| De Oude Tufferbaan | |
|---|---|
 | |
| De Oude Tufferbaan in 2019 | |
| Locatie | Ruigrijk |
| Type | Rondrit in klassieke voertuigen |
| Ontwerp | Ton van de Ven, Henny Knoet, Karel Willemen |
| Bouwer | MACK Rides, Metallbau Emmeln |
| Geopend | 14 april 1984 |
| Vernieuwd | 19 april 2019 |
| Thema | Oud-Hollands |
| Muziek | René Merkelbach |
| Figuren | hazen en kippen |
| Kosten | ƒ 2 miljoen[1] |
| Hoogste snelheid | 6,5 km/u |
| Baanlengte | 580 meter |
| Ritduur | 4 minuten |
| Aantal voertuigen | 18 auto's |
| Capaciteit | 1200 per uur |
| Attracties | |
De Oude Tufferbaan (ook wel D'Oude Tuffer of De Oude Tuffer genoemd) is een attractie waarin bezoekers in klassieke automobielen een parcours afleggen. De attractie opende in 1984 en werd geheel vernieuwd in 2019. Ze is gelegen in het meest noord-oostelijke stukje van het Ruigrijk op een terrein van zo'n 1700 vierkante meter, met de ingang aan het Ruigrijkplein, rechts van de schipschommel Halve Maen.
Er geldt een lengterestrictie: kinderen kleiner dan één meter tien mogen alleen met een ouder de attractie bezoeken. De attractie is echter bijzonder geschikt voor families met jonge kinderen.
Omschrijving
Het symmetrische entreegebouwtje aan het Ruigrijkplein is opgetrokken in een klassiek Pieckse stijl. De ingang, die zich in het midden bevindt, bestaat uit een gestuukt huisje met een klokgevel, waarop we een door ornamenten van vleugels en krullen omgeven klok vinden, en daar onder een bord met in gouden gekrulde letters de tekst De Oude Tufferbaan. We kunnen het gebouw betreden door een ruime rondboog. Via een kleine meandering komen we in de linkerhelft van het gebouw, een open maar overdekte ruimte. Een klein deel van de meandering gaat ook door de open lucht. Het met pannen bedekte dak wordt gedragen door houten pilaren en heeft een tevens houten plafond. Na vier maal meanderen kunnen we in een voertuig stappen. Een parkmedewerker laat maximaal vier bezoekers per auto plaatsnemen en sluit de autootjes af met leren bandjes.
Links van de entree staat een bijbehorend gebouwtje met het opschrift Automobiel Reparateur. Rechts van het station bevindt zich ook nog een gebouw, dat meer wegheeft van een grote schuur, waar het traject op het eind doorheen voert. Deze dient samen met de stationsoverkapping als beschutte plek waar de voertuigen de nacht kunnen doorbrengen.
De voertuigen
Op de baan staan achttien voertuigen, van twee typen standaard catalogus-items van leverancier Metallbau Emmeln, te weten een klassieke auto (dertien stuks) en een ouderwetse pick-uptruck (vijf in totaal). In de auto's zitten vier personen droog, in de pick-ups alleen de voorste twee bestuurders; achterin zit je in de open lucht. Ze zijn uitgevoerd in staal met verschillende kleuren en elk is door de Efteling specifiek aangekleed naar het beroep van de eigenaar. Dit komt terug in het opschrift met bedrijfslogo, attributen die achterin liggen en er is ook een verwijzing te ontcijferen uit het nummerbord.
| De voertuigen | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Foto | Nummer(bord) | Type | Kleur | Opschrift | Attributen |
|
B03-FJE-01 | auto | blauw | Efteling Veldwacht | Houten koffer |
|
T4-TU-T4-02 | auto | rood | Efteling Brandweer | Helm, blusspuiten, emmer |
|
KN-00P-03 | auto | geel | kleermakerij Steekje Los |
Naaimachine, kleerhangers, strijkijzer |
|
BL0-3M-04 | auto | groen | De Groene Vinger hoveniersbedrijf |
Emmer, gieter, tuingereedschap |
|
K03-KJ3-05 | auto | geel | banketbakkerij De Kletskoek |
Bakvormen, gebakje, ovenstok, deegroller en diverse broden |
|
ST4M+T-06 | auto | beige | 't Hoogste Woord boekhandel |
Diverse boeken met Efteling-e, koffertje |
|
KN0R-RR-07 | auto | blauw | slagerij 't Gewassen Varken |
Manden, worstjes, gehaktmolen |
|
D0-R3-M1-08 | auto | blauw | De Hoge Noot pianostemmerij (de muzieknoten op de auto geven de melodie van Carnaval Festival weer) |
Koffer met opschrift “De Hoge Noot” en een kistje met een harp erop |
|
Z44-GS3L-09 | auto | rood | Den Gebroken Klomp klompenmakerij sinds 1725 |
Gereedschapskist met beitels, klompen, draaibank |
|
P0T-P4N-10 | auto | geel | Kannen en Kruiken pottenbakkerij |
Kist met stro en aardewerken potten erin |
|
M03-M03-11 | auto | groen | melkboer de Bonte Koe |
Melkbussen, -kan, -krukje |
|
BZZ-ZZZ-12 | auto | geel | de Bijzaak imkerij sinds 1886 |
Bijenkast, beroker, imkerhoed en -handschoenen en een korf. |
|
H4R-1G-13 | auto | beige | Klaas Knipper barbier |
Kruk, koffer en vernevelaar |
|
L4ND-R07-14 | pick-up | rood | Kant noch wal scheepsbouwer |
Gereedschapskist, lijmklemmen |
|
V3T-3RS-15 | pick-up | geel | De Halve Zool Schoenmakerij |
Schoenmallen, kistjes |
|
HA-M3R-16 | pick-up | blauw | 't Hete Hangijzer Smederij |
IJzeren hekwerk, blaasbalg |
|
T1K-T0K-17 | pick-up | beige | 't Brabants Kwartiertje klokkenmakerij sinds 1897 om kwart over 7 |
Tandwielen, wijzers, tas |
|
SM1-CK3L-18 | pick-up | geel | Smickel & Smul fabriek in suykerwaer, est. 1835 |
Kisten met daarin snoeptrommels |
In de voertuigen is tijdens de rit muziek te horen van René Merkelbach en maakt de motor een ronkend en pruttelend geluid. Het voertuig maakt daarbij ook lichte schokkende bewegingen. Er zitten drie knoppen in om de claxon te doen afgaan - in beide sturen en één achterin - die klinkt als een korte schelle toeter.
De rit
De rit duurt in principe krap vier minuten en voert bezoekers langs allerhande grasveldjes, bloemperken, heuveltjes en tamelijk willekeurig rondgestrooide landbouwwerktuigen. De auto's rijden niet op een constante snelheid. Bij de verschillende interactieve elementen langs de baan wordt er langzamer gereden om de bezoekers te laten toeteren en het effect daarvan te aanschouwen.
Na vertrek uit het stationsgebouw neem je enkele bochten op de route die voert door het groen. Op ongeveer één derde van de route rijd je achterlangs een boerderijschuur, waarna je wat hazen in de berm tegenkomt.
Vervolgens keer je via een lus langs het stationsgebouw terug door deze schuur, die vol ligt met stoffige spullen. Hier vind je ook een grote houten dorsmachine van Ködel & Böhm, een Duitse fabrikant van dorsmachines (via diverse overnames nu onderdeel van Deutz-Fahr[2]); op de machine zitten wat kippen die je met je claxon kunt activeren.
Je steekt een brug over en neemt een heel ruimte bocht van 180 graden tussen hoge beukenhagen door, om vervolgens weer zo'n zelfde brug te nemen. Dan kom je weer nabij het schuurtje een oude T-Ford tegen, een van de voertuigen van de oorspronkelijke Tuffer. Die is hier duidelijk gestrand gezien de sporen in de berm en de rookontwikkeling bij het voertuig, en ook hierop bevinden zich kippen die je in beweging kunt krijgen. Snel daarna kom je ook nog een boerenkar tegen met daarop melkbussen en meer van deze dieren.
