Het Herautenplein is een plein in het hart van het Sprookjesbos dat aanwezig is sinds de opening in 1952. Het plein biedt toegang tot de toiletten van Kleine Boodschap, Herberg de Ersteling, het kasteel en de grot van Sneeuwwitje, De Zes Zwanen, Assepoester en het etablissement Kleyne Klaroen. Op het plein vinden we Ezeltje Strek Je, de duiven uit het sprookje het Bruidskleed van Genoveva, Opa Gijs, de Kikkerkoning en de Magische Klok. Aan de oostzijde van het plein wordt het omzoomd door een muur met hoektorens waar zich de Prinsenpoort in bevindt. Hier is de route van het Sprookjesbos verder te volgen richting de Indische Waterlelies.
Het plein wordt door velen gezien als één van de allermooiste plekken van het park en wordt vaak aangeduid als "de plek waar het allemaal begon". Hoewel het plein in recente jaren vele gedaanteverwisselingen heeft ondergaan, kenmerkt het zich nog altijd door een nostalgische sfeer.
Inhoud
Geschiedenis
Jaren vijftig, zestig en zeventig
Het Herautenplein werd tegelijk met het Sprookjesbos aangelegd in 1952. Het plein was de laatste plek van de attractie waar sprookjes bekeken konden worden voordat de trip verder de Efteling in zou gaan (vermoedelijk naar de Speeltuin of het Theehuis, gezien er niet gek veel anders te doen was destijds). Het was vrij leeg: de grot van Sneeuwwitje prijkte aan de ene kant, daarvoor een bloemenbed. In het midden van het vierkante plein stond de Kikkerfontein al en aan het eind was de Prinsenpoort, met in de hoek de Magische Klok.
Iets later werd de duiventil achter de grot van Sneeuwwitje geplaatst, omdat de betoverde duiven uit het sprookje van het bruidskleed van Genoveva over het plein vliegen. Het duivenvoer in het bekende Eftelingse papieren zakje was sinds 1965 te koop in het balieverkoopwinkeltje dat toen werd geopend op het plein. In de jaren zestig werden tevens de attributen in het Sprookjesmuseum geplaatst, kwam er een spoorlijn te liggen tussen het plein en de parking en werd, al in 1961, het gehele plein bestraat met maaskeitjes. Voor die tijd waren de voetpaden van zand. In 1968 werd, achter de schuilhut aan de parkeerplaatszijde van het spoor, het Station Sprookjesbos geopend. In 1970 werd de grafzerk van Opa Gijs geplaatst en vijf jaar later werd de grot van Sneeuwwitje vernieuwd. Tot 1974 doet Station Sprookjesbos dienst - in dat jaar opent aan de Sint Nicolaasplaets een nieuw station en wordt Station Sprookjesbos overbodig.
Schets voor het Herautenplein
De Herauten aan hun gracht, vlak na opening
Herautenplein in 1954
De Prinsenpoort ca. 1959
Grote drukte bij de klok in de jaren vijftig
In de jaren zeventig, inclusief schuilhut en Station Noord in de achtergrond
Kleyne Klaroen in 1973
Ingang van het station aan het plein
Westzijde van het plein in de jaren zeventig
1984 - 1999
In het begin van de jaren tachtig werd door Henny Knoet een plan opgezet om het Herautenplein te renoveren. Dit drie-fasen-plan moest drie problemen oplossen. Ten eerste was er het zicht op de parkeerplaