| Geeuwende Gijs | |
|---|---|
 | |
| Alias | Wakkere Gijs |
| In het park sinds | rond 1980/1981 |
| Locatie | Carrouselplein |
| Lokale horeca | In de Gelaarsde Kat en 't Poffertje |
| Ontwerp | Anton Pieck |
| Ingesproken door | Lex Lemmens (Gijs), Ton van de Ven (kabouter), Patrick van den Nieuwenhuizen (winterkabouter) |
| Fragment Geeuwende Gijs | |
| Holle Bolle Gijs, overzicht | |
Geeuwende Gijs of Wakkere Gijs is een Holle Bolle Gijs aan het Carrouselplein, tussen In de Gelaarsde Kat en 't Poffertje.
Omschrijving
Beschermd door een fraai ingeschaduwd gewelf, in een kunstig vormgegeven huisje, onder een prachtig Piecks afdakje, ligt deze Gijs lui op zijn kussen te wachten tot hij wat krijgt toegestopt. Wakker van de honger, met één oog opgetrokken en het ander bijna dicht, kijkt hij uit over het Carrouselplein. Hij draagt een nachthemd waarvan de drie knopen open zijn en ligt half onder een dekbed, dat ook maar half te zien is in het gewelf.
Geeuwende Gijs vraagt zelf niet om papier; dat doet de kabouter die met een rode slappe muts over de nok van het dakje buigt, en gebarend wijst naar Gijs.
Rechts van het gewelf hangt een bord met het rijmpje van Gijs in gotisch schrift, het oorspronkelijke kindervers:
Heb je wel gehoord
van die hollebollewagen,
waar die hollebolle
Gijs in zat.
Die kon slokken, grote brokken
Een koe en een kalf
En een heel paard half
Een os en een stier
En zeven tonnen bier
Een schuit vol schapen
En nog kon hollebolle Gijs
van de honger niet slapen
De laatste regels, die aangeven welk deel van het vers hier uitgebeeld is, zijn rood gemarkeerd. We vinden eenzelfde bord bij Wagen Gijs in het Sprookjesbos. Daar zijn echter de eerste regels met rode letters aangegeven.
Geeuwende Gijs in z'n huisje
Hoofd Geeuwende Gijs
Kabouter op het dak
Winter Efteling
's Winters krijgt Geeuwende Gijs een grote blauwe (kunststof) sjaal om en het bord naast hem wordt vervangen door een algemene wintergroet. Sinds de winter van 2011-2012 heeft de kabouter op het dak een winters geluid, waarbij hij bibberend van de kou om papier roept. Gijs zelf bedankt op dezelfde manier als in de zomer. Sinds winter 2012-2013 wordt Gijs niet meer aangekleed met een losse sjaal maar wordt hij geheel vervangen door een winterversie die naast een sjaal ook een geblokt dekentje bezit.
Winterse Geeuwende Gijs (vroeger)
Winterse Geeuwende Gijs (heden)
Stem
Deze versie van Gijs ingesproken door Lex Lemmens. De om papier vragende kabouter werd met een hoog stemmetje ingesproken door Ton van de Ven. Geeuwende Gijs en Speeltuin Gijs zijn de enige Gijzen met een kabouter, maar de kabouter van Geeuwende Gijs spreekt in tegenstelling tot die van Speeltuin Gijs dus wél. Met zijn hand aan zijn mond roept hij met hoge stem: “Papier hier. Hallo, hallo!”. De slaperige Gijs bedankt vervolgens geeuwend, en laat daarbij af en toe een wind, waarvoor hij zich meteen excuseert: “Oh, pardon!” Het geluid van deze Gijs is terug te vinden op de albums Muziek van de Efteling, Wonderlijke Muziek van de Efteling en op Efteling CD 2.
Voor de winterversie werd de kabouter ingesproken door vormgever Patrick van den Nieuwenhuizen.
Geschiedenis
Nadat in 1959 de eerste Gijs in gebruik wordt genomen in de Speeltuin, komt er de vraag om meer Gijzen in het park. Peter Reijnders komt op het idee om de familie van Gijs uit te gaan beelden, waarop Anton Pieck een baby, een overleden grootvader en een moeder met tweeling ontwerpt. Voordat dit plan ter tafel komt worden er echter Gijzen bedacht die geen duidelijke familiebanden hebben, maar de verschillende delen van het kindervers uitbeelden waar de figuur op gebaseerd is.
In 1967 verschijnt Wagen Gijs op het plein bij Langnek en beeldt de dichtregels "Heb je wel gehoord / van die hollebollewagen / waar die hollebolle Gijs in zat" uit. Er wordt dan al regelmatig gesproken over een Gijs voor het terras van Het Dorstig Hart, aan de zijkant van het Theehuis. De Gijs werd al in september 1967 bedacht als een dronkaard, met zeven tonnen bier naast hem, die de regels "Een os en een stier / en zeven tonnen bier" mag uitbeelden. Uit notulen van een directievergadering in 1969 blijkt dat "Holle Bolle Bier" dan nog gepland staat voor "in driehoek voor nieuw plan Dorstig Hert". Al snel werd besloten dat deze variant op Gijs te jolig was. Pieck maakt een nieuw ontwerp die de regels "En nog kon hollebolle Gijs / van de honger niet slapen" uitbeeldt.
Tijdens de tentoonstelling Er heeft er één Honger Hoera Hoera in 2009 valt te lezen dat Geeuwende nog in dat jaar, 1969, zijn plekje zou hebben gekregen, maar er is geen beeldmateriaal of documentatie hier van te vinden; niet van de plaatsing in dat jaar of van zijn bestaan in het daaropvolgende decennium. De verwarring lijkt ontstaan te zijn omdat de mobiele Gijs hier een onbepaalde tijd gestaan heeft. In 1969 werd deze mobiele Gijs, een duplicaat van Speeltuin Gijs, gemaakt voor de actie "Rotterdam Schoon Schip". Na afloop van het event komt de verplaatsbare afvalzuiger terug in de Efteling en wordt her en der in het park ingezet (op oude beelden zien we deze Gijs voornamelijk gebruikt worden in bosrijke omgeving) om te testen of daar een Gijs nodig is. Eind jaren zeventig wordt de mobiele Gijs geplaatst aan het Carrouselplein (zie foto).
De test verloopt goed en een blijvende Gijs wordt gemaakt. Het oudste beeldmateriaal dat te vinden is van Geeuwende Gijs komt uit begin jaren tachtig (hij duikt pas voor het eerst op in het fotoboekje van 1982; in boekje 1980 staat een foto van de Mobiele Gijs). Geeuwende Gijs zal daarom naar alle waarschijnlijkheid zijn eerste proppen en prullen hebben verorberd tijdens seizoen 1980 of 1981.
In de herfst van 2016 werd het opstapje bij Geeuwende Gijs verwijderd zodat deze voortaan ook voor mensen in een rolstoel toegankelijk is. Ook werd rechts naast Gijs een perkje aangelegd met een aantal naaldbomen.
- Geeuwende Gijs door de jaren
Een mobiele Gijs op de plek van Geeuwende
In fotoboekje 1982
Ook in 1982, met nog veel ruimte en bomen naast Gijs
In het fotoboekje in de jaren negentig
Geeuwende Gijs krijgt een likje verf (1992)
Gijs in huisje, voor 2016, met opstapje en zonder perkje
Gijs in zijn omgeving in 2021
De naam
Geeuwende Gijs is een naam die voor het eerst werd gebruikt op de muziekalbums van het park. Op Muziek van de Efteling zien we bij track 6 "Geeuwende Holle Bolle Gijs", wat op latere alba verkort werd tot Geeuwende Gijs. De naam is vooral op het geluid van de Gijs gekozen, qua gezichtsuitdrukking lijkt deze Gijs niet in een geeuw te zitten. De Gijs bij Frau Boltes Küche, Oompje Gijs, kent deze expressie wel, maar geeft qua geluid juist weer geen blijk van zijn tekort aan slaap. De Efteling zelf maakt in publicaties de laatste jaren vooral gebruik van de naam "Wakkere Gijs", wat gezien de versregels die de figuur uitbeeldt misschien meer aansluit, maar desalniettemin even goed een onduidelijke naam is (want op Oompje en Station Gijs in het Sprookjesstation na zijn alle Gijzen klaarwakker).
- Kroniek van een Sprookje (2002), p. 76
- Tentoonstelling Er heeft er één Honger Hoera Hoera (2009)