Een Nikkelen Nelis is een antropomorfe muziekmachine in de Koningszaal van Symbolica. Er zijn twee van dergelijke eenmansorkestjes, vormgegeven als goudkleurige figuren opgebouwd uit muziekinstrumenten. In de Winter Efteling van 2022-2023 waren ze ook als straattheateract op de Pardoes Promenade te vinden.

Koningszaal

De Nikkelen Nelissen functioneren als huisorkest van koning Pardulfus. Ze zijn verschillend van vorm: Korte Nelis is klein en slaat op een grote trom; Lange Nelis slaat de bekkens. De figuren bestaan verder uit bazuinen, trompetten, pianotoetsen, belletjes en roltoeters. Op hun helm dragen ze struisvogelveren.

Anton Pieck maakte een prent met de titel "Koperen Ko" waarop de bekende Nederlandse eenmansact te zien is (uitsnede).

De Nikkelen Nelissen zijn een ontwerp van Robert-Jaap Jansen en Jeroen Verheij. Jansen kwam op het idee via eenmansorkestjes en figuren als straatmuzikant Koperen Ko (1909 – 1982). Zanger Wim Sonneveld baseerde zijn lied Nikkelen Nelis op Ko, waar de figuren uit Symbolica dus weer naar zijn vernoemd. Jeroen Verheij werkte de concepten van Jansen verder uit.

In een Efteling-nieuwsbrief uit april 2017 becommentarieert Robert-Jaap Jansen:[1]

Ze zijn eigenlijk de orkestleden van het Paleis der Fantasie. Terwijl jij in jouw Fantasievaarder door de Koningszaal aan het walsen bent, maken de Nikkelen Nelissen continu muziek. Niet altijd in de maat, meestal doen ze gewoon hun eigen ding. Soms verliezen ze zelfs letterlijk en figuurlijk hun kop! En als je goed luistert, hoor je vanuit een van de mechanische buiken een grammofoonplaat met de stem van een echte operazanger.

Korte Nelis speelt ook een rol in het Gouden Boekje Symbolica.

Straattheater

De act in december 2022

Vanaf 3 december 2022 werd de Winter Efteling 2022-2023 (begonnen op 14 november) opgeluisterd met een extra act die op het programma bleef staan. Twee als de Nikkelen Nelissen uit de attractie uitgedoste figuren duiken op op de Pardoes Promenade. In een barok, goudkleurig instrumentenkostuum gestoken zijn de acteurs bijna identiek aan de figuren in de attractie, maar Korte Nelis (doorgaans ook de kleinste van de acteurs) draagt, uit praktische overwegingen, zijn grote trom op zijn rug in plaats van zijn buik. De act heet 'Nikkelen Nelissen', en is vier keer per dag te zien om 13.30, 14.30, 15.30 en 16.30.

Slap-stick-interactie met stevige stok

Op een kolderieke slapstick-muziekmedley gaat het tweetal een soort mime-spel aan, waarbij vooral het gerinkel van de belletjes uit hun kostuums boven de muziek uit klinkt. In de muziek zijn klassiekers als 'Rosamunde' te herkennen, maar ook een trage versie van de hoofdmelodie van Symbolica. De Nelissen halen jolige streken uit, zoals elkaar (in slow-motion) laten schrikken, elkaars instrumenten 'bespelen' en billenkoek uitdelen met de trommelstok. Bezoekers kunnen ook meedoen in stukjes van de synchroondans van de twee muzikanten.

De act vindt voornamelijk plaats op de (in de winter uitgeschakelde) 'Watertafel' met bedriegertjes die op het deel van de Promenade voor Polles Keuken te vinden is. Hiermee is meteen in een soort podium voor de act voorzien.

De kostuums voor de act werden niet, zoals de meeste kostuums voor de Winter Efteling, ontworpen en gemaakt door het Kostuumatelier van de Efteling zelf, maar door atelier Coupe de Théâtre, naar een ontwerp van Léanne van Deurzen.