| Zwembad | |
|---|---|
 | |
| Het zwembad in 1982 | |
| Locatie | Ruigrijk |
| Type | zwembad |
| Ontwerp | ir. Heijdelberger |
| Bouwer | P.H. van Meerendonk |
| Geopend | 8 augustus 1953 |
| Gesloten | 23 oktober 1988 |
| Opgevolgd door | Zomertheater (1989-1995), Efteling Theater (1996-2001), Zonneweide (2002-2004), De Vliegende Hollander (2007-heden) |
| Attracties | |
Dit artikel gaat over de het voormalige openluchtzwembad in Ruigrijk. Zie Zwembad (doorverwijspagina) voor andere betekenissen.
Het Zwembad was een groot openluchtbad dat was gelegen op de plek waar nu de Vliegende Hollander staat. Het zwembad werd geopend in 1953 en bleef operationeel tot en met seizoen 1988. Het stond in de beginjaren bekend als één van de mooiste en modernste zwembaden van ons land, met o.a. een modern waterzuiveringssysteem.
Inhoud
Omschrijving
Het Zwembad bestaat uit een diep deel aan de zuidkant en een ondiep deel aan de noordkant. Het diepe deel kent een hoge en een lage duikplank en verhogingen aan de randen van het bassin waar vanaf gesprongen kan worden voor wedstrijdzwemmen. Het ondiepe deel, dat een veel groter deel van het zwembad beslaat, heeft een kleine glijbaan in het water. Aan de rand van het bassin staan een badmeestercabine en twee vlaggenmasten, aan beide zijkanten van het bad één. De kleedhokjes aan de entree van het bad bestaan uit tachtig wisselkabines, twee groepscabines en zeer luxueus sanitair.[1] Rond het bad liggen gladgemaaide grasvelden waar bezoekers kunnen zonnebaden en het hele gebied is tevens omringd door grote dennenbomen die de warmte vasthouden, de wind breken en voor schaduw zorgen.
Hoewel het bad in de Efteling ligt, moest men aanvankelijk apart entree betalen voor de attractie. Dat komt omdat het tevens het gemeentelijke zwembad van Loon op Zand en Kaatsheuvel is. Gasten die niet voor een dagje sprookjes kijken komen, maar enkel een frisse duik willen nemen, kunnen via Ingang Oost het park inkomen, over het spoor lopen via een aparte weg die verdere toegang tot het park niet mogelijk maakt. Deze aparte entree verdwijnt in 1981 bij de opening van de Python.
Parkbezoekers kunnen echter ook gebruik maken van het Zwembad. In die tijd betekent dat wel dat er naar een uithoek van het park moet worden gelopen, over smalle bruggetjes en langs uitgestrekte gazons en wandelterrein. Wie al entree heeft betaald voor z'n dagje Efteling moet ook een apart kaartje betalen voor het Zwembad, net als voor de Stoomcarrousel.
De katholieke oorsprong en inslag van de Efteling is goed te merken rond het zwemcomplex. Een tweedelig badpak is ten strengste verboden en ook dames met blote armen of schouders mogen het kassapersoneel niet doorlaten. De nonnen van een nabij gelegen klooster komen regelmatig een kijkje nemen of het er allemaal wel kuis aan toe gaat.
Geschiedenis
Plannen, bouw en opening
Tijdens de vergadering van 2 april 1951 bespreekt Stichting Natuurpark de Efteling, meer dan een jaar voor de opening van het Sprookjesbos, de plannen voor een zwembad. Er wordt vooral gediscussieerd waar het moet komen en of gemengd zwemmen en zonnebaden zullen worden toegestaan. Deken Van den Brekel is tegenstander van het laatste, maar Jac. Smit voorstander. Tijdens diezelfde vergadering wordt ook de bouw van een groot restaurant besproken, dat in hetzelfde jaar zou openen als het openluchtzwembad. Nadat eerst wordt begonnen aan de bouw van het restaurant in 1952, volgt het zwembad al snel. De opdracht gaat naar aannemer P.H. van Meerendonk. Op 8 augustus 1953 wordt het openluchtzwembad voor het publiek geopend als één van de grote trekpleisters van de Efteling, naast het eerder geopende Sprookjesbos en Café-Restaurant. Het bad wordt al snel als één van de mooiste en modernste zwembaden van ons land bestempeld.