Aan het einde van de rit rij je nog tweemaal door een ander, behoorlijk kaal gebouw gevolgd door een lange lus vlak aan het Ruigrijkplein. Vaak is dit ook plek waar je als bezoeker de meeste tijd in de attractie doorbrengt, aangezien er aan het eind van het traject nogal eens een ophoping van autootjes ontstaat. Midden in de grote lus bevindt zich een vogelverschrikker waarop zich kippen genesteld hebben.
Na het parcours te hebben afgelegd keren de autootjes weer terug naar het perron, waar een parkmedewerker de bezoekers laat uitstappen.
Uitzicht vanuit de auto
Hazen in de berm
"Pech onderweg", een oude T-Ford met kippen
Een kar met melkbussen en kippen
Automobiel Reparateur
Links van de entree staat een gebouwtje met het opschrift Automobiel Reparateur. De wagentjes kunnen hier indien nodig onderhouden worden. Er kan één auto binnen staan, op een brug zodat aan de onderzijde van de auto gewerkt kan worden. Links van de onderhoudsruimte bevindt zich hierin ook nog een personeelskantine, met aan de achterzijde een overkapt terras. Vanaf het terras kan men via een dienstpad achter het Tuffertraject langs naar de Flierefluiter lopen: een korte route voor personeel van het Ruigrijk naar het Reizenrijk.
Geschiedenis
Ontwerp en ontwikkeling
Op het voormalige parkeerterrein Oost werden in 1981 de Python, de Game Gallery, De Kurketrekker en In den Spreeuwpot geopend, gevolgd door de Halve Maen het jaar erop. Het nieuwe areaal bestond verder uit restanten van het oude parkeerterrein. Ontwerper Henny Knoet ging zich bezighouden met de inrichting van het nieuwe parkdeel, zoals bloemperken en straatmeubilair. Er werd een hoekje gecreëerd voor de radiografisch bestuurbare bootjes die van de Vonderplas naar hier verhuisden en Polka Marina, een koggenmolen naar ontwerp van Ton van de Ven, werd centraal op het nieuwe plein geplaatst.
Er bleef nog een hoekje van het plein over waar een oldtimer-baan met een vastgestelde lengte in moest komen. Dit werd D'Oude Tuffer, een echte van-de-plank-attractie, oorspronkelijk afkomstig uit de catalogus van fabrikant MACK Rides. Ze is een variant op de vele soortgelijke oldtimer-banen die wereldwijd in talloze parken te vinden zijn, sinds William F. Mangels in het tweede decennium van de twintigste eeuw de 'coney-car' voor Coney Island ontwikkelde. In dit attractietype worden autootjes middels een sleepcontact (ook wel bekend van modelspoorbanen) langs een smalle metalen rail geleid.
Knoet was verantwoordelijk voor een groot deel van de inrichting van de attractie en bedacht de laatste lus die over het plein leidt. Niet alle ideeën van Knoet werden echter uitgevoerd. Een schuur waar de Tuffers dwars doorheen zouden rijden, waarbij kakelende kippen voor je auto uit zouden stuiven, is (toen) niet gerealiseerd; de kakelende kippen kwamen wel terecht op een cartoony reclameafbeelding voor de Tuffers en zouden zich 35 jaar later revancheren. Knoet ontwierp ook een stationsgebouw, maar er werd de voorkeur gegeven aan het ontwerp van Ton van de Ven.[3]
D'Oude Tuffer werd geopend op de eerste dag van het seizoen 1984, 14 april. Die dag gingen Carnaval Festival en Polka Marina eveneens open voor publiek, waarmee de jongste bezoekertjes van het park in één klap van drie zeer kindvriendelijke attracties werden voorzien. D'Oude Tuffer en Polka Marina werden bewust aan het Oosterpark toegevoegd, dat tot op dat moment werd gedomineerd door attracties voor de oudere jeugd. Op die manier probeerde men wat meer evenwicht in het attractie-aanbod van dit deel van het park te brengen.[4]
De oorspronkelijke attractie (1984-2019)
De oorspronkelijke versie van De Oude Tufferbaan volgde hetzelfde parcours als het huidige. De eerste versie had echter geen interactieve elementen langs het traject, er was geen claxon aanwezig in de auto's en was er geen muziek te horen tijdens de rit. Het transportsysteem bestond uit zeventien constructief identieke T-Fords met elektrische motoren. Deze waren uitgevoerd in de drie verschillende primaire kleuren (geel, rood en blauw), die met een snelheid van 6,5 kilometer per uur het parcours van zo'n 580 meter lang aflegden. De T-Fords waren een stuk hoger en ruimer dan de huidige auto's en trucks.
