| Jan Verhoeven | |
|---|---|
 | |
| Verhoeven op kantoor | |
| Volledige naam | Joannes Maria Anton Verhoeven |
| Alias | Jan |
| Geboren | Wijchen, 28 augustus 1936 |
| In dienst | 18 april 1966 |
| Uit dienst | september 1994 (formeel, bleef dikwijls betrokken) |
| Beroep | architect |
| Nationaliteit | Nederlands |
| Bekend als | Architect en rechterhand van Ton van de Ven bij vele omvangrijke projecten |
| Personen | |
Joannes Maria Anton (Jan) Verhoeven (geboren op 28 augustus 1936 te Wijchen) was werkzaam binnen de Efteling als architect van 18 april 1966 tot zijn vervroegde pensionering in september 1994. Hij was betrokken bij projecten vanaf de Indische Waterlelies tot aan de realisatie van het Huis van de Vijf Zintuigen. Verhoeven kan gezien worden als de rechterhand van Ton van de Ven en werkte als architect aan vrijwel alle projecten die werden gerealiseerd in zijn dienstperiode. Hij is daarmee één van de invloedrijke en belangrijke personen in de ontwikkeling van de Efteling.
Inhoud
Loopbaan
Verhoeven studeerde af als bouwkundige aan de HTS in 's-Hertogenbosch. Hij begon later als architect bij een architectenbureau in Aalst-Waalre, vlak bij zijn woonplaats Valkenswaard. Verhoeven hield niet van woningbouw en zijn passie lag bij het werken aan boerderijen, scholen en fabrieken. Terwijl de vraag naar woningbouw steeg, zocht de Efteling een 'chef de bureau'. Verhoeven solliciteerde en voegde zijn goede getuigschrift, ontvangen in dienst als sergeant bij Defensie, aan zijn curriculum vitae toe. Hij werd gekozen uit 45 sollicitanten. Zijn getuigschrift overtuigde directeur A. Diender er van dat Verhoeven goed leiding zou moeten kunnen geven. Uiteindelijk werd Verhoeven hoofd van de Technische Dienst, een functie waarin hij alle technische afdelingen, waaronder destijds ook de vormgeversafdeling, moest aansturen.[1]
Verhoeven blijft enkele jaren werkzaam als hoofd van de technische afdelingen, maar al snel krijgt hij steeds meer bouwkundige zaken toegeschoven en vervult hij de rol van aannemer én hoofduitvoerder. Zijn eerste grote project is het aanleggen van het Stoomtrein-parcours in 1969, waarbij alle bielzen van het normaalspoor in vieren worden gezaagd om zo kosten te besparen voor Eftelings smalspoor. Vanaf begin jaren zeventig was hij verantwoordelijk voor de architectuur van het park, en zette hij de tekeningen van Pieck en later ook van Ton van de Ven om in bouwtechnische tekeningen.
Met de stormvloed aan attracties in de jaren tachtig, waarbij het park steeds dichter bebouwd werd, werden zaken als lay-out, zichtlijnen en ruimtelijke opzet belangrijker. Verhoeven vervulde steeds vaker ook de rol van architect en ruimtelijk ontwerper. Op basis van enkele schetsen zorgde Verhoeven voor aanbevelingen voor locaties, lay-outs en bouwtechnische tekeningen. Hierdoor kan ook Verhoeven gezien worden als één van de belangrijke personen wiens visie en kunde van essentieel belang was voor de groei van de Efteling.
Per 1 september 1994 zou Verhoeven met de VUT gaan, zonder dat er dan een opvolger voor hem is gevonden. Echter, op verzoek van de directie werkt hij nog een jaar als deeltijd-vutter om zo zijn inmiddels gevonden 'opvolger' Chris van Grinsven in te kunnen werken.[2] Eveneens op verzoek van de directie werkt hij tijdens zijn VUT in 1997 mee aan het technisch ontwerp en het uitwerken van het programma van eisen van Vogel Rok. In 2002 werkt Verhoeven met Michel den Dulk aan het Anton Pieckplein, waarbij hij de tekeningen van Den Dulk omzet tot bouwkundige voorstellen, precies zoals hij dat in het verleden voor Van de Ven deed. Via de EftelinGouwen, waarvoor hij deelneemt aan de projectgroep van het Efteling Museum, werkt hij ook aan de bouwkundige tekeningen van het gebouw.
Veteranen Café In den Wolk
Voor meer informatie zie In den Wolk
Het kantoor van Verhoeven, een fervent pijproker, werd ook wel 'Veteranen Café In den Wolk' ('2e rondje gratis') genoemd. Niet enkel om de rookdamp die er vaak hing, maar ook vanwege de informele en gezellige sfeer bij de dagelijkse vergaderingen op het kantoor. Jarenlang werd hier vrijwel iedere ochtend vergaderd over de huidige stand van zaken betreffende bezoekersaantallen, omzetten, ontwikkelingen en visies. Verhoeven was hierdoor van vrijwel alle actuele zaken in het park op de hoogte en was daardoor perfect in staat om Ton van de Ven te assisteren. Verhoeven zegt hierover:
Als je een speciale positie hebt zijn er altijd jaloerse mensen bij die dat jou misgunnen. Dat was het voordeel, dat ik dus met Ton goed overweg kon, want ik had helemaal geen ambities. Dus Ton mocht het zeggen en ik stond er wel achter. Ik zorgde voor het programma van eisen, zorgde dat het klimaat gunstig was en dat hij vooruit kon. En als hij niks deed, dan hield ik hem uit de wind want dan bevoorraadde ik hem wel van ideeën.
