| Café-Restaurant | |
|---|---|
 | |
| In de beginjaren | |
| Locatie | Reizenrijk |
| Type | eerst à-la-carte, later ook zelfbediening |
| Assortiment | alles |
| Bouwer | fa. Jongen-Heerkens |
| Ontwerp | Cornelis Perquin |
| Geopend | 1953 |
| Terras | ja |
| Horeca | |
Het Café-Restaurant is het gebouw aan de noordoever van de Siervijver, geopend in 1953 onder deze naam. Heden is hier restaurant Kashba gevestigd. Het heeft in de loop der jaren diverse namen en horeca-formules gekend, waaronder van 2001 tot 2015 de naam De Ballonvaarder en van 2016 tot 2023 Panorama.
Inhoud
- 1 Geschiedenis
- 2 Externe links
Geschiedenis
Overzicht van benamingen
| Jaar | Pand | Begane grond | Eerste verdieping | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| voorin | achterin | opkamer | vijverzijde | achterzijde | ||
| 1953 | Café-Restaurant "De Efteling" | cafézaal | à la carte / Vijverzaal | Brabantse koffiekamer | Panoramazaal | Bodega |
| 1981 | Café-Restaurant | Bistro | Café-Restaurant / Vijverzaal / Koffielounche [sic] | |||
| 1988 | Mr Bongo & Co. | De Veranda | ||||
| 1990 | De Cameleon | |||||
| 1997 | De Cameleon / Fam. Vermeer | De Veranda / Vermeerrestaurant | Café Havenzicht | Vermeer Dinershow | ||
| 2000 | De Cameleon | De Veranda / Vermeerrestaurant / Vogel Rokrestaurant | ||||
| 2001 | De Ballonvaarder | De Florant | De Globetrotter | De Wolkenvaarder | ||
| 2007 | Welkom | De Globetrotter | ||||
| 2016 | Panorama | P'a à la carte | P'a self service | Panoramazaal | ||
| 2023 | Kashba | Nomade | Kashba | |||
1953: Bouw en architectuur
Het Café-Restaurant was samen met het Zwembad één van de eerste plannen waar over gesproken werd nadat op 11 mei 1951 Natuurpark de Efteling was geopend. Tijdens de vergadering van 2 april 1951 werd door het stichtingsbestuur gesproken over beide investeringen. Op niet meer dan een handgeschreven A4 in de notulen wordt de beslissing goedgekeurd. De Waalrese architect C.J.G. Perquin wordt gevraagd een schetsontwerp met prijsopgave te maken voor het realiseren van een restaurant in twee etages aan de noordzijde van de nieuwe vijver. Perquin is de zwager van Van der Heijden en specialist op dat gebied.[1]
Het gebouw heeft de kenmerkende architectuur uit de vroege jaren vijftig en blijft naarmate de Efteling zich verder ontwikkelt een markant gebouw, omdat het anders dan wat gebruikelijk is in het Efteling-park een strakke architectuur heeft en is opgetrokken uit bakstenen die spierwit zijn geschilderd. Het is een fors gebouw met, ook bijzonder voor de Efteling, een volwaardige tweede verdieping, die een naar achter schuin aflopend plat dak heeft. De hoofdingang komt aan de westelijke zijkant van het gebouw, goed toegankelijk vanuit het natuurpark. In deze gevel zijn enkele kleine ramen aangebracht, waarvan sommige rond zijn. Maar ook aan de noordzijde (achterzijde) is een entree, voor gasten die het park zelf niet bezoeken. Aan de voorzijde wordt een groot terras aangelegd met meerdere niveaus dat doorloopt tot onder het balkon van de bovenverdieping.
De eerste verdieping is ten opzichte van de begane grond een stuk naar achter gezet en bestaat uit twee bouwdelen: een kleiner deel boven de hoofdingang, en daarnaast een hoger en iets meer naar voren gelegen gedeelte langs het grootste deel van de voorgevel. Dit deel heeft aan de voorzijde grote ramen die uitkijken op de Siervijver. Over de volledige lengte ligt een breed balkonterras met balustrade en vlaggenmasten. Aan de rechtervoorzijde is dit balkonterras ook buiten langs met een lange trap vanaf het vijveroeverterras te bereiken.
Alle ramen, balkons en de terrassen zijn gericht op het zuiden. Daardoor kan men genieten van het uitzicht op de Siervijver en in het zonnetje zitten zonder in de schaduw van het gebouw te komen.
