| Speeltuin Gijs | |
|---|---|
 | |
| In het park sinds | 1959 |
| Locatie | Anton Pieckplein |
| Lokale horeca | In den Hoorn des Overvloeds |
| Ontwerp | Anton Pieck |
| Ingesproken door | Willem Bruggeling (tot 1984: Theo Hochwald) |
| Het huidige geluid van Speeltuin Gijs (stem Willem Bruggeling) | |
| Holle Bolle Gijs, overzicht | |
Speeltuin Gijs is de eerste permanente Holle Bolle Gijs in de Efteling. We vinden deze oer-Gijs naast In den Hoorn des Overvloeds bij het Anton Pieckplein.
Inhoud
Omschrijving
Leunend op een poortje in een losstaand stenen huisje naast In den Hoorn des Overvloeds, vinden we Speeltuin Gijs. Hij draagt een rood truitje met daarop een keurig wit kraagje, en heeft, als gezonde jongen, blozende wangen en wilde blonde lokken. Erg slim kijkt hij niet uit zijn ogen: een blik om zélf van te gapen doet vermoeden dat het weinig moeite kost om hier aan de kost te komen. Een veel actiever ogende kabouter op het pannendak wijst naar zijn opengesperde ronde mond. Een naambordje dat bevestigd is boven het gewelf wijst er nog eens op dat we hier te maken hebben met de enige echte "Holle Bolle Gijs". De opengewerkte letters doen tevens dienst als luidsprekercamouflage.
Zoals elke Holle Bolle Gijs moet ook Speeltuin Gijs zijn lucht kwijt; hiervoor is achter In den Hoorn... een techniekput met een uitblaasbuis te vinden.
Hoofd van dichtbij
Speeltuin Gijs in gebruik
Speeltuin Gijs gezien vanaf de Hoorn
Uitblaasput achter de Hoorn
Winter Efteling
Tijdens de Winter Efteling wordt Gijs voorzien van muts, wanten en sjaal in een beige kleur. Sinds de Winter Efteling 2017-2018 is er ook van de roepende kabouter een winterversie, waarbij de muts een bontrandje heeft, en het mannetje een sjaal, warme schoenen en polsjes over zijn handen draagt.
Stem
Holle Bolle Gijs roept eenvoudig, afgemeten en met een meer dan overdadige articulatie niets meer of minder dan wat hem en zijn mede-Gijzen wereldberoemd in Nederland zou maken: "Pa-pier Hier!" Wanneer hem wat wordt toegestopt bedankt hij heel beleefd met een al even eenvoudig: "Dank u wel!". De oervorm in optima forma.
De oorspronkelijke stem van Gijs werd gedaan door Theo Hochwald, een oud-medewerker die wel meer stemmen in het park heeft ingesproken (onder andere voor het Kinderspoor, Fata Morgana en de eerste versies van de sprookjesverhalen in het Sprookjesbos). In 1965 nam de Efteling nieuw stemgeluid op, voor Speeltuin Gijs en ook voor de Kleine Boodschap, ingesproken door Eftelings hoofdbadmeester Willem Bruggeling (op Efteling-cd's aangeduid als "Joop Bruggeling"[1]) vanwege zijn duidelijke stemgeluid. Het duurde in het geval van Gijs echter nog tot 1984, de pensionering van Hochwald, totdat deze opname ook daadwerkelijk in het park ingezet werd.[2]
De kabouter op het dak spreekt niet, wat gezien zijn opengesperde mond verrassend is.
Geschiedenis
Voor meer informatie over de ontwikkeling van Speeltuin Gijs, zie Holle Bolle Gijs: Geschiedenis.
De eerste Gijs
Speeltuin Gijs, naar een ontwerp van Anton Pieck, kreeg op 29 maart 1959 zijn plaats aan het Speeltuinplein. Het plein was in die tijd gelegen tussen het oude Anton Pieckplein, het terras van het Theehuis en de grote Speeltuin. Gijs vestigde zich pal naast de drie jaar eerder geopende In den Hoorn des Overvloeds. Een prima plek dus om papier te verzamelen.
