Suggesties voor een aantal windwijzers door Anton Pieck
Een windwijzer, windhaan of windvaan geeft aan uit welke richting de wind waait. Soms zijn ze puur functioneel vormgegeven, maar vaak hebben ze ook een decoratieve vorm en functie. Traditioneel is dat de vorm van een haan (vandaar ook de naam windhaan), omdat hanen, net als windwijzers, vaak op de nok van het dak staan.
De Efteling heeft een groot aantal windwijzers. Helaas werken veel niet, of zijn ze in de loop der jaren vastgeroest (zie 'functioneel' in onderstaande tabel voor werkende wijzers), maar hun decoratieve waarde wordt er niet minder om. De windvaan kan gezien worden als een van de Efteling-stijlkenmerken.
Werking
Een windwijzer bestaat uit een pijl op een as. De achterkant van de pijl heeft een groter oppervlak, waardoor dat deel met de wind meedraait net zolang tot het zich parallel aan de windrichting bevindt. De pijl zelf wijst daardoor in de richting waar de wind vandaan komt. Het grote vlak kan een gesloten, egaal vlak zijn, maar vaak wordt er voor een decoratieve vlakvulling gekozen in de vorm van een schildering of middels een opengewerkt figuur.
Overzicht van windwijzers
Een opsomming van alle windwijzers in het park.
Sprookjesbos
Op volgorde van de Sprookjesbosroute.
| Foto
|
Locatie
|
Plaatsing
|
Vormgeving
|
 |
Doornroosje, achterste torens, tweemaal |
1952 |
Wachter
|
 |
Doornroosje, voorste torens, driemaal |
1952 |
Ruiter
|
 |
Grote Kabouterhuis, rechts |
1972 |
Kabouter
|
 |
Grote Kabouterhuis, links |
1972 |
Eekhoorn
|
 |
Roodkapje, zijkant |
1960 |
Vaan
|
 |
Roodkapje, torentje |
1960 |
Zwaan (vrijwel gelijk aan zwanen op tegeltjes binnen)
|
 |
Pinokkio, huisje Geppetto |
2016 |
Uil met zaag, inclusief windroos
|
 |
Pinokkio, nis kat en vos |
2016 |
Walvis
|
 |
Raponsje, toren |
2001 |
Vogel (functioneel)
|
 |
De Wolf en de Zeven Geitjes, gevelpunt rechts |
1973 |
Geit
|
 |
Hans en Grietje, toren |
1955 |
Vogel
|
 |
Put van Vrouw Holle, tweemaal |
1952 |
Heks
|
 |
Huisje van Vrouw Holle, schoorsteen |
2022 |
Heks
|
 |
Huisje van Vrouw Holle, uitbouwtje |
1952 |
Vogel
|
 |
Huisje van Vrouw Holle, gevel richting Herautenplein |
1952 |
Kat
|
 |
Herberg de Ersteling, dakkapel links |
1999 |
Lepel
|
 |
Kasteeltje van de stiefmoeder van Sneeuwwitje, tweemaal |
1999 |
Ruiter (zelfde als Prinsenpoort)
|
 |
De Zes Zwanen, toren |
2019 |
Dubbelkoppige adelaar met sleutel
|
 |
De Zes Zwanen, erker |
2019 |
Dubbelkoppige adelaar met sleutel in vaan
|
 |
De Magische Klok, toren |
1952 |
Vaan (zelfde als Prinsenpoort)
|
 |
Prinsenpoort, torens, driemaal |
1952 |
Ruiter (zelfde als kasteeltje stiefmoeder Sneeuwwitje)
|
 |
Prinsenpoort, puntdakje |
1952 |
Vaan (zelfde als de Magische Klok)
|
 |
Het Meisje met de Zwavelstokjes, toren |
2004 |
Vaan met wapen
|
Marerijk
Buiten het Sprookjesbos.