Komend door de hoofdingang kom je in de ontvangsthal van twee verdiepingen hoog. Links in deze hal is een grote sierlijke trap aangebracht die via overloopjes naar een vide op de eerste verdieping voert. Vanaf de trap, overlopen en vide is de hele hal te overzien. Beneden was links de garderobe en rechts de restaurantzaal te vinden. Helemaal achterin de restaurantzaal is een wat verhoogd gelegen opkamer. Er waren vier keukens; de warme-, de koude-, de groenten- en de afwaskeuken, die voorzien waren van moderne hygiënische apparatuur met een diepvries- en koelinstallatie, afwasmachines en gekoelde werkbanken.[2] Op de bovenverdieping is over de volledige lengte van het grotere bouwdeel aan de voorzijde de grote feestzaal gelegen, Panoramazaal genoemd, en aan der achterzijde nog de kleinere Bodega. Onder het gebouw bevindt zich een flinke wijn-, bier- en stookkelder van 230 m².
In 1952 start de bouw van het restaurant door aannemer firma Jongen-Heerkens; de totale bouwkosten worden op ƒ 250 duizend geschat. Het restaurant opende, net als het Zwembad, in 1953. De ontwikkeling en opening van het Sprookjesbos werd bliksemsnel in de tussentijd gerealiseerd.
1953-1983: Café-Restaurant "De Efteling"
Op 11 juli 1953 opende Professor Dr. J. E. de Quay, toen commissaris van de koningin in Noord-Brabant, het restaurant dat ten tijde van de opening één van de allergrootste restaurants van Nederland was. De eerste bedrijfsleider was dhr Van Ravesteijn, voorheen restaurateur van Blijdorp.
Het restaurant stond binnen korte tijd in binnen- en buitenland goed bekend en genoot een zekere status. Je kwam het restaurant ook niet zomaar binnen. Tot in de jaren zeventig was het niet toegestaan het met korte broek te betreden.[3] Het restaurant-à-la-carte bood plaats aan 100 personen, de grote cafézaal daarachter 500 personen. Op de bovenverdieping bevinden zich de grote panoramazaal voor 500 personen de kleinere Bodega voor evenementen. Op de buitenterrassen aan de Siervijver en het balkonterras was plaats voor 700 gasten. Linksachter in de hoek was een Brabantse koffiekamer ingericht. In de eerste jaren werkten er 125 mensen in het restaurant.[2] In 1958 neemt Ab Diender de exploitatie van alle horeca, waaronder het Café-Restaurant, over van Van Ravesteijn.
Het exterieur
Het oeverterras
Gezelschap voor de deur
Uitzicht op restaurant in 1958
Een specialiteit van het restaurant was d'aauwerwetse Braobantse koffietaofel, die geserveerd werd met een Brabants servies, maar zonder vorken of servetten. De reconstructie van deze authentieke streekmaaltijd kwam tot stand met behulp van oude Brabantse receptenboeken, gesprekken met oude streekbewoners en gegevens van het Bureau voor Volkenkunde. Het maal bestond uit boerenmik, roggebrood, rozijnenmik, bestellen, mikkemannen, peperkoek, goeie bôter, vette kêes, éijer, gekôkte ham, raauwe ham, boere metworst, vlees van 't kalf ('n bietje zurig en meê dril), stroop, honing, jam, kaauw spekvet, koffie, warme melk en kandijkluntjes. Dit alles voor een prijs van ƒ 3,75 (in 1962) en inclusief brandewijn met suiker ƒ 4,-. Jaarlijks werden er meer dan 100.000 Brabantse koffietafels geserveerd.[2]
In enkele jaren was het restaurant ook in de wintermaanden geopend voor tentoonstellingen of diners; een groot voordeel van de locatie van het restaurant was dat het makkelijk te bereiken was zonder het park te hoeven betreden. In 1955 kon er op de Siervijver geschaatst worden, in 1962 was het de locatie voor het Europees Kampioenschap Driebanden en in 1969 vond er in de winter een ledershow plaats.