Een belangrijk element van de originele attractie was de mogelijkheid om de voertuigen ook daadwerkelijk te besturen: het stuur voorin de T-Fords had een, zij het minimale, invloed op de rit die de auto aflegde. Stuurde je niet goed mee, dan werd de rit hortend en stotend en de banden gingen slippen. De baan was zo ontworpen dat het stuur in sommige bochten werd gecorrigeerd en tegensturen weinig zin had. Voor een groot deel van het bestaan van de attractie wees een opvallend dwingend gebodsbord in het stationsgebouw er (wellicht dus grotendeels ludiek) op dat men absoluut zelf moet sturen. Daarnaast hing er een andere waarschuwing (VEILIGHEID VOOR ALLES!), waarop te lezen viel dat men met minimaal 2 personen plaats moet nemen in een voertuig en moet blijven zitten bij storing. Ook op het perron waarschuwde een bord met koeienletters voor het zelf moeten sturen. Deze borden werden in 2017 verwijderd; daarvoor in de plaats kwam een meer bescheiden bord op het perron met de tekst "Let op! Je moet zelf sturen." De boodschap stond er ook in drie andere talen op.
- De oude Oude Tuffer
Ingang van De Oude Tufferbaan
De klokgevel boven de ingang
Het sleepcontact op de baan
'Automobiel Reparateur', naast het traject van D'Oude Tuffer
Onderweg naar de schuur in D'Oude Tuffer
De schuur gezien vanaf de Flierefluiter
De eerste brug
De tunnel aan het eind
De uitgang
De oorspronkelijke voertuigen
De T-Fords zijn gemodelleerd naar de beroemde auto van Henry Ford, zijn Model T, dat een van de eerste massa-geproduceerde auto's was. Ze hadden elektrische motoren en waren er in drie verschillende primaire kleuren (geel, rood en blauw). Van de zeventien oorspronkelijke auto's waren er vlak voor de vernieuwing van 2019 nog twaalf operationeel. De voertuigen 1 en 11 waren bijzonder: deze hadden allebei een ventilator om bladeren van de baan te blazen en zo onder andere een goede elektrische overdracht van de sleepcontacten met de baan te garanderen. Om de ventilatoren van stroom te voorzien hadden deze twee Tuffers zelf een extra sleepcontact; ze maakten ook beduidend meer herrie dan de overige voertuigen. Bij de stalling van voertuigen voor de nacht werd er altijd zo'n 'blazer' voorin het station geparkeerd, zodat deze als eerste wagen van de dag de baan 's ochtends weer netjes schoon kon blazen.
In het midden van het bloemperk bij de halve rotonde aan het einde van de rit stond in de laatste jaren een blauwe Tuffer.
Vlak voor het einde van de T-Fords reden er nog de volgende exemplaren rond:
- 1 (geel)
- 2 (rood)
- 3 (rood)
- 4 (geel)
- 5 (geel)
- 6 (geel)
- 7 (rood)
- 10 (geel)
- 11 (geel)
- 13 (rood)
- 15 (blauw)
- 16 (blauw)
In totaal zijn drie van deze T-Fords bewaard gebleven. In mei 2019 is nummer 16 in de tuin van het Efteling Museum geplaatst.
- De T-Fords
Nummer 1 in reparatie
Een blauwe T-Ford
Publiciteitsfoto uit de jaren tachtig
Latere aanpassingen
In 1998 werd de attractie extra beveiligd met kettingen en ijzeren staven langs de portieren, camerabewaking en een omroepinstallatie. In 2001 werden er op de drie passagiersplaatsen van alle tuffers nepsturen gemonteerd, waarschijnlijk om de allerkleinste bezoekers ook een rij-ervaring te gunnen.
