| Matroos Gijs | |
|---|---|
 | |
| In het park sinds | 1978[1] |
| Verwijderd in | 2022 |
| Locatie | achter het Spookslot |
| Lokale horeca | De Witte Walvis |
| Ontwerp | Anton Pieck |
| Ingesproken door | Henk Smulders |
| Opgevolgd door | Broeder Gijs |
| Geluidsfragment Matroos Gijs | |
| Holle Bolle Gijs, overzicht | |
Matroos Gijs was een Holle Bolle Gijs, die van 1978 tot 2022 op het terras van De Witte Walvis, achter het Spookslot stond. Hier bevindt zich nu Broeder Gijs.
Omschrijving
Deze brede Gijs hing uit een poortje dat zich bevond in de oude muur die om het terras liep. Hij droeg een witte matrozenpet en een gestreept shirt met witte mouwen. Op zijn gespierde arm stond de tatoeage van een anker en in zijn hand hield hij een kijker vast. Boven hem hing een paneel met daarop een zeegezicht met zeilschip. Op een sierlijk metalen uithangbordje stond de tekst
Gijs, als matroos
van honger scheel
slikt van alles
door z'n keel
Wie naar de ogen keek van Matroos Gijs moest toegeven dat de tekst geen ongelijk had.
Stem
De matroos vroeg op een commanderende manier om zijn afval: “Hey, papier. Papier hier!”. Het stemgeluid van Matroos Gijs werd ingesproken door Henk Smulders. De beste opname hiervan is terug te vinden op Efteling CD 2, maar er is ook een opname te vinden op het eerder uitgebrachte album Muziek van de Efteling.
Achterin het terras, 2009
Overzicht van de opstelling
Hoofd Matroos Gijs
Paneel boven Matroos Gijs met driemaster
Matroos Gijs in gebruik
Gijs keek uit op een terrasje
Achterzijde met toegang tot de container
Geschiedenis
De Gijs werd oorspronkelijk door Anton Pieck ontworpen als "Gijs bij Kanovijver", maar werd pas in 1978, vijf jaar na de laatste papierslokker Kapitein Gijs, en in het kader van de grote werkzaamheden voor het Spookslot, toegevoegd aan het park.
Matroos Gijs en de Geeuwende Gijs op het Carrouselplein zijn daarmee twee oorspronkelijk door Pieck ontworpen Gijzen, bedacht in de periode waarin de expansie van de Holle Bolle familie plaats vond (1967 tot en met 1973), die pas jaren later een plek in het park kregen. In de notulen van een directievergadering in 1969 omtrent nieuwe Gijzen staat onder andere vermeld: "de verplaatsbare Holle Bolle uitproberen bij de Kanovijver".[2] De verplaatsbare Gijs, een replica van Speeltuin Gijs, werd in dat jaar gemaakt voor een evenement in Rotterdam en kwam na afloop terug in de Efteling, waarna deze dus nabij de Kanovijver werd neergezet om te onderzoeken of een nieuwe Holle Bolle Gijs daar dienst zou kunnen doen. Hoewel Visje Gijs een jaar later bij de Kanovijver terecht kwam, is het aannemelijker dat, na afloop van de goede testresultaten van de verplaatsbare Gijs, Matroos Gijs oorspronkelijk bedacht was voor die locatie, of mogelijk elders in die regio van het park.
Matroos Gijs werd dan wel niet geplaatst waar Anton Pieck de papierslokker oorspronkelijk in gedachten had, bij de positionering van de Gijs werd wel degelijk gelet op zijn omgeving. Het plein lag destijds niet zo heel ver van de ingang van de Roei- en Kanovijver en moet dan ook niet zo zeer als een onderdeel van het Spookslot worden gezien, maar een eigen stukje typische Efteling-romantiek met nautisch thema waar Bij Jonas, de Witte Walvis zelf en het latere horecapunt Het Seylend Fregat onderdeel van waren. Het is dan ook niet zo heel verwonderlijk dat men bij de plaatsing van een Gijs bij het nieuwe etablissement een oud ontwerp van Pieck erbij pakte.
De figuur werd vormgegeven door Henny Knoet. Vermoedelijk is dit de enige keer dat Knoet rechtstreeks betrokken was bij het uitvoeren van een ontwerp van Pieck.
Enkele meters links naast Gijs bevond zich een ruimte voor een vendingautomaat, waar frisdranken verkocht werden. Deze had een afdakje het opschrift 'Limonades'. In het midden van de jaren negentig werd deze verwijderd, daarna was de nis afgesloten met Piecksblauwe planken.
In maart 2016 werd het betegelde opstapje voor Gijs aangepast zodat rolstoelgebruikers de slokop ook konden voeren met prul en prop.
Met de sloop van het Spookslot in september 2022 en de realisatie van een heel nieuw griezel-themagebied was voor de zeeman niet langer plaats. Het valt nog te bezien of de Gijs elders weer op zal duiken in het park. Het paneel met de driemaster bleef in elk geval zeer nabij behouden: deze hangt nu in de Swarte Kat.
Het huisje (en de afvalverwerkingsinfrastructuur erin) werd vervolgens in 2024 herbestemd voor een nieuwe Gijs die beter aansloot bij het Danse Macabre-thema: het grafmonument voor Broeder Gijs.
- ↑ Van der Ende: Spookslot - 44 jaar te gast bij de geesten. Efteling (2022)
- ↑ Tentoonstelling in het Efteling Museum 2009/2010 "Er heeft er één Honger Hoera Hoera"