In 1964 wordt de tweede ingang aan de noordzijde omgebouwd tot leveranciers- en dienstingang. Vanaf nu is uitsluitend de hoofdingang aan westzijde nog voor gasten toegankelijk. Rond 1967 wordt het ronde plein voor de hoofdingang van het restaurant voorzien van de Pelikaanfontein. Een jaar later wordt Station Noord gebouwd aan de andere zijde van het restaurant. Om de toegangswegen begaanbaar te houden wordt het terras verkleind. Het laagste deel aan de oever wordt verwijderd om plaats te maken voor een geasfalteerd pad langs de zuidzijde van de Siervijver, die van elkaar gescheiden zijn met een laag bakstenen muurtje. Het restaurantdeel, dat ook wel Vijverzaal genoemd wordt, wordt enigszins verbouwd om een permanent buffet te creëren grenzend aan de keuken.
Zowel interieur als exterieur worden bij de tijd gehouden. In de jaren zeventig zijn groen en oranje de hoofdkleuren van de bekleding van de stoelen, muren en gordijnen. De grote ramen van de begane grond worden voorzien van oranje luifels, later krijgen ook de parasols op het terras deze felle kleur en weer later wordt er zonwering aangebracht op de eerste verdieping, ook in oranje.
- Het interieur in de jaren zeventig
Ruime restaurantzaal met uitzicht op de Siervijver
Bovenzaal van het restaurant, met uitzicht op de Siervijver
Aparte restaurantzaal voor evenementen
Personeel van het restaurant
In 1976 komt in de Siervijver een grote fontein, pal voor het restaurant. In 1980 wordt er het een en ander verbouwd.[4] De keukens worden opnieuw ingericht, en er worden twee aanbouwtjes aan de oostzijde toegevoegd. In de voorste aanbouw komt een hele nieuwe toiletgroep voor parkbezoekers (Toiletten Ballonvaarder Achterin), en in het andere deel aan de achterzijde een hoogspanningruimte, biercel en medewerkerssanitair. De toegang tot de nog altijd aanwezige kelder via de achterzijde wordt verruimd voor leveringen.
Wanneer de eerste zomeravondopenstellingen worden georganiseerd begin jaren tachtig, zijn de optredens op een podium in de Siervijver en het vuurwerk achteraf te bezichtigen vanaf (de terrassen van) het Café-Restaurant.
1967: De Pelikaanfontein (hier in 1981, op de achtergrond de hoofdingang van het Café-Restaurant)
1969: Een ledershow, op de achtergrond Station Noord
1972
1982
- Attributen Café-Restaurant in Efteling Museum
Menu uit 1957
Fragment menu uit 1965
Voorkant menu Panoramazaal 1980
Menu Panoramazaal 1980
Menu Panoramazaal 1980
Fragment prijslijst 1987
Fragment prijslijst 1987
Vitrine met bestek en menu's
Wanneer Carnaval Festival in 1984 zijn intrek doet in deze hoek van het park, krijgt de omgeving van het plein en het restaurant een metamorfose. De uitgang van Carnaval Festival wordt verbonden aan het restaurant door middel van een kleine gaanderij, die overdekt is met een lange geel-wit gestreepte luifel. Ook alle parasols worden geel-wit gestreept. Boven de hoofdingang wordt in cursieve zwarte tekst de naam Café Restaurant aangebracht met een afbeelding van een roodgeneusde kok met een worstje aan een spies.
Om het alle gasten gemakkelijk te maken splitst het restaurant in twee delen, waarbij een gedeelte zelfbediening wordt, en het ander blijft à-la-carte serveren (onder de naam De Bistro). Het terras onder het balkon wordt bij de zaal van de zelfbediening betrokken doordat deze wordt gedicht met glazen puien, de muur er achter wordt uitgebroken. Het terras wordt vergroot aan de westzijde met een ronde uitsparing voorzien van een glazen omheining met Jokie-gezichtjes. Op het terras staat een kleine kiosk met om het dak Jokie-hoofdjes. De lantaarns op het balkon worden vervangen door vlaggenmasten. Tijdens de periode dat het restaurant verbouwt, wordt een tijdelijke eetgelegenheid aangelegd in het Victoriaans Theater.[5]
1988-1996: Veranda en Cameleon
In 1988 wordt het restaurant alweer flink verbouwd en dat brengt veel veranderingen met zich mee. Er wordt een glazen serre aan de noord- en westzijden van het gebouw aangebouwd, waarmee de capaciteit omhoog gaat. Het grote groepsrestaurant in het complex heet voortaan De Veranda en krijgt een zelfbedieningsfunctie, 'smulplein' genoemd. In de zuidwesthoek, grotendeels onder de nieuwe serre, komt hamburgerrestaurant Mr. Bongo & Co..[6] Vanuit de centrale hal zijn beide restaurants toegankelijk. De Efteling komt met deze verbouwingen (die in totaal ƒ 2,2 miljoen kosten) in de problemen doordat ze begonnen is zonder de juiste procedures te hebben doorlopen. Er wordt een bezwaar ingediend door ene W.A. Jansen uit Waspik. De werkzaamheden worden daarom enige tijd stilgelegd, maar uiteindelijk hervat.
