool en dansende grafzerken. Er werd voor het eerst op grote schaal gebruik gemaakt van perslucht. Voor het geluid belde hij naar de NOS en vond geluidsman Leon du Bois en verlichtingsexpert Bert Klos om het park de broodnodige kennis bij te brengen.
Ook was hij verantwoordelijk voor de eerste echte zomeravond, Fiesta Tropicana, waarop een groot deel van het park voor het eerst uitgelicht werd. Hij kwam hiervoor ook met de muziek op de proppen die sindsdien te horen is bij de Gondoletta: het harpconcert van Boieldieu.[2]
Grote uitbreidingen
Lex hield zich vervolgens ook intensief bezig met de plannen voor Fata Morgana en de Piraña, de Polka Marina, Carnaval Festival en de Bob, waar hij veel invloed uitoefende op technische beslissingen zoals voor welk transportsysteem of leverancier er gekozen werd. Bij de Bob was hij het die in de jaren negentig de attractie voor sloop behoedde door nog een laatste poging te doen de geluidsoverlast te verminderen door middel van rubber wieltjes.
Hoofd Park
Bij het vertrek van hoofd Park Wil Faber in 1988 vraagt directeur Ruud de Clercq aan Lemmens om die functie op zich te nemen en dus te vertrekken bij de technische dienst. Ton Merkx nam zijn rol als chef TD over en Lex wordt hoofd park; Chris Sprangers wordt hierbij zijn 'rechterhand'. Eén van zijn eerste opdrachten is dan het realiseren van een flinke bezuiniging, en Lex besluit daarom het Zwembad te sluiten.[2]
De positie van De Clercq staat in die periode meer en meer onder druk door conflicten met het stichtingsbestuur en anderen binnen de organisatie. Ondanks dat De Clercq Lemmens net promotie had gegeven, besluit Lemmens om een brief waarin verschillende hooggeplaatste personeelsleden het vertrouwen in De Clercq opzeggen te steunen.
Bij de komst van directeur Paul Beck, later dat jaar, werd Lex toegevoegd aan het managementteam, evenals als horeca-verantwoordelijke Henk Muller Kobold. Horeca werd belangrijk geacht door Beck en hij haalde ook Antoine van Daele binnen, aanvankelijk om Muller Kobold te ondersteunen. Al snel werd Van Daele echter gepromoveerd tot Hoofd Operationele Zaken, waarmee de functies van Lex en HMK feitelijk overbodig werden.
Toekomstige Ontwikkelingen en Services and Products
Lex keerde weer terug naar een functie waarin hij meer met de inhoud bezig is, wat hem naar eigen zeggen beter ligt.[2] Vanaf april 1990 werd hij Projectmanager Special Projects in de afdeling Toekomstige Ontwikkelingen onder leiding van Erik van den Brand. Hij werkte samen met Van den Brand aan het ontwikkelen van de projecten in het buitengebied, maar later ook bij de technische ontwikkeling van attracties in het park. Daarnaast loopt rond die tijd het initiatief Efteling Services and Products (ESP), waarin de Efteling haar know-how wilde verkopen aan externe partijen. Lemmens is hiervoor als assistent van de internationale vertegenwoordiger Wieland Schwarzkopf de kartrekker.
Pegasus
Lex Lemmens was verantwoordelijk voor de komst van de Pegasus in 1991. De Efteling had nog geen nieuwe attractie voor seizoen 1991. Directeur Paul Beck vroeg Lex om te kijken naar Duitse kermis-achtbanen, en Lex maakte daarop vergevorderde plannen om de kermisachtbaan Olympia Looping in de Efteling te laten draaien. Men besloot toch het geld te steken in een eigen kleine achtbaan, aanvankelijk een van-de-plank-achtbaan van de firma Zierer. Lex, groot liefhebber van houten achtbanen, vroeg Beck echter of hij "er een alternatief in hout naast mocht leggen". Hij beloofde, op basis van zijn contacten met coasterbouwer Curtis D. Summers, binnen een vastgesteld budget te blijven én dat de achtbaan vóór de start van het seizoen van 1991 klaar zou zijn. De streefdatum werd niet gehaald, de Pegasus opende uiteindelijk op 1 juli, maar daarmee was de eerste houten achtbaan binnen de Efteling wel een feit.
Droomvlucht
Een hoogtepunt uit zijn carrière is de bouw van Droomvlucht, dat zou moeten openen ter gelegenheid van het veertigjarige jubileum van de Efteling in 1992. Lemmens heeft grote invloed gehad op het transportsysteem dat zo bepalend is voor de attractie. Het Londense ontwerpbureau Imagination had al een suggestie gedaan voor Quest, een attractie met hangende gondels. Hier ging men niet direct op in, maar toen Lex Lemmens met Jan Verhoeven in 1989 op attractiebeurs IAAPA het Engelse bedrijf CPM tegenkwamen, was het Lemmens die hen vroeg of hun systeem ook hangend zou kunnen worden uitgevoerd. Dat kon, en op basis van het idee van de hangende gondels kwam Ton van de Ven met het idee voor een droomwereld en ontwierp de attractie om het transportsysteem heen.