Het bad werd ontwikkeld door ir. Heijdelberger van de Nederlandsche Heide Maatschappij en is voorzien van de voor die tijd meest moderne snufjes. Eén daarvan is een waterzuiveringssysteem dat onzichtbaar maar bijzonder ingenieus zijn werk uitvoert onder de springtoren, waardoor het water kristalhelder én hygiënisch blijft: iets dat in die tijd revolutionair is. De temperatuur in en rondom het bad is te allen tijde aangenaam; de ondiepe Roei- en Kanovijver waar het Zwembad haaks op ligt en die het zelfde openingsjaar deelt, zorgt voor de voorverwarming van het water.
- Zwembad in de beginjaren
Aanleg, juni 1953
Aanleg, juni 1953
Aanleg, juni 1953
Vanaf de ingang, juni 1958
Het bad, juni 1958
Balspel, juni 1958
Naast de duikplank, juni 1958
Op de duikplank, juni 1958
Duiker, juni 1958
Ligweide, juni 1958
Grote drukte, augustus 1961
Zonneweide, augustus 1961
Duikplank, augustus 1961
Latere aanpassingen
Investeringen
In de beginjaren werd er nog veel geïnvesteerd in het Zwembad. In 1957 wordt het bad uitgebreid met een badmeestercabine[1] en in 1959 van een kleedhok-unit met 80 wisselkabines[1], twee groepscabines en zeer luxueus sanitair.
Voor en na de spoorweg
Situatie voor de komst van de Stoomtrein: Bezoekers die via Ingang Oost het park betreden kunnen via een brug en een aparte weg naar het Zwembad, zonder het verdere park te betreden.
Het bruggetje naar het Zwembad over een wandelpad
Situatie na de komst van de Stoomtrein: Er is een spoorwegovergang waar bezoekers via Ingang Oost meteen overheen gaan. De brug is verdwenen, evenals het aparte wandelpad naar het Zwembad. Er is tevens een toilet aanwezig.
Incidenten
In 1964 overlijdt een 13-jarig kind uit Luttenberg in het zwembad nadat het in het diepe deel van het zwembad terecht was gekomen maar niet kon zwemmen.[2] In 1984 verdronk een jongetje dat al meermaals door de badmeesters uit het diepe was gehaald.[3]
Sluiting
In 1977 wordt afscheid genomen van voetbalvereniging DESK, en daarmee wordt ook afscheid genomen van de sportvelden in het park. Eind jaren zeventig wordt er dan ook gesproken over het opheffen van de tennisbanen en het openluchtzwembad. De Efteling meent dat het bad vooral open wordt gehouden in het belang van de inwoners van de gemeente Loon op Zand en dat deze dan ook een redelijke bijdrage mag leveren aan het beheer van het bad. Op 16 mei 1979 wordt in een vergadering met beide partijen om dit punt een pittige discussie gehouden.
De gemeente wil een eigen bad elders in Loon op Zand. De Efteling wil het bestaande zwembad opknappen en uiteindelijk vervangen door een andere zwemaccommodatie: een strandbad ten zuiden van het park. Die plannen zijn dan echter niet reëel, omdat een maand eerder de Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant van de Kroon gelijk krijgen in het weigeren van een vergunning voor het ontgronden van vijftien hectaren bosgebied aan de zuidkant van de Efteling.[4] Zo blijft nog tot halverwege de jaren tachtig het zwembad in de Efteling dé plek om rustig op adem te komen en heerlijk af te koelen in het heldere water.
Ondertussen is de Efteling ook met eigen plannen bezig om het zwembad misschien te upgraden. Op een schets uit oktober 1978 van Ton van de Ven is de geplande 1001-Nachtshow (voorloper Fata Morgana), bedacht aan de toenmalige Roeivijver waar ook het zwembad aan lag. Op de tekening staat vermeld "Zwembadcomplex (Alhambraplan)", een hint dat men wellicht ook het zwembad in het Arabische thema wilde betrekken.