Monsieur Cannibale gaf vanaf dit jaar een exotische sfeer aan het plein. De klanken van het welbekende liedje galmden, tot de komst van het dak op de attractie in 2002, over het plein en het terras van het restaurant.
Mr. Bongo & Co. wordt in 1990 vervangen door De Cameleon. Het restaurant zou deze naam tot en met 2000 behouden en de naam eer aan doen door het thema te baseren op het jaarthema dat de Efteling in de jaren negentig ieder seizoen aanpast. Deze thema's komen naar voren in de aankleding van de zaal, de menukaarten, de gerechten, de kleding van de obers en serveersters en live-entertainment. Achtereenvolgens zijn de thema's Rusland (1990), fifties rock-'n-roll (1991-1992), Hongarije (1993) en circus (1994-1996). Het laatstgenoemde thema is geen jaarthema voor het park, maar lijkt gekozen door de nieuwe speeltuin Kleuterhof die aan het terras van het restaurant grenst. De naam op de entreeoverkapping is hierop aangepast en binnen is een aantal circusattributen geplaatst.
- Wisselende gedaantes van de Cameleon
Jolina's diner in 1991
Hongaars torentje, 1993
De ingang in circusstijl, 1994
Het Veranda-restaurant wordt in 1988 nog aangekondigd als een 'free-flow restaurant' (zelfbediening met buffetten), maar is van 1990 tot en met het 1997 exclusief voor groepen, feesten en partijen. In de folders worden de groepsarrangementen aangeboden voor wie met 20 of meer personen naar het park komt. Er kan onder andere gekozen worden voor het Pardoes- en Anton Pieck-arrangement, maar ook de Brabantse Koffietafel kan nog steeds genuttigd worden.
1997-2000: Vermeer en Vogel Rok
In 1997 komt de Familie Vermeer, een dinershow die een seizoen eerder in een spiegeltent op het Dwarrelplein stond, naar het Café-Restaurant. De gang van het restaurant is hierop aangepast en de Panoramazaal (de zaal op de eerste verdieping) verbouwd en ingericht voor het Gastvrije Familie Vermeer Feest, dat geboekt kan worden door groepen. Het amusementsdiner is ook te bezoeken voor individuele bezoekers in de Cameleon. Het themarestaurant wordt ingericht in de stijl van de kermisfamilie, het diner gepresenteerd en opgediend door de familie zelf. Het live-entertainment komt en passant bij de mensen aan tafel zitten om familieverhalen te vertellen.[7]
In de voormalige Opkamer wordt een café gebouwd speciaal voor bedrijfsfeesten en andere evenementen. Het krijgt een nautisch thema en heet Café Havenzicht. Ook krijgt het gebouw dit jaar nieuwe dakbedekking.[4]
Ook in 1998 is de Cameleon het Vermeerrestaurant, maar dit keer zonder het live-entertainment. De poort voor de hoofdingang is verwijderd. De Veranda is nu het zelfbedieningsrestaurant Vermeer, niet langer exclusief voor groepen. In de Panoramazaal wordt het amusementsdiner gegeven voor groepen op woensdag tot en met zondag om 18.00 uur.[8] Een jaar later is het diner op vrijdag, zaterdag, zondag en op feestdagen.[9] In 2000 vertrekt de familie Vermeer uit de Efteling, maar de Cameleon blijft in dezelfde stijl en het zelfbedieningsrestaurant wordt in de parkinformatiebrochure nog aangeduid als 'Vermeerrestaurant'. In het park zelf staat het kort bekend als het 'Vogel Rokrestaurant'.
In 1997 wordt Vogel Rok achter het Café-Restaurant gebouwd, het restaurant zelf krijgt nieuwe dakbedekking
Hoofdingang in 1998
Het zelfbedieningsrestaurant in 2000
.jpg)
De attractie Vogel Rok wordt in 1998 geopend achter het Café-Restaurant. De uitgang van Carnaval Festival is daarmee niet langer verbonden met het restaurant en de naam en koksfiguurtje boven de hoofdentree zijn iets verplaatst. De leveranciersingang aan de achterzijde komt in een hoek te liggen met het Rekwisietenmagazijn aan de overzijde.