In de Winter Efteling van 2002-2003 transformeerde D'Oude Tuffer in Langlaufbaan ’t Hijgend Hert, vanaf het jaar daarna was die tot 2019-2020 in de winterperiode te vinden op het parcours van het Kinderspoor.
Voor aanvang van seizoen 2006 kregen de bruggen een railing. In de herfst van 2009 werd D'Oude Tuffer door het Bredase bedrijf ETW voorzien van nieuwe rails.
Vernieuwing 2019
Op 23 juli 2018 berichtte nieuwssite Looopings dat er voor 2019 een grote renovatie van de attractie op de planning stond. Veel T-Fords hadden het na 35 jaar dienst en de nodige revisies inmiddels toch begeven, waardoor de capaciteit van de attractie fors was afgenomen.[5]
Op 18 februari 2019 sloot de Oude Tuffer. Voor de renovatie zouden het station en de overige gebouwen van de attractie blijven staan en het betonnen parcours behouden blijven. Het ritsysteem en de voertuigen werden echter geheel vervangen. De rit werd tevens meer aangekleed dan voorheen. De renovatie was in handen van ontwerpcoördinator Stefan Versleeuwen.
Ondanks dat de Efteling net met MACK Rides goede zaken had gedaan – het bestellen van achtbaan Max & Moritz – koos men niet opnieuw voor Mack voor de Nieuwe Tuffer. Het oorspronkelijke ritsysteem werd niet meer geleverd. Daarom zocht het park naar een ander systeem dat duurzaam is en de capaciteit van de attractie kan verhogen. Men wendde zich tot het Noordduitse Metallbau Emmeln. Niet toevallig werd in dezelfde periode ook het ritsysteem van nieuw te bouwen sprookje De Zes Zwanen bij dat bedrijf besteld.
In eerste instantie werd er gezocht naar een gelijk systeem als de oorspronkelijke Tuffers waarbij er gestuurd kan worden. De keuze viel echter op een systeem waarbij dit niet mogelijk is, omdat duurzaamheid en capaciteit belangrijker werden geacht.[6] Naast een nieuw ritsysteem leverde Metallbau ook nieuwe voertuigen voor de baan. Deze zijn nu niet meer identiek maar van verschillende soorten: twaalf klassieke voertuigen en vijf pick-uptrucks. Deze catalogus-items werden gebouwd door het bedrijf, maar door de Efteling verder aangekleed om ze allemaal een eigen karakter te geven. Voor de thema's werd gekozen voor verschillende ambachten, waarbij ieder voertuig uniek is (eigen kleur, logo en de attributen achterin), maar een zelfde mate van aantrekkelijkheid heeft.[6] Zo heeft de brandweerwagen geen zwaailicht, maar simpele voorwerpen als een helm als bagage. Dit om te voorkomen dat er duidelijk favoriete voertuigen zouden komen, wat de capaciteit van de attractie niet ten goede zou komen. De aankleding van de wagens werd ontworpen door Karel Willemen. Waar er voorheen geen muziek klonk in de attractie, is nu elke auto voorzien van hetzelfde deuntje van de hand van huiscomponist René Merkelbach. Ondanks dat de sturen geen invloed hebben op het rijden, is er wel een realistische weerstand in de sturen gemaakt, zodat de beleving voor kinderen echt lijkt.[6]
Al voordat de keuze op het nieuwe ritsysteem en voertuigen viel, werd besloten om interactieve scènes aan de attractie toe te voegen. De inspiratie hiervoor kwam van Knoets oorspronkelijke idee.[6] Dit zette ontwerper Karel Willemen ertoe om vier interactieve boerderij-elementen te bedenken, die je activeert met de claxon in je wagentje.
De nieuwe voertuigen hebben een geavanceerdere besturing: per auto is een controller aanwezig die in samenwerking met sensoren langs de baan (op paaltjes, o.a. voor de kleine brug en voor de tunnel) bepaalt of de afstand met het voorliggende voertuig groter danwel kleiner gemaakt moet worden door de snelheid wat te variëren. Zo blijft de capaciteit van de attractie optimaal. De bladerblaasfunctie van Tuffers 1 en 11 was niet meer noodzakelijk bij het nieuwe ritsysteem en ontbreekt dus ook.