Eind jaren tachtig moet het bad toch verdwijnen; de vrij hoge personele bezetting die nodig is, samen met de steeds minder wordende populariteit van de attractie en het feit dat het bad niet langer meer toegankelijk is als gemeentelijk zwembad zorgen ervoor dat het een lastig te exploiteren geheel wordt. Zonder die gemeentelijke steun wil het park het zwembad niet langer openhouden. In 1988 zou volgens Olaf Vugts een jongen verdronken zijn in het zwembad, maar dit lijkt niet de aanleiding tot sluiting. Lex Lemmens vertelt in een documentaire dat één van zijn eerste besluiten als Hoofd Park de sluiting was omdat er een bezuiniging gerealiseerd moest worden. De sluiting van het zwembad was volgens hem op termijn toch onvermijdelijk; met de kostenbesparing konden bezuinigingen op andere plaatsen voorkomen worden. Voor het personeel kon een plek gevonden worden in de overige parkactiviteiten.[5]
Meteen na het leegpompen van het zwembad wordt in het bassin een begin gemaakt met de bouw van het Efteling Zomertheater dat in de zomermaanden onderdak geeft aan tijdelijk entertainment, voornamelijk in de vorm van shows. De tribunes komen in het ondiepe deel van het voormalige zwembad en bestaan uit een simpele constructie van lage smalle planken. Zeven jaar na de sluiting, in 1996, werden naast het bad ook de kleedhokjes en de verdere bebouwing van het zwembad gesloopt met uitzondering van de EHBO-post. Nadat er een tijdelijk theater op het bassin was gemaakt, verdween deze in 2002 en werd het terrein als Zonneweide gebruikt als picknickveld en evenementenlocatie. In 2007 opende hier De Vliegende Hollander.
Overblijfselen
Alleen de EHBO-post staat er vandaag de dag nog steeds: het Dokter van Tuijnpaviljoen. Die is nu in gebruik als kolf-, rust- en verzorgingsruimte voor parkbezoekers en ligt een stukje van het pad af naast de Game Gallery.
Tijdens de bouw van Baron 1898 op een deel van het oude zwembadterrein werd in augustus 2014 nog een tank van het zwembad in de grond gevonden, die vermoedelijk diende om middels haarvangers de grovere vervuiling uit het water op te vangen. De tank werd doormidden gezaagd en de uiteinden in de attractie verwerkt: ze zijn nog steeds te zien in de muur van het fotobaliehuisje van de attractie.[6]
Andere zwembaden
Het grote openluchtzwembad bleef niet lang het enige zwembad dat door de Efteling geëxploiteerd werd. Het in 1960 geopende bungalowpark 'Het Kraanven' heeft vanaf de opening ook de beschikking over een luxe, driedelig verwarmd openluchtzwembad. Halverwege de jaren tachtig blijkt Het Kraanven niet rendabel genoeg meer te zijn, en sluit het bungalowpark voorgoed de deuren. Met de bungalows verdwijnt ook het zwembad van Het Kraanven.
Aan de andere kant van het park is vlakbij de Speeltuin (in een toenmalige hoek die de Kleuterhof wordt genoemd) tevens het Kinderbad te vinden, een klein bad met glijbaan en laag water waar de jongsten zich kunnen uitleven, met een opvallend beeld van een witte olifant dat water sproeit. Het bad wordt bij het verdwijnen van de grote speelplein in 1989 verkleind naar een rond bassin en verdwijnt in 2003 wanneer een nieuw Anton Pieckplein wordt gebouwd.
Sinds december 2009 heeft de Efteling weer een zwembad, in de vorm van het Badhuys in Bosrijk.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Bob Venmans: 1951 - De Efteling 10 jaar - 1961, document persinformatie (1961)
- ↑ Nieuwsblad van het Noorden: Kind verdrinkt in zwembad door zuiging van afvoerbuis (17-07-1964)
- ↑ Marc Taminiau: Op weg naar Ooit. Uitgeverij De Toerist (1998), p. 131
- ↑ Henk vanden Diepstraten: De Efteling/Kroniek van een Sprookje. Baarn: Tirion (2002), p. 110
- ↑ De Vijf Zintuigen: documentaire Lex Lemmens (2014)
- ↑ Parkplanet: Fun facts uit de Efteling (juli 2015)