2001-2015: De Ballonvaarder
In 2001 krijgt het hele restaurant een renovatie, waarbij alle ruimtes een nieuwe uitstraling krijgen met nieuw interieur en aangepaste menukaarten. Het hele complex heet voortaan De Ballonvaarder. Sinds 1999 ligt het restaurant in het areaal Reizenrijk, een thema dat al eerder naar voren werd gebracht met de souvenirwinkel Het Valies. Robert-Jaap Jansen heeft het thema nu ook naar het restaurant gebracht.
In de hal na de hoofdingang van het complex is een grote luchtballon, compleet met een flinke rieten mand, neergekomen 'door het dak'. De luchtzak van de ballon zelf hangt, half leeggelopen, ook nog in de hal. Eromheen zijn allerlei exotische attributen te vinden, waaronder een groot Afrikaans beeld, oude foto's in houten lijsten en stevige antieke koffers. De muren van de hal zijn geschilderd in de kleur van oude zeekaarten, inclusief barokke krullen gevatte kaarttitel, meridianen, coördinaten en de letters van windrichtingen.
Op verschillende plaatsen in de entreehal van de Ballonvaarder vinden we enorme kunststof logboeken, waarin we het relaas van de reizigers uit de luchtballon kunnen lezen. Chronologisch begint het logboek vlak bij de toegangshekjes naar de Globetrotter:
7-12-1890: Uitgekookt!
...Vies waren we niet maar we moesten volgens de stam wel in bad. Het water borrelde. Kokende hitte. We smolten zowat... En de medicijnman met zijn parelwitte tanden bleef ons maar vriendelijk toelachen vanaf zijn troon. Wat een vreemd en lang bad. Het werd heter en heter... Toen plots een windvlaag! En als bij een wonder tilde het ballonanker ons op uit de kookpot...
Dicht bij de mand van de ballon vinden we het volgende logboekfragment, dat zestig jaren later is geschreven:
22-1-1950: Van de Wal op de Vis - 61/40 N, 64/0 O
Brrrr... Koud hier! We landen op een mysterieus groen eiland. Het stinkt hier naar vis! Na zes dagen verkenning, voelden we ineens vreemde aardschokken, die steeds heftiger werden. Een aardbeving? Snel de ballonmand in! Plotsklaps schoot onze ballon met waterkracht omhoog! Veilig vanuit de lucht sloegen we gade; per abuis waren we geland op een monsterlijke walvis!...
Vlak bij de entree van het Ballonvaarder-complex vinden we het slot, dit keer ruim een halve eeuw later gedateerd:
2-5-2000: Gestrand! - 51/39 N, 5/10 O
...plotseling,-nog niet bekomen van ons vorige avontuur - Storm! Noodweer!!! Een Woeste WestenWind voerde ons ruig mee. Het horen en zien verging. De ballon tolde en draaide. Met een duizelingwekkende klap knalden we hier door het plafond! Om terecht te komen in de Efteling, een wereld vol wonderen! Een vreemde wereld... Welke avonturen liggen hier nu weer op de loer...
De Globetrotter
Het Vogel Rok/Vermeer/Verandarestaurant is omgebouwd naar De Globetrotter. Het thema van de Ballonvaarder is hier doorgevoerd. Het is nog steeds een zelfbedieningsrestaurant waar buffetten worden opgediend. Boven het warme buffet, aan de linkerkant van het pad waar men een dienblad kan volscheppen, is een enorme uit kleurige lappen genaaid doek aan het plafond gehangen. Aan het eind van het buffetgedeelte staan twee ankerpalen voor luchtballonnen als kleurige pylonen waar servies en glaswerk op staat. In vitrinekasten in het restaurant staan etnografica. Op de zuilen vinden we weergaven van klassieke beeldhouwwerken. Het plafond is druk behangen met stoffen lampenkapjes. Het glazen plafond van de uitbouw is bedekt met grote gele lappen.
Café Havenzicht blijft Café Havenzicht. De bar in de hoek blijft staan.