Een deel van de wachtrij werd aangepast en verlegd, om te voorkomen dat er een rij op het plein voor de attractie ontstaat, iets dat in het verleden vaak voor een rommelige mensenmassa bij de attractie zorgde. Bij het instappen kan er nu in twee auto's tegelijk worden plaatsgenomen, en de hekjes voor het instappen openen automatisch. Om voldoende ruimte tussen de voertuigen te houden, vertrekt de eerste auto eerder dan de tweede auto. Het stoplicht aan het begin van het parcours werd verwijderd. Stroomkasten langs de baan zijn nu gecamoufleerd met kisten.
Op 19 april 2019 opende de geheel vernieuwde Oude Tuffer weer voor het publiek. De opening werd verricht door een kandidaat van het tv-programma De Slechtste Chauffeur van Nederland.
Begin juli volgen nog wat restpuntjes: het uitstapstation werd ook dubbel uitgevoerd, de muziek werd iets langer en de claxons klinken bij indrukken nu langer maar werken niet meer nadat je de vogelverschrikker bent gepasseerd.
- Concept arts Nieuwe Tuffer
Entertainment
Tijdens de Zomer Efteling 2022 stond er heus Oude Tuffer-gebaseerd entertainment op het programma, in het kader van het overkoepelende thema "De attractie komt tot leven". Over het Ruigrijkplein reed een geel ANWB-wegenwacht takelwagentje met een fietsende bestuurder die de interactie met gasten aanging. Daarnaast was de rode brandweerauto van de baan gehaald en opgesteld op het plein waarin je zelf kon gaan zitten voor bijvoorbeeld een foto. Deze laatste verdween al snel weer, vermoedelijk omdat hij van alle kanten belaagd werd door bezoekers.
Verlengde wachtrij
De meandering van de attractie werd in september 2024 verlengd. Er werd een extra lus toegevoegd voor de bestaande wachtrij links van de poort.
Wetenswaardigheden
- Tussen 1993 en 1997 werden er speciale rijbewijzen uitgedeeld aan bezoekertjes van de attractie. Ter gelegenheid van het vijftigjarige bestaan van het park in 2002 keerde dit gebruik voor heel eventjes terug. Ook na de heropening in 2019 werden ze uitgedeeld, alhoewel de foto's erin nog van de oude attractie waren.
- De attractie sloot jarenlang zodra de zon onder was, maar niet alleen om te voorkomen dat jongelui halverwege de rit in de donkere bosjes langs het traject glippen! De autootjes blijven middels sensoren op een vaste afstand van elkaar en wanneer het te donker is kunnen de wagens elkaar niet meer 'zien'. Vanaf 2014 is dit ondervangen door de baan op de zomeravonden te verlichten. Sinds 2019 bevindt zich een kabel met LED-verlichting onder de baan als noodverlichting, zodat de Oude Tuffer na zonsondergang ook open kan blijven.[7]
- In het Engels wordt deze Eftelingattractie soms "Tin Lizzies" genoemd: een bekende bijnaam voor de T-Fords.
- In maart 2010 waren er op een T-Ford die ter decoratie in de laatste lus van het parcours stond gedurende korte tijd bordjes te vinden met de tekst 'Mari 25 jaar Efteling': een verwijzing naar een jubilaris in het team van de Technische Dienst.
- Op één van de melkbussen op de kar langs het traject is duidelijk “Hellendoorn” te lezen.
- ↑ De Arbeiderspers: 'De Efteling groeit door', 14 april 1984
- ↑ deutz-fahr.com
- ↑ Eftelist: 'Uit de gesprekken met Eftelist: Henny Knoet', 8 oktober 2013
- ↑ Henk vanden Diepstraten: De Efteling/Kroniek van een Sprookje (2002), Tirion, pag. 133
- ↑ Looopings: 'Enorme renovatie voor oude Efteling-attractie', 23 juli 2018
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 YouTube (De Vijf Zintuigen): 'De vernieuwde Oude Tuffers 2019', 2 mei 2019
- ↑ Kleine Boodschap: Aflevering 89: 'De uitwerpselen zijn niet op schaal', 6 mei 2019