| Joris en de Draak | |
|---|---|
 | |
| De banen vanaf de Vliegende Hollander | |
| Locatie | Ruigrijk |
| Type | Achtbaan |
| Ontwerp | Karel Willemen |
| Bouwer | Baan Great Coasters International Inc., fundering Heijmans, decor Efteling en P&P Projects |
| Geopend | 1 juli 2010 |
| Thema | Middeleeuwen, Ridders |
| Verhaal | Sint-Joris en de draak |
| Muziek | René Merkelbach |
| Ingesproken door | Guus Dam (koning) |
| Figuren | draak |
| Kosten | € 13 miljoen |
| Hoogste snelheid | 75 km/u |
| Hoogste punt | 25 m |
| Baanlengte | 2 × 810 m |
| Ritduur | 2 minuten |
| Aantal treinen | 5 (max. 4 tegelijk in bedrijf) |
| Capaciteit | 1700 per uur |
| Minimumlengte | 110 / 120 cm |
| Single riders | ja |
| Opvolger van | Pegasus |
| Attracties | |
Joris en de Draak is een houten racer-achtbaan in Ruigrijk. De dubbele baan ligt aan de voormalige Kanovijver tegenover De Vliegende Hollander, op de plek waar voorheen de houten achtbaan Pegasus stond. De baan strekt zich uit van de Python tot de Piraña en onder de achtbaan door loopt een wandelpad tussen beide attracties, langs een enorme animatronic van een draak. De attractie werd geopend op 1 juli 2010.
Joris en de Draak is de opvolger van de Pegasus, die in de zomer van 2009 gesloopt werd vanwege oplopende onderhoudskosten en om plaats te maken voor deze nieuwe baan. De achtbaantrack werd ontworpen en gebouwd door het Amerikaanse Great Coasters International Inc. en de decoratie op en rondom de baan werd ontworpen door Karel Willemen.
De achtbaan bestaat uit twee tracks van 810 meter waarbij twee treintjes, Water en Vuur, het tegelijkertijd tegen elkaar opnemen. De bezoeker gaat 'de strijd aan' met een negen meter hoge draak. De achtbaan kan met vier treinen 1700 drakenstrijders per uur vervoeren met een maximale snelheid van 75 kilometer per uur.
Inhoud
Omschrijving
Het gebied
Het themagebied rondom Joris en de Draak is te betreden via twee zijdes, via de houten brug achter De Kombuys naast de Python en via de wegen die achter de Piraña door lopen. De brug wordt, vanwege de aanwezigheid van veel decoratie, beschouwd als de ingang van het gebied. In de lengte van de baan, parallel aan de lifthill, loopt een groot breed pad met verschillende stenen bankjes. Op de tweede helft van het pad, tussen het punt waar beide banen elkaar kruisen richting de Roeivijver, zit de 9 meter hoge Draak Edna naast het pad in een klein moerasachtig vijvertje. De Draak, die gromgeluiden maakt en te midden van een mistwolk nestelt, wordt omringd door drakeneieren, donkere beplanting en enkele geblakerde bomen. Het beest staat sinds 2019 wegens aanhoudende defecten stil. Vroeger was dit één van de grootste animatronics van het park. De draak bewoog rustig met zijn nek en kop en spuwde bij het passeren van de treintjes vuur in de lucht. Het vuureffect was ook vóór 2019 al regelmatig defect.
Nog voor de Draak is aan de linkerzijde het station en het actiefoto-hokje van de attractie te vinden. Het station bestaat uit simpele houten latten, betimmerd met houten bogen en ronde drakensymbolen; het geheel ademt de vorm- en decoratietaal van de Angelsaksen of Vikingen. De wachtrij van de attractie is gelegen aan de linkerkant van het station, tussen de baan door en begint onder de grote bochten in de baan links van het station van de attractie.