Helaas bleek het systeem ook een kras op zijn ziel te zullen worden. CPM ging failliet en Lex moest op stel en sprong andere bedrijven vinden die het project konden overnemen. Dit was in eerste instantie BHS staalbouw, verantwoordelijk voor de achtbanen van Schwarzkopf, die de kolommen en track konden leveren. Translift zou het systeem verder afbouwen. Echter, toen deze op basis van de berekeningen van CPM aan de slag waren gegaan, bleek bij de eerste tests de sterke helling van de baan niet haalbaar. De hele attractie, juist bedoeld voor het jubileumjaar, moest een jaar uitgesteld worden waarin een heel nieuw aandrijfsysteem bedacht en geïnstalleerd werd. Het was een grote teleurstelling voor Lex en de andere betrokkenen. Het drama rondom deze beslissing is uitgebreid in beeld gebracht in de documentaire Dromen met Open Ogen, waarin Lex een prominente rol speelt. Het is de eerste keer dat het grote publiek uitgebreid kennis kan maken met Lemmens.
Python Plus
In 1994 presenteerde Lex Lemmens een update voor de Python, met als werktitel: Python Plus. Lex wilde de attractie spectaculairder maken door de baan uit te breiden boven de Kanovijver, waar de Python ondergronds zou schieten, door een souvenirwinkel naar buiten zou komen, op weg naar een lift van veertig meter hoog, en een steile drop terug onder de grond, waar de baan via diverse camelbacks, een horeshoe en een corkscrew weer aan zou sluiten op het bestaande deel van de achtbaantrack. Uiteindelijk stonden bijna alle seinen op groen: alleen bleek het budget toch niet toereikend om dit plan uit te voeren. Bij de herbouw van de Python in 2018 werd het plan nogmaals overwogen, maar ook nu weer te duur geacht.
De Toorn der Goden
Eind jaren 90 werkte Lemmens met Intamin aan het transportsysteem voor De Toorn der Goden, een groot attractieconcept rond de elementen der goden dat middels een hefplateau bezoekers een aantal door Ton van de Ven bedachte scènes zou tonen. Het kwam niet tot uitvoering, ook niet nadat het in 2000 nog eens door Lemmens, dit keer met stagair Michel den Dulk werd afgestoft.
Vermolen-molen
In 1995 zorgde Lex Lemmens ervoor dat de klassieke kermisdraaimolen van Vermolen, die inmiddels in Canada was gestrand, een definitieve plek vond in de Efteling. De molen was erg belangrijk voor Lex: hij vond de Vermolen-molen als kind al geweldig en zat elk jaar tijdens de kermis in Tilburg 's morgens op de rand van de molen te wachten tot deze openging. Later, toen Lex een jaar of vijftien was, is hij de molen in miniatuur na gaan bouwen.[1] De draaimolen was oorspronkelijk naar Canada verscheept voor de Wereldtentoonstelling, maar toen bleek dat hij daar inmiddels slechts opgeslagen in een loods lag, was dat voor Lex de aanleiding om hem voor de Efteling te kunnen veiligstellen.
Voordat de molen definitief in de Efteling terecht kwam, heeft hij in de zomer van 1996 nog op de nostalgische kermis in Tilburg gedraaid. Lemmens runde de attractie samen met vrijwilligers, waarvan de opbrengst naar een goed doel ging. Volgens Lex was het de mooiste week van zijn leven.[1] Hierna werd de draaimolen in de Efteling geplaatst, eerst aan het Dwarrelplein, later op het Anton Pieckplein. Hij is daar nog steeds een pronkstuk.
Na de grote renovatie van de molen in 2000 greep Lex de kans aan om in het kader van het IAAPA Jaar van de Carrousel een Carrousel Festival in de Efteling te organiseren. In oktober van dat jaar was de Speelweide gevuld met bijzondere draaimolens uit Engeland, Duitsland en België, natuurlijk de eigen collectie van de Efteling en nog drie molens uit Nederland: een van Johan Vermolen, een van Piet Duijts en een derde molen.
Een nieuwe functie
Rond het einde van de jaren negentig begon Lex Lemmens zich steeds minder bezig te houden met technische zaken. Lex werd benoemd tot Projectmanager Research & Development. In de latere periode van zijn carrière bij de Efteling zette hij zich met name in als ambassadeur van de Efteling in de internationale attractieparkenwereld. Met zijn reusachtige netwerk en kennis van de branche wist hij partijen samen te brengen en bezorgde hij de Efteling verschillende nuttige contacten. Zo zette hij zich ook in voor het samenwerkingsverband van de Great European Theme Parks, met name de technische samenwerking tussen de verschillende parken. Ook was hij sinds 1996 lid van de internationale groep TiLE (Trends, Technology, Theming & Design in Leisure & Entertainment), waarvan hij in 2004 ook voorzitter was.
