Stichting Natuurpark de Efteling is de eigenaar van de Efteling. De stichting is opgericht in 1937 ten behoeve van het R.K. Sport- en Wandelpark. Vanaf het begin van de Efteling in 1950 bestuurde ze de Efteling direct. Sinds 1985 is ze enig aandeelhouder van De Efteling B.V..

Geschiedenis van de Stichting

Eerste voorzitter na naamswijziging naar Stichting Natuurpark de Efteling, burgemeester Reinier van der Heijden
Ontwerp Anton Pieck voor stichtingsvoorzittershamer, bij 10-jarig bestaan in 1960. Waarschijnlijk niet uitgevoerd.
Eerste blad van akte uit 1950 waarmee de nieuwe naam wordt aangenomen
Het park doet de stichtingsnaam eer aan, toen en nu (gazons in vermoedelijk de jaren 70)

De stichting wordt op 9 november 1937 officieel opgericht als stichting 'Sportpark', die tussen 1937 en 1950 verantwoordelijk was voor het bestuur van het recreatiegebied op deze locatie: het R.K. Sport- en Wandelpark.

Na het succes van de expositie De Schoen in 1949 werpt de burgemeester van Loon op Zand, R.J.Th. van der Heijden, zich op als initiatiefnemer voor verdere uitbreidingen van het Sportpark. In de hieraan voorafgaande jaren was al duidelijk geworden dat deze plek de potentie had om een toeristische trekpleister te worden, maar tot concrete ontwikkelingen had dit nog niet eerder geleid.

Na afloop van De Schoen stelde de gemeente al gauw een budget van ruim een miljoen gulden beschikbaar, in ruil voor medezeggenschap in de stichting die het een en ander beheert. Op 25 mei 1950 wordt de akte getekend (voorzitter is op dat moment nog Cornelis Petrus Vloemans, schoenfabrikant te Kaatsheuvel), en daarmee gaat de stichting vanaf nu door het leven als Stichting Natuurpark de Efteling. De doelstelling van de stichting luidt dan: "Ter bevordering van de lichamelijke ontwikkeling en ontspanning van de inwoners der gemeente Loon op Zand en de bevordering van het toerisme naar en binnen de gemeente, één en ander in katholieke geest."

Van der Heijden wierp zich op als voorzitter van het stichtingsbestuur. Samen met Jac. Smit en pastoor F.J. de Klijn vormde hij het dagelijks bestuur. Andere belangrijke bestuursfuncties werden ingenomen door M.H.J. van Nieuwstadt (secretaris) en kapelaan E. Rietra.

Ondanks het feit dat het de stichting ontbrak aan elke vorm van winstbejag, trok de Efteling al snel verbazingwekkend veel bezoekers. Na enkele succesvolle jaren werd de stichting in 1960 door gemeente Loon op Zand verzelfstandigd. Als onderpand voor het pensioen had de stichting verschillende huizen in Kaatsheuvel gekocht die men verhuurde aan eigen personeel. Pas bij de overgang naar de BV mocht het personeel de huizen kopen.[1]

In 1968 werd Gé Rieter gevraagd de stichting te versterken omdat men iemand nodig had met een brede ervaring uit het zakenleven. Binding met de gemeente Loon op Zand was niet noodzakelijk, omdat men nu meer nationale en internationale betekenis kreeg. In 1972 werd hij tot voorzitter gekozen.[2]

Kerkbemoeienis

Van de zeven leden waren drie plaatsen gereserveerd voor vertegenwoordigers van evenzovele parochies in Kaatsheuvel: H.H. Martelaren van Gorcum, St.-Jan de Dooper en St.-Jozef. Aanvankelijk mochten de kerkbesturen zelf kiezen voor het Eftelingbestuur. Later gingen ze er mee akkoord dat ze bestuursleden mochten benoemen op voordracht van de Efteling. De bestuurders mochten ook van buiten het eigen kerkbestuur komen. Rieter vertelt hierover[2]:

Door een stukje van hun directe zeggenschap prijs te geven, toonden de kerkbesturen duidelijk oog voor de groei en de belangen van de Efteling. Ze bleven uiteraard via hun afgevaardigden volledig op de hoogte. Ook het voltallige stichtingsbestuur koppelt jaarlijks terug naar kerkbesturen tijdens de informatiedag. Als we met het park kanten op willen die strijdig zijn met de statuten zullen we ze ongetwijfeld horen. Maar dat is nog nooit gebeurd. We blijven gewoon een toeristenmeneer.

In 2019 werden de statuten van de Stichting aangepast, waardoor het kerkbestuur ook de (toen nog laatste) gereserveerde positie in het Eftelingbestuur niet langer meer hoefde aan te wijzen. Ook werd het tot dan toe geldende vetorecht voor het kerkbestuur afgeschaft. Daarmee kwam de kerk, in goed overleg, definitief op afstand te staan.