In 'Veteranen Café In den Wolk' kwam meer dan één attractie tot stand: vrijwel alle attracties die in de jaren tachtig en negentig gebouwd werden, waren uitgewerkt door het creatieve team dat hier al rokend vergaderde. Ondanks zijn voorliefde voor attracties en sprookjes, werkte Verhoeven met het meeste plezier aan de projecten buiten de parkgrenzen, en kreeg hij verschillende keren de leiding bij het ontwikkelen hiervan. Zo is hij vanaf begin af aan betrokken bij De Wereld van de Efteling, het concept voor een subtropisch zwembad, verschillende verblijfsaccommodaties, het Efteling Hotel en het Efteling Golfpark.
Portfolio
- Jan Verhoeven bij zijn creaties
Jan Verhoeven (onder) bij het Spookslot, 1977
Verhoeven en zijn vrouw op het bouwterrein van een ongeverfde Python, 1980
Rondleiding door Fata Morgana in aanbouw, 1985
Efteling Hotel
Verhoevens grootst uitgevoerde project was het Efteling Hotel. Vanuit de Efteling was hij verantwoordelijk voor het ontwerp en projectleiding tijdens de ontwikkeling, bouw en oplevering. Ton van de Ven werd door Paul Beck niet bij het project betrokken, en Verhoeven werd genoodzaakt met enkel externe partijen te werken. Theo Spies was aanvankelijk verantwoordelijk voor zowel het ontwerp van exterieur als interieur, maar na verschillende negatieve adviezen over het exterieurontwerp van de lokale welstandscommissie, zocht Verhoeven een andere architect. Hij nam contact op met Wilco Meeuwis, die uiteindelijk het volledige exterieur ontwierp en later bij meer Eftelingprojecten betrokken werd. Ondanks het succes van het Efteling Hotel, had Verhoeven veel onvrede over genomen beslissingen. Zo had hij voor de zakelijke markt een grote kelder met fitnessvoorzieningen, een zwembad en sauna voorzien en was het zijn bedoeling het hotel achter het Café Restaurant te situeren, zodanig dat beide met een grote loopbrug verbonden konden worden.
Over de vraag of het Efteling Hotel een geslaagd project is zegt hij:
Ja, het is anders dan de Efteling, maar het valt wel op en ik denk dat het wordt herkend als "Efteling". En dan heb je het originele ontwerp nog niet eens gezien, wat nog 10 keer mooier is dan wat er nu staat. Maar dat hebben we helaas moeten wegbezuinigen. De klimop tegen die grindbetonstenen bijvoorbeeld, dat waren grote keramiek geglazuurde platen, ala Gaudí. Dat was mooi geweest, want dan was die hele onderbouw mooi blijven blinken. Maar ik ben trots op dat we daar Spies van de bar hebben kunnen bijten. Ik heb er nog spijt van dat Spies het interieur gedaan heeft: het hele restaurant is tegenwoordig verbouwd en alle zalen zijn veranderd. Er is niets meer van over, en dat zag ik aankomen. Maar oh wee als je daar wat van durfde te zeggen!
Golfpark
Voor het Golfpark werd voor het ontwerpen van een layout een Engelse specialist ingehuurd: Donald Steel. Verhoeven was vanuit de Efteling betrokken om alle maatvoeringen en elementen om te zetten naar Nederlandse tekeningen die men bij de gemeente ook zou kunnen lezen. Verder werd, na een eerdere goede samenwerking rond het hotel, Wilco Meeuwis ingezet voor het ontwerp van het clubgebouw. Verhoeven zorgde voor het programma van eisen en de technische tekeningen. Samen met interieurvormgever Chantel van Beurden was hij de enige die zich vanuit de Efteling bemoeiden met het ontwerp van het Golfpark.
Wetenswaardigheden
- Verhoeven moest aanvankelijk met het openbaar vervoer tussen zijn woonplaats Valkenswaard en de Efteling reizen. Hij hoorde al vrij snel dat een collega, Ton van de Ven, iedere dag met de auto tussen Eindhoven en de Efteling reed. Met hem meerijden mocht hij echter niet: de directie verbood hem dat, omdat hij de leidinggevende van Van de Ven was en dat de verstandhouding kon aantasten.
- Verhoevens vrouw werd bij de opening van de Indische Waterlelies gevraagd of dat 'ze even mee kon helpen'. Ze ontving de Franse en Belgische gasten voor de opening en fungeerde als tolk voor de speeches.
- Verhoeven heeft in zijn carrière maar weinig media-aandacht gehad. Ook na zijn pensioen werd hij nog diverse keren gevraagd voor publicaties en (fan-)podcasts, die hij standvastig afhield. Hij is echter kort te zien in fandocumentaire Fata Morgana; Making of De Verboden Stad in 2021 en komt in 2023 uitgebreid aan het woord in Spookslot: de Historie van Station Halfweg.