Helemaal aan het einde van het pad langs de baan en de vijver, vlak bij de buitenste bocht van de Piraña, is Put X1 te vinden, het laatste stukje dat nog uitgevoerd is in de stijl van de attractie.
De wachtrij
Het attractie is te betreden via een lange wachtrij die zich tussen de baan slingert. Tussen een rode en een blauwe houten paal in de vorm van een drakenkop komen we in de wachtrij die bestaat uit een smal paadje met kiezelsteentjes. Aan de linkerzijde staat een grote drakenpaal met daarop een perkament waarop de eerste gasten die de attractie ondergingen worden genoemd. Vervolgens kronkelt het pad verder tussen de hoge schuttingen van houten palen. Onderweg kom je een aantal plakkaten tegen met middeleeuwse boekillustraties die het verhaal van Joris en de Draak vertellen.
Na tientallen meters kom je aan in het moeras, waar het kiezelpaadje overloopt in een brug die om een gebiedje met een beekje en veel lage, vaak zwartgebladerde, beplanting loopt. Aan het eind van de brug, ter hoogte van de lifthill, staan twee verkoopautomaten in een gethematiseerde kast vol drankjes in glazen en potjes met de naam Kabinet der Strijdlustigen. Aan beide zijdes van de automaten zijn lachspiegels te vinden, de één dunmakend met de tekst Voor de behandeling, de ander dikmakend met de tekst Na de behandeling.
Vanaf hier betreden we weer het pad van kiezelsteentjes tussen twee hoge schuttingen. Na een kleine zigzag komen we het stationsgebouw binnen. In een hal onder het perron waar de treintjes aankomen, geheel van hout met zwarte tegelvloer, kan men zich opsplitsen door te kiezen voor de linkerrij (Water) of de rechterrij (Vuur) die worden aangegeven door gekleurde banieren. Op de trappen zijn, voor wie goed luistert, stemmen te horen van de bevolking uit het sprookje die spreken over of ze de draak moeten gaan verslaan met water of vuur.
Er is tevens een Single riders-wachtrij aanwezig, te betreden rechts van de hoofdingang, die aan de andere kant van het stationsgebouw uit komt en waar een medewerker je een plaats aanwijst.
Station: het Tuyghuys
Via deze twee gescheiden trappen komt men aan in het station, waar de wachtrijen van beide banen ook gescheiden zijn met een houten hekwerk in het midden van het stationsgebouw. Boven de trappen bevindt zich de controleruimte van de baan. Aan het plafond hangen grote goudkleurige kroonluchters en boven beide banen hangen banieren in de kleuren van het thema van de baan. Tegen de wanden van weerszijden van het station is wapentuig en andere middeleeuwse decoratie te vinden. Daarom heet deze ruimte het Tuyghuys: de plek waar de rijders zich kunnen bewapenen voor hun strijd tegen de draak.
Er zijn in het station genummerde poortjes aanwezig; een medewerker geeft je een nummer en bepaalt zo je positie in de trein. Er gelden verschillende minimumlengtes afhankelijk van waar je plaatsneemt in de trein: voor de posities 1-4 en 9-13 moet je 1,20 m lang zijn, terwijl in de vier posities daartussen je ook al vanaf 1,10 m lichaamslengte mag plaatsnemen - maar in dat geval alsnog onder begeleiding van iemand die zelf wel minstens 1,20 m is.
Wie een treintje betreedt wordt vlak voor het wegrijden uit het station aangemoedigd door de stem van de koning, die de strijders oproept. Een lakei van de koning roept:
Drakentondo's op de buitengevel
De uitgang onder het Tuyghuys
Het station van de vuurbaan
Drakenjagers onversaagd, luister naar wat de Koning vraagt;
Waarop de koning zegt (ingesproken door Guus Dam):
De dappere die de draak verslaat, ontvangt duizend en één dukaat. Aan iedere ridder onbevreesd, trekt ten strijde tegen het beest!