- Het interieur van De Globetrotter van 2001-2007
De toegangspoortjes tot het buffetgedeelte
Het buffet
Borden en glazen op ankerpalen
Vitrinekast met etnografica
Interieur zaal
Interieur serre
De Florant
De Cameleon is nu De Florant. Het is een bedieningsrestaurant, gethematiseerd naar een Engelse tuin. Rond de plafondconstructie slingeren zich rijkelijk bebladerde ranken met daaraan enorme gele citroenen. Ook hier is het glazen dak van de serre bedekt met grote kleurige lappen stof en stoffen lampenkapjes. Aan de muren vinden we natuurhistorische tekeningen van tropische vruchten, compleet met de correcte nomenclatuur in een prachtig schoonschrift. Vlakbij de ingang tot het restaurant, vanuit de hal van de Ballonvaarder, staat in een glazen kast een grote vleesetende plant van kunststof, zoals deze in oude sciencefictionfilms te zien is. Het menu was in thema van de Ballonvaarder, met gerechten als "Stijgvermogensoep", "Westenwind", "Luchtstroom" en "Turbulentieburger".
De Wolkenvaarder
De Panoramazaal boven heet nu De Wolkenvaarder. De ruimte werd compleet overgeschilderd in luchtige kleuren en voorzien van doeken en manden als thematische decoraties. Hoewel de zaal nog steeds voornamelijk voor feesten en partijen in groepsverband te boeken is, werd de zaal vanaf nu ook op Zomeravonden opengesteld voor de individuele Eftelingbezoeker. Op deze avonden was er een buffet, waar bij de ingang van de zaal een bedrag afgerekend kon worden, waarna er onbeperkt gegeten kon worden.
Het buffet in de Wolkenvaarder in de zomer van 2002
Er was ook een speciaal kinderbuffet
Het terras op het balkon in 2002.
Het Noorderlicht
Het kleine hokje op het terras wordt na een aantal jaren buiten gebruik te zijn geweest weer geopend onder de naam Het Noorderlicht, een plek waar zomers schepijs wordt verkocht en in de Winter Efteling erwtensoep verkrijgbaar is.
Latere aanpassingen aan de Ballonvaarder
In 2003 wordt restaurant de Globetrotter voorzien van een speciale afruimband, ontworpen door Henny Knoet.
De Florant krijgt in 2006 het menuconcept Kom Eten, waarbij gerechten in kommen worden geserveerd. Een jaar later verandert de naam van het restaurant naar Welkom. De inrichting wordt aangepast. Veel decoratie wordt verwijderd of vervangen, en er komt een nieuw meubilair met stoelen met een gekrulde Efteling-E. In 2008 wordt Het Noorderlicht gesloopt, het pad wordt de nieuwe hoofdingang tot Welkom. Het terras wordt nieuw aangelegd, waarbij de Jokie-omheining aan de kant van de Globetrotter nu rond doorloopt in plaats van een hoek vormt. De Carnaval Festival-kok en de naam Restaurant verdwijnen van de gevel (Café was al eerder van de muur gehaald).[10] Het menu van Welkom wordt in 2011 aangepast. Gerechten worden niet langer in een kom geserveerd, maar de naam Welkom blijft bestaan.
Enkele objecten in de hal van de Ballonvaarder worden na 2007 verwijderd. De Globetrotter krijgt een nieuwe inrichting: de kasten met etnografica verdwijnen, en veel muren worden nieuw geschilderd. De doeken aan de serre en de lampenkappen worden aangepast. Ook het buffetgedeelte wordt nieuw ingericht, waarbij de doeken aan het plafond verdwijnen. De Wolkenvaarder wordt tevens nieuw geverfd en opnieuw gethematiseerd.
De naam De Ballonvaarder verdwijnt in 2010 van de luifels en plattegrond. Het gebouw wordt aangeduid met de namen van de twee restaurants: De Globetrotter en Welkom.
2016-2023: Panorama
In maart 2016 sloot het restaurantcomplex een paar weken voor een korte, kleine verbouwing die moest zorgen dat het complex weer 'vier jaar' mee kon. Het heropende op 12 maart onder de overkoepelende naam Panorama. Restaurant Welkom heet vanaf dan Panorama à la carte, De Globetrotter is Panorama self-service geworden en de bovenzaal heet (weer) Panoramazaal.