Besloten Vennootschap

In 1985 werd de dagelijkse gang van zaken meer op afstand gezet. Besloten vennootschap 'De Efteling B.V.' werd opgericht die het park beheert. De Efteling wilde voor uitbreidingsplannen grote bedragen geld lenen en voor de bank was dat minder risicovol aan een B.V. dan aan een stichting.[3] De stichting behoudt echter 100% van de aandelen in de B.V. en blijft zo het hoogste orgaan binnen de organisatie van de Efteling. De stichting behield ook het benoemrecht van de directeur en van de commissarissen, alsook het ontslagrecht van beiden.

Directeur Ruud de Clercq was de eerste die problemen kreeg met het veranderende bestuur, dat hem verschillende keren terugfloot als hij zich met projecten bezighield die volgens de stichting weinig potentie hadden. Nadat De Clercq na twee jaar aan voorbereidingen plots niet meer aan het Cosmo Science Center mocht werken, besloot men 'uit elkaar te gaan met principiële verschillen van mening over de toekomst van het park'.[2]

Rieter zegt naar aanleiding hiervan over deze nieuwe rol:[2]

De directeur moet een begroting op tafel leggen, maar als die is goedgekeurd, heeft hij alle vrijheid. Zo was het vroeger ook wel, maar toen kon het stichtingsbestuur veel sterker de vinger aan de pols houden. Nu kan het bestuur pas achteraf controle uitoefenen en adviseren 'jôh, keer op je schreden terug'. Als dan blijkt dat de beleidsvisies helemaal uit elkaar lopen, dan komt er toch een breuk.

Stichting anno nu

Tegenwoordig is Stichting Natuurpark de Efteling nog steeds eigenaar, annex enige aandeelhouder van de Efteling B.V., en heeft tot doel het "verschaffen en instandhouden van voorzieningen op het gebied van recreatie en ontspanning en het bevorderen van toerisme".

De stichting treedt op als vermogensverschaffer voor de B.V. en heeft medezeggenschap over de langetermijnvisie. Elk jaar moet de jaarrekening door de Stichting worden goedgekeurd in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Daarnaast wordt door de Stichting het dividend vastgesteld en decharge verleend aan de Raad van Commissarissen en de statutaire directie voor het gevoerde beleid. Veertig procent van de winst van de B.V., enkele miljoenen per jaar, wordt aan de stichting afgedragen die het belegt of besteedt aan haar doelen. Deze beleggingen kunnen overigens ook weer de vorm aannemen van leningen aan de Efteling B.V., zoals bijvoorbeeld het geval was ten behoeve van de bouw van Bosrijk en het Loonsche Land, waarvoor in totaal € 30 miljoen werd uitgeleend.[4]

Naast het besturen van de Efteling bekommert de stichting zich om ideële projecten met betrekking tot natuurbehoud en -ontwikkeling en op maatschappelijk gebied. Zo is de stichting initiatiefnemer van Villa Pardoes en stelde ze de Anton Pieck-prijs ter beschikking. Ook wordt de naam wel eens genoemd bij initiatieven van de Efteling omtrent natuurbehoud, zoals het Loonsche Land. Voor het overige opereert de stichting grotendeels op de achtergrond.

De Efteling B.V. is in elk geval eigenaar (en beheerder) van alle gronden die voor de operatie van het park en de verblijfsaccommodatie van direct belang zijn, zoals de gronden van het park, de parkeerplaatsen en Bosrijk en Efteling Loonsche Land. De stichting is zelf rechtstreeks eigenaar van gronden die een meer strategisch of lange-termijnkarakter hebben, zoals natuur en (verpachte) landbouwgronden.

Bestuur

Het stichtingsbestuur is momenteel als volgt geconstitueerd:

  • Johannes Janssen (voorzitter sinds 2023, lid sinds 2018)
  • Anita Schavemaker (penningmeester, sinds 2016)
  • Femke Weijtens (sinds 2019)
  • Johan Meijs (sinds 2024)
  • Paul van Nunen (sinds 2024)

Ex-leden:

De constitutie bij de overgang van Stichting Sportpark naar Stichting Natuurpark de Efteling was als volgt. Van der Heijden, Smit en De Klijn vormden het dagelijks bestuur.


  1. ↑ Persoonlijk gesprek met Jan Verhoeven, september 2013
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 'Zuinig beheer basis succes', Brabants Dagblad, 18 maart 1989
  3. ↑ Eftelingnostalgie: 'Interview met Gé Rieter' [1] (1990)
  4. ↑ Het Financieele Dagblad: 'Efteling mikt op 40% meer bezoekers' [2] (4-1-2017)
Overgenomen van "https://www.eftepedia.nl/lemma/Stichting_Natuurpark_de_Efteling"