Hoewel deze uitspraak bij iedere vertrekkende trein gelijk is, is de articulatie steeds verschillend.
In het laatste deel van de baan, vlak voor het betreden van de remise, kan men aan een kleine banier zien welk treintje het snelst was. Wanneer de treintjes binnenrijden in het station zijn bij het winnende treintje de banieren boven de baan gezakt en is gejuich te horen. Bij het verliezende treintje klinkt gejouw en is het licht gedempt.
De attractie
De treinen water en vuur bestijgen aan weerskanten van het station de lifthill. Eenmaal bovenaan heb je een mooie blik boven de boomtoppen op onder andere Fata Morgana, waarna de treinen met een licht verval elk bijna een volledige bocht maken (vuur rechtsom, water linksom) zodat ze met hun neus op het station gericht zijn zodra ze de first drop maken. Deze drop duikt onder twee latere baandelen door om daarna over het station te razen en een zeer scherpe bocht naar rechts in te gaan, waarbij een blik van de Python opgevangen kan worden. De twee banen duiken hier beurtelings onder elkaar door, om daarna de lifthill te doorsnijden via een nauwe doorgang.
Met een blik op de Vliegende Hollander zet de baan zich voort langs Draak Edna, die helaas nauwelijks te zien is vanuit de treinen. Vuur duikt hier nog een keer onder water door en over hun beider latere pad. Aangekomen op de Kanovijver maken de banen een ruime bocht (water linksom, vuur rechtsom) waarna de tracks weer parallel lopen. Ze duiken onder het eerdere vuurpad en wederom onder de lifthill door, waarbij er een actiefoto gemaakt wordt en ze schieten iets heuvelop onder een grote banier door met de tekst Finish. De treinen rijden uit op een horizontaal vlak, waarbij een beweegbare vlag met de tekst Winnaar naar de kant draait van de trein die het eerst de finish passeerde.
Je passeert nog de overkapte remise, waarna met een bocht naar links de treinen elk hun respectievelijke plaats in het station weer bereiken, de winnaars toegejuicht en de verliezers uitgejouwd worden.
Al met al bevatten beide tracks dus bij benadering dezelfde baanelementen, hetgeen logisch is omdat de treinen uiteindelijk ongeveer even snel bij de finish moeten zijn. Echter, de treinen moeten natuurlijk ook niet precies hetzelfde traject volgen. De elementen zijn soms gespiegeld, zoals de bochten, of van volgorde verwisseld, zoals het onder elkaar doorduiken na de eerste scherpe bocht. Echt verschillen doen de banen nadat ze voor de eerste keer onder de lifthill doorgegaan zijn: daarbij passeert vuur onder water langs en gebeurt dit later niet andersom. Door dit verschil, de andere volgorde en andere gezichtspunten is de beleving van beide baandelen toch behoorlijk verschillend.
Geschiedenis
Vervanging zoeken voor Pegasus
Begin 2009 werd op directieniveau besloten om de Pegasus te sluiten vanwege de stijgende onderhoudskosten en het dalende ritcomfort. Als eerste keek de Efteling als alternatief naar een launchcoaster met boosterbikes, zoals ook in Toverland te vinden is. Voor het thema werden verschillende externe partijen aangetrokken, waaronder Jora Vision. Deze laatste partij bedacht een baan in een drakenthema, waarbij de coaster tegen een gigantische draak zou strijden met veel special effects. Het prijskaartje bleek te hoog; na een aantal concepten en thema's van andere partijen kwam de Efteling zelf met een idee voor een boosterbike door scheepswrakken en een boot als station. Uiteindelijk was het ontwerper Karel Willemen die met het idee voor het thema 'water en vuur' kwam waarbij gekozen werd voor het de mythe van Joris en de Draak in een houten duelling coaster. Het idee van een duelling coaster sluimerde al langer ook bij het park; als duurder alternatief voor de Pegasus had diens ontwerper Curtis D. Summers al een layout getekend voor een houten racerachtbaan aan de Vonderplas, op de plaats waar nu het Huis van de Vijf Zintuigen staat. Destijds werd toch gekozen voor de kleinere enkelvoudige baan aan de Kanovijver.