| Foto
|
Locatie
|
Plaatsing
|
Vormgeving
|
 |
Zwaan Kleef Aan, in decor, vijfmaal |
1958 |
Vaan
|
 |
De Gekroonde Eend, torentjes, tweemaal |
1960 |
Vaan
|
 |
Diorama, meerdere |
1971 |
Allerlei
|
 |
Station Marerijk, uitgang |
1974 |
Stoomlocomotief, inclusief windroos (functioneel, zelfde als station Kinderspoor)
|
 |
Geeuwende Gijs, gevel |
1980/81 |
Pijl
|
 |
Den Olycke Tweelingh, toren |
2003 |
Heraut
|
 |
Smidje, toren |
2003 |
Smidje (functioneel)
|
 |
Raveleijn, stadspoort, links |
2011 |
Vaan met raaf (functioneel)
|
 |
Raveleijn, stadspoort, rechts |
2011 |
Vaan met ruiter (functioneel)
|
 |
Raveleijn |
2011 |
Vaan met leeuw (functioneel)
|
 |
Raveleijn, meerdere |
2011 |
Vaan (functioneel)
|
 |
Sprookjessprokkelaarprieel |
2016 |
Sprookjessprokkelaar en tak
|
Reizenrijk
| Foto
|
Locatie
|
Plaatsing
|
Vormgeving
|
 |
Archipel, tweede huisje van links |
2022 |
Zeedraak
|
 |
Archipel, vierde huisje van links |
2022 |
Vis
|
 |
Kinderspoor, station De Blauwe Reiger |
2000 |
Stoomlocomotief, inclusief windroos (functioneel, zelfde als Station Marerijk)
|
 |
Kinderspoor, molenhuisje |
2000 |
Windmolentje
|
Ruigrijk
| Foto
|
Locatie
|
Plaatsing
|
Vormgeving
|
 |
Halve Maen, gevelrij |
1982 |
Driemaster
|
 |
Parlevinker, tweemaal |
2011 |
Driemaster
|
 |
Baron 1898, entreegebouw |
2015 |
Mijnbouwembleem (functioneel)
|
 |
Nest!, meerdere |
2021 |
Driemaster, vaandels, en allerlei
|
Anderrijk
Fantasierijk
| Foto
|
Locatie
|
Plaatsing
|
Vormgeving
|
 |
Symbolica, dakkapel |
2017 |
Vaan met ster, veer, drakenstaart, heks en kroon (functioneel)
|
Voormalig
| Foto |
Locatie |
Aanwezigheid |
Vormgeving
|
 |
Huisje van Vrouw Holle, gevel richting put (tegenwoordig animatronic haan) |
1952-2006 |
Haan
|
 |
Roeivijver, boothuis |
1965-2011 |
Zeilbootje
|
Wetenswaardigheden
Verdwaalde windvogel op de gevel van Vrouw Holle in 2003
Windwijzerplaat op Raveleijn
Ontwerp voor windwijzer manege
- De posities van de windwijzers op het huisje van Vrouw Holle waren door de jaren heen niet consistent. De windhaan en windvogel begonnen respectievelijk op de gevel richting put en het uitbouwtje, maar later stond de vogel op de gevel, om in 2006 door animatronichaan teruggestuurd te worden naar het uitbouwtje.
- Op de achterkant van het smalle torentje in het midden van de tribunes van Raveleijn bevindt zich een windwijzerplaat die op een andere manier de windrichting adverteert, soortgelijk aan die op het gebouw van Station Amsterdam Centraal.
- De windwijzer op Symbolica is een verwijzing naar de vijf rijken; Fantasie (ster), Reizen (veer van Vogel Rok), Ruig (staart van Draak Edna), Mare (Sprookjesbosheks) en Ander (kroon van Aquanura - waarschijnlijk bedacht voordat besloten is om die attractie voortaan tot Fantasierijk te rekenen).
- In Bäckerei Krümel hangt een fraai gedecoreerde thermo- en barometer, die niet de wind wijst maar wel het weer voorspelt.
- Anton Pieck ontwierp een windvaan voor Rijsporthoeve De Efteling, maar het is niet duidelijk of die is verwezenlijkt.
- Laaf Lest van Laaf Products BV hanteert een windwijzer met haan (functioneel).