Niettemin had hij ook in de laatste jaren van zijn carrière nog belangrijke technische invloed op concrete ontwikkelingen in het park. Zo was hij het die de projectietechniek van het Meisje met de Zwavelstokjes had gevonden.[3]
Afscheid
Op 31 december 2004 ging Lex na ruim dertig dienstjaren formeel met vervroegde uittreding. Op 10 maart 2005 nam hij afscheid van de Efteling. Op die dag werd hij rondgereden door het park (op het wagentje van de Ontdekkingsreizigers), hij mocht wat vertellen bij attracties waar hij aan had meegewerkt en seilde van de Python ab.
Na de Efteling
Lex is dan wel met de VUT, maar hij heeft sindsdien niet stilgezeten. Hij heeft zijn eigen consultancy-bedrijfje Alex Lemmens Consultancy (voorheen Alex Lemmens Productions), geeft zo nu en dan gastcolleges op de NHTV in Breda, en treedt op als adviseur bij diverse ondernemingen in de entertainmentsector.
In het bijzonder kreeg Lex Lemmens sinds hij bij de Efteling vertrok de functie van Director Project Development Europe bij BRC Imagination Arts, een toonaangevend ontwerpbureau van ex-Disney-ontwerper Bob Rogers. Tegenwoordig is hij daar nog op oproepbasis actief.
Hij was vaste adviseur van Diergaarde Blijdorp. Daar is hij onder andere betrokken bij de renovatie van het Oceanium, waar een heuse Pepper's Ghost te zien is, en het leeuwenverblijf waar een film getoond wordt in een vrachtwagen. Voor Blijdorp werd ook (samen met BRC) gewerkt aan de herontwikkeling van de monumentale Rivièrahal tot een attractie, die echter niet doorging. Ook treedt Lex op als vertegenwoordiger van Van den Berk Boomkwekerijen, en brengt hij bij attractieparken de toegevoegde waarde van fraaie beplanting onder de aandacht.
In 2011 adviseerde hij op instigatie van Ton van de Ven bij de ontwikkeling van het parkdeel De Magische Vallei van Toverland, waarbij Lemmens zich vooral richtte op bewegingstechniek.
Efteling-prominent
Lex is één van de publiekere gezichten van de Efteling; niet alleen binnen de branche, maar ook onder het algemene publiek. Dit begon met de Droomvlucht-documentaire Dromen met Open Ogen, uitgezonden op nationale televisie, waarin de mensen achter de Efteling-schermen voor het eerst een gezicht kregen. Lemmens en Ton van de Ven zijn de belangrijkste personages in de documentaire. Ook in The making of PandaDroom treedt hij op, en hij werd regelmatig geciteerd in krantenartikelen.
In het jubileumboek Kroniek van een Sprookje uit 2002 heeft hij, tot zijn latere spijt, geen eigen pagina gekregen - wel is hij te zien in de jubileumdocumentaire 50 Jaar Sprookjes in de Efteling.
Lemmens staat ook erg open voor de fangemeenschap. Zo sprak hij op de fanclubdag van de Efteling Fanclub, en was hij aanwezig bij een van de Wondermeetings. Een tijd lang had hij ook de rol van contactpersoon vanuit de Efteling voor de Mini-Efteling, mede om dit parkje wat onder controle te houden zodat het niet al te zeer in het vaarwater van het grote voorbeeld zou komen.
In 2008 gaf hij een uitgebreid interview aan website Eftelist, en in 2014 was hij het onderwerp van een zeer uitvoerige documentaire van De Vijf Zintuigen, waarin hij naar hartenlust vertelt over van alles en nog wat uit de volledige lengte van zijn Efteling-carrière. Ook werkte hij mee aan een kortere documentaire van de Zintuigers over de Vermolenmolen.
Lemmens kwam in 2021 zeer uitgebreid aan het woord in een tweedelige podcast van Kleine Boodschap en tevens in 2023 over zijn bijdrages aan het Spookslot in de fandocumentaire over de ontwikkeling van het Spookslot.
Wetenswaardigheid
- Lex Lemmens sprak de stem in van Geeuwende Gijs, waarbij hij Gijs een vrolijk scheetje liet laten.[4] Hij is ook degene die het boertje laat bij de cola-automaten bij de entree.
Lees of kijk verder
- Eftelist: Interview met Lex Lemmens - Over dertig jaar toewijding en vakmanschap
- De Vijf Zintuigen: Documentaire Lex Lemmens
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Eftelist: Lex Lemmens: Over dertig jaar toewijding en vakmanschap (2008)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 De Vijf Zintuigen: documentaire Lex Lemmens (2014)
- ↑ Eftelist: Over kwaliteit, kitsch en kozijntjes - Eftelist in gesprek met Michel den Dulk (2006)
- ↑ Tentoonstelling "Er heeft er één Honger Hoera Hoera", Efteling Museum 2009/2010