De bouw
In juli 2009 liet het park weten dat de Pegasus gesloopt zou gaan worden om plaats te maken voor de nieuwe achtbaan. De Pegasus werd in de maanden daarna gesloopt, waarna direct met de bouw van Joris en de Draak begonnen werd. Het sloophout van de Pegasus werd deels verwerkt tot houten blokjes die later, voorzien van Pegasus-herdenkingsstempel, verkocht werden als uniek souvenir.
Op 8 oktober 2009 publiceerde de gemeente Loon op Zand de bouwaanvraag en een dag later verschenen de bouwtekeningen op internet en al in december worden de betonnen pijlers geplaatst en worden de eerste houten constructies zichtbaar. Op 5 januari 2010 worden de eerste bouwkranen geplaatst en op 2 februari bereikt de bouw het hoogste punt. De strenge winter zorgt ervoor dat er geïmproviseerd moet worden met tenten en plastic slurven waar continu warme lucht door geblazen wordt om de bouw niet al te veel vertraging op te laten lopen. Hoofduitvoerder was Peter Brabers.
Voor de bouw werd 600 m³ Canadees 'Yellow Pine'-hout gebruikt dat werd vastgezet met 90 duizend bouten en 162 duizend schroeven.
Op 11 juni, ruim twee weken voor de opening van de baan, vinden de eerste testritten plaats. Een grootse mediacampagne voor de nieuwe attractie is dan al gestart.
Mediacampagne
Na het prijswinnende Sprookjesmysterie in 2009, pakte de Efteling ook voor de promotie van Joris en de Draak uit met een grootse cross-mediale campagne. Via verschillende media en advertenties riep de Efteling - uit naam van 'de Koning' - jongens en meisjes op zich te melden als drakenstrijder. De draak moest verslagen worden, zodat er een einde komt aan het offeren van schapen en jonge meisjes aan het monster. Op de actiesite www.jorisendedraak.nl moesten de strijders drie proeven van bekwaamheid afleggen op de onderdelen snelheid, dapperheid en strijd. Daarmee maakten ze kans op één van de 700 prijzen, voornamelijk merchandise voor de attractie. De grootste prijs was deelname aan het Drakenstrijderstoernooi op 27 juni, een aantal spellen en een eerste rit in de attractie. Het Drakenstrijderstoernooi werd gestreden door acht groepen van spelwinnaars en bestond uit een viertal onderdelen. Het toernooi vormde de climax van de campagne en werd uitgezonden op de kinderzender Nickelodeon. Nog steeds zijn de deelnemers van het toernooi te vinden op een 'perkament' in de wachtrij van de attractie.
De campagne werd gevoerd door middel van advertenties in de Wegener-kranten, reclamespots op Nickelodeon en Sky Radio en, het meest zichtbaar, reclameborden door heel Nederland. Langs de snelweg, op het bushokje of op een centraal punt in de stad: overal werden kinderen opgeroepen om mee te doen. De campagne richtte zich op kinderen van acht tot twaalf jaar en moet niet alleen de naamsbekendheid van het merk Efteling onder deze doelgroep vergroten, maar de Efteling ook een spannender en stoerder imago geven bij de jeugd. De campagne liep van 26 mei tot en met 27 juni 2010.
The Making Of Joris en de Draak is een documentaire over de totstandkoming van de attractie, verweven met beelden uit Het Sprookje van Joris en de Draak.
De opening
Op 28 juni mocht het Eftelingpersoneel een ritje maken en een dag later waren de mensen aan de beurt die een sneak preview hadden gewonnen met een actiecode bij de aankoop van een blokje hout van de Pegasus. Op 30 juni vond de persopening plaats, bijgestaan door enkele BN'ers. Op 1 juli 2010 was de attractie officieel geopend voor alle gasten.