De Volkskrant schreef een dag eerder: "Holle-bolle-Gijs is opgesteld vlak bij de grote ijstent, waar de Efteling in de zomer vier man aan het werk moet zetten om alle weggegooide ijscopapiertjes op te prikken. Welnu, dat prikken is inmiddels overbodig geworden. Wat zou eenvoudiger zijn dan de kinderen hun papiertjes te laten wegwerpen in de muil van logge Gijs." De enorme populariteit van Gijs blijkt ook uit de notulen van een vergadering: "hulp moet komen voor dhr. Sprangers, die tot 1 mei 1959 de Holle Bolle Gijs nog in z'n eentje zal moeten legen, maar daarna hierbij zeker hulp zal krijgen".[3]
Bijna tien jaar lang was deze papierslokker de enige vertegenwoordiger van wat zou uitgroeien tot een hele familie van afvalverzamelaars. Het was deze Gijs die Peter Reijnders, Henk Knuivers en Anton Pieck naar volle tevredenheid zijn werk hebben moeten zien doen, en die het bewijs vormde dat concept, techniek en ontwerp tot een geslaagd resultaat hadden geleid. Toen in de jaren zestig meer papierslokkers in het park kwamen, werd de naam Speeltuin Gijs gehanteerd, vanwege de locatie naast de Speeltuin.
Aanpassingen
Als Gijs met de langste geschiedenis, is het niet verwonderlijk dat hij, net als figuren als Langnek, in de loop der jaren van uiterlijk veranderde. Wie oude fotoboekjes doorbladert of ansichtkaarten bekijkt (ooit had deze Gijs jaar na jaar een prentenbriefkaart helemaal voor zichzelf!) zal foto’s zien met het oude uiterlijk van Speeltuin Gijs: met nóg kleinere varkensoogjes, als frambozen blozende wangen en een veel minder glad oppervlak. De eerste Speeltuin Gijs was niet gemaakt van stevig polyester, maar van beschilderde klei op gaas. Zijn huidige gestalte heeft Gijs vermoedelijk eind jaren zeventig gekregen, toen onder supervisie van Ton van de Ven veel oudere Pieck-figuren een mooier en professioneler uiterlijk kregen. Het lettertype op het bordje "Holle Bolle Gijs" had in de beginjaren meer schreef dan het nu heeft.
De kabouter op het dak kreeg in de jaren 2010 stippen op zijn muts, zoals deze oorspronkelijk op het ontwerp van Pieck staan. Het opstapje voor Gijs werd in maart 2016 vervangen door een rolstoelvriendelijk opritje.
Ontwerp voor de kabouter door Anton Pieck
Holle Bolle Gijs in de jaren vijftig
Replica's
Zie voor meer informatie over de verplaatsbare Holle Bolle Gijs: Mobiele Gijs
Er werd in 1969 een replica gemaakt van Speeltuin Gijs voor de actie "Rotterdam Schoon Schip". Deze stond twee weken op de Lijnbaan, om daarna terug te keren naar de Efteling.[3] Vervolgens heeft deze jarenlang op verschillende locaties in het park zijn diensten bewezen. Later, toen Speeltuin Gijs nieuw gemodelleerd werd, zijn er meerdere verplaatsbare Gijzen gemaakt die voornamelijk gebruikt worden op beurzen, evenementen of bij het Efteling Hotel staan.
Een oudere versie van het bovenlichaam van Speeltuin Gijs was tot 2009 nog als etalagemateriaal te vinden tussen de prullaria van souvenirwinkel In den Ouden Marskramer. Tegenwoordig vinden we een beschadigd bovenlichaam in het Wonder Depot.
Vlaamse Gijs
Op 15 augustus 2001, tijdens de Belgische Dag ter gelegenheid van het vijfendertig jarig bestaan van de Indische Waterlelies, sprak Speeltuin Gijs de parkgasten toe met Vlaamse tongval. Zijn tekst was voor deze gelegenheid ook aangepast naar "Allez manneke, hier met dat papier! Hé kindje! Niet op de grond smijten! Geef maar aan mij, mijn maagske grolt zulle!". De dag werd een jaar later nogmaals georganiseerd als een hele week, waarbij ook het geluid weer terugkeerde.
- ↑ Tracklist op Muziek van de Efteling (1988)
- ↑ 'Holle Bolle Gijs verliest stem', De Telegraaf, 27 juli 1983
- ↑ 3,0 3,1 Tentoonstelling in het Efteling Museum 2009/2010 "Er heeft er één Honger Hoera Hoera"