De entreehal werd flink opgeknapt; de luchtballon is weg en de hal is in stijlvolle, strakke tinten geschilderd en voorzien van nieuwe bebording. Het terras van Panorama self-service is opnieuw aangelegd, de pergola ervoor verwijderd zodat er weer ruim zicht is op de Siervijver. Ook is de keuken verbouwd. Voor het overige is er echter bar weinig gebeurd: Panorama à la carte heeft nog steeds het interieur dat is overgeërfd van de Florant, op wat aangepaste foto's aan de wanden na, en ook Panorama self-service blijft een wat gedateerd restaurant.
In april 2016 kreeg het terras van selfservice een houten uitbouw inclusief een nieuw verkooppuntje waar voornamelijk dranken kunnen worden gekocht. Het nieuwe meubilair van het terras bestaat uit kleurige stoelen en witte tafels.
De hoofdingang tot het gebouw
Bord boven de hoofdingang
De muur rechts in de hal met een oude Efteling-plattegrond
De ingang in de hal tot Panorama à la carte
Interieur van à la carte
Interieur van à la carte
De Panoramazaal boven
2022-heden: La Place & Sindbad
In januari 2022 openen voor de deur van het restaurant twee vernieuwde attracties: Sirocco en Archipel. Samen met Vogel Rok maken ze onderdeel uit van de Wereld van Sindbad. Van dit project werd direct gezegd dat in een tweede fase ook het Panorama-complex in deze wereld opgenomen zal worden. Aanvankelijk was daar echter nog geen sprake van en bleef het complex gebukt gaan onder de littekens van vele opeenvolgende en vaak half doorgevoerde vernieuwingen.
Zo'n halve vernieuwing diende zich in mei 2022 nog eens een keer aan. Het externe horecaconcept La Place, dat sinds 2018 gevestigd was in de Vrolijke Noot op het Dwarrelplein, moest daar plaats maken voor het Efteling Grand Hotel. De La Place-formule werd daarom losgelaten op het zelfbedieningsdeel van Panorama (Het à la carte-deel bleef ongemoeid en door de Eftleing uitgebaat worden). De ingreep was echter vrij minimaal: vooral het meubilair van het freeflow- en zitgedeelte werd vervangen en er werden wat muurschilderingen aangebracht, maar van een verbouwing was geen sprake. Veel van de al sinds 2001 aanwezige elementen bleven nog zichtbaar. De afruimband werd simpelweg dichtgetimmerd. Hiermee bleek deze inhuizing van La Place dus ook weer een tussenstation onderweg naar een grootscheepsere ingreep.
- La Place in Panorama self-service
Entree tot self-service
Zitten in de serre
Opkamer van self-service
Panorama self-service met terras
Het terras van het zelfbedieningsrestaurant, naast de speeltuin Kleuterhof
Die grotere ingreep volgde een klein jaar later. Voor het eerst sinds de toevoeging van de serres in 1988 werd het markante, strakke exterieur van het gebouw significant aangepast. Om het te laten passen in de "Wereld van Sindbad" werden de spierwitte gevels beige geschilderd en ook aan de westzijde voorzien van aankleding die het de sfeer van een middenoosterse kashba moeten geven. In het restaurant zelf verdwijnt het losstaande bedieningsgedeelte (en de bijbehorende keuken): de La Place-formule neemt het hele gebouw over onder de naam Kashba met bijbehorende oriëntaalse aankleding. Op het terras komt een tentdoek die je in een nomadentent moet doen wanen. Hiervoor moeten de Jokie-gethematiseerde windschermen die sinds 1984 de zuidwesthoek van het terras omzoomden het veld ruimen. De bovenverdieping is niet standaard meer toegankelijk, waaronder de daar voorheen gevestigde toiletten.
Externe links
- Het Wonderlijke WC Web: Het café-restaurant - De historie in woord en beeld
- ↑ Henk vanden Diepstraten: De Efteling/Kroniek van een Sprookje. Baarn: Tirion (2002), p. 31
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Bob Venmans: Het Sprookje van de Efteling (1962)
- ↑ Efteldingen (personeelsblad): 'Oog in Oog met Bep & Rob van Uden', november 1995
- ↑ 4,0 4,1 Gniletfe Jaaroverzicht
- ↑ Efteldingen (personeelsblad): 'Interview met Marlie Laros', 2009
- ↑ 'Snackrestaurant Mr. Bongo & Co.' op plattegronden van 1988 en 1989.
- ↑ Parkinformatiebrochure 1997.
- ↑ Parkinformatiebrochure 1998.
- ↑ Parkinformatiebrochure 1999.
- ↑ Eftelist: Trip Report 8 juni + foto's (9 juni 2008)