Eerste aanpassingen
Al een week na opening van de attractie zijn zes athematische televisieschermen in de wachtrij opgehangen waarop het verhaal van Joris en de Draak toegelicht wordt aan de wachtenden middels teksten op perkament aangevuld met fragmenten uit de korte film Het Sprookje van Joris en de Draak. Tegen het eind 2011 speelden ze maandenlang niets af, totdat ze in december dat jaar werden vervangen door meer hufterproof-modellen. Deze bleven hangen tot de grote renovatie eind 2022.
In oktober 2017 werd bij de ingang van de attractie een rood-blauw gestreept baldakijn aangebracht als afdakje boven de aldaar geplaatste testbank. Hierdoor kunnen medewerkers ook bij slecht weer droog of uit de felle zon staan. Het is een maatregel in een parkbrede reeks van acties dat jaar om het medewerkerscomfort te verhogen.
In mei 2018 onderging de achtbaan een grote renovatie. Toen de attractie op 25 mei weer opende waren er extra hekken, nieuwe bebording en een single rider-wachtrij toegevoegd. In maart 2019 werd een vijfde trein gekocht. Dit zodat als er een trein in onderhoud is, de attractie op volle capaciteit blijft. De nieuwe trein is rood van kleur maar kan op beide banen rijden.
In september 2019 werd de invalideningang aangepast. Voorheen konden deze bezoekers via de uitgang naar binnen, wat betekent dat je steeds tegen de stroom achtbaanverlaters in moest gaan. In plaats daarvan werd er een afslag gemaakt in de reguliere wachtrij. Ook werd er een overkapping voor ze gemaakt voor bij het wachten. In het station verdwenen de lelijke netten die het 'tuyg' tegen 'tuig' moesten beschermen. Tegelijk werd ook het rangeergebouw beter beschut tegen de elementen. Dit moet de treinen sneller inzetbaar maken en dus ook weer de capaciteit verhogen.
In november 2020 kreeg de baan groot onderhoud waarbij de bochten nabij de Python en naast de Piraña een 'retrack' kregen met een nieuw loopvlak en onderhoud aan het onderliggende houtwerk.
In de zomer van 2022 werden als extra veiligheid bij het binnenrijden van de treinen in het station dodemansknoppen toegevoegd die het personeel ingedrukt moeten houden om de treinen in beweging te houden. Als ze worden losgelaten, stopt de aandrijving.
Renovatie 2022-2024
Eind 2022 sloot de attractie maar liefst drie maanden voor een ingrijpende renovatie, de eerste van een driejarig project. De meest belaste baandelen worden verstevigd: op sommige plaatsen met speciaal hardhout ('iron wood'), in de bochten aan de kant van de Python met volledig stalen rails, zogeheten Titan Track, om slijtage en onderhoudskosten te verminderen.
De al jaren stilstaande draak wordt ook aangepakt. Het bleek te duur om de water- en vuureffecten in ere te hertellen, maar de andere bewegingen worden weer werkend gemaakt: kop, nek en ogen bewegen weer en er komt weer rook uit de neusgaten. De houten meerpalen rond de draak werden vervangen door betonnen exemplaren zodat deze niet meer zouden rotten. Ze werden pas in de loop van 2023 afgewerkt met een verflaagje, om eruit te zien als verbrand hout.
In de wachtrij werden de in 2010 al geïntroduceerde beeldschermen waarop het verhaal verteld wordt vervangen door meer in het thema passende borden, met hierop middeleeuwse boekillustraties - die al in 2010 door John Rabou getekend waren voor de video Het Sprookje van Joris en de Draak.
In de winter van 2023-2024 was de attractie weer enkele maanden gesloten; oorspronkelijk zou zowel in 2023 als in 2024 het renovatiewerk voortgezet worden, maar dit werd nu toch samengenomen in één groter project, waarbij meer baandelen aangepakt werden, het stationsgebouw geschilderd, de wachtrij gerenoveerd en het fotopunt aangepakt. Ook werd de hobbelige bestrating van het pad voor de attractie vervangen door beter begaanbare klinkers.
Latere aanpassingen
In de herfst van 2024 verscheen er een watertappunt in de wachtrij van de attractie, vormgegeven als een hellebaard.
Ontwerp
De baan werd in samenspraak met de Efteling ontworpen door het Amerikaanse bedrijf Great Coasters International Inc., die in Nederland eerder zorgde voor Troy in Toverland. Voor de thematisering van de baan en omgeving was Karel Willemen verantwoordelijk.
Joris en de Draak heeft een vroeg-middeleeuwse bouwstijl, maar erg duidelijk komt dit niet naar voren. Er is veel gebruik gemaakt van robuuste materialen als ruw onbewerkt hout, natuursteen en ijzer. Het station werd gethematiseerd met veel authentiek wapentuig, gouden kroonluchters en enkele sierlijke banieren.
Karel Willemen vertelt over het ontwerp van het thema rondom de baan:
Ik zat al een hele poos op het thema 'Water en Vuur', dat was een idee waar ik zelf mee rondliep. Water en vuur zijn twee elementen, iets heel basaals. Ik had daar ook al een Drakenfiguur bij bedacht die je dan ook in de rit zou tegenkomen als rijder. En vanuit directie is men gekomen met de naam Joris en de Draak en we hebben dat hele verhaal herschreven tot het sprookje wat het nu is en wat wij willen uitdragen. Het is een mooi nieuw wereldje binnen de wereld van de Efteling.
Voor de lifthill, vlak naast de baan, zit de grote Draak Edna. Deze vuurspuwende draak werd geproduceerd door P&P Projects uit Asten.
Verhaal
Zie voor het volledige verhaal: Joris en de Draak (verhaal).
Het verhaal van de attractie is gebaseerd op een oude legende. Een koninkrijk is in de ban van een draak die redelijk koest te houden is, tot alle schapen in het koninkrijk op zijn en de draak in plaats daarvan jonge meisjes eist. Vele ridders faalden in hun poging om de tirannie van de draak te doorbreken, tot de vrome Joris van Capadocië er uiteindelijk wel in slaagt.
De twee banen 'water' en 'vuur' zouden in retrospectief kunnen slaan op de list die Joris gebruikte. Hij vertelde de draak dat hij de zee kon laten branden en wees naar de opkomende zon. De draak was daar een moment door verward en Joris maakte daar gebruik van door hem op dat moment door zijn hart te steken.
Muziek
René Merkelbach is verantwoordelijk voor de muziek van de attractie. Hij maakte aanvankelijk een lange track die tijdens de rit in de karretjes via het on-board muzieksysteem te horen moest zijn, maar later werd dat gedeelte uit het project geschrapt. Het thema werd in een aantal variaties ingespeeld door het Praags Symfonieorkest ingespeeld en is o.a. te horen in de wachtrij, in het station en rondom de baan zelf. Voor de Draak genereerde René Merkelbach zelf het geluid van de Draak, met o.a. hulpstukken als de oude trompet van zijn grootvader.
Het hoofdthema is uitgegeven op de cd Wonderlijke Efteling Muziek, als extra track toegevoegd bij de update van 2010. De muziek staat ook op alle edities van opvolger Betoverende Efteling Melodieën.
Wetenswaardigheden
- Het thema Joris en de Draak is vaker ter sprake gekomen op de ontwerpkantoren van de Efteling. Ontwerper Michel den Dulk stelde het thema ooit voor voor een kleine darkride in fase twee van het Anton Pieckplein van 2003. Het plan kwam niet verder dan de tekentafel, omdat de toenmalige directie vond dat je het verhaal van Joris en de Draak ‘niet goed in de markt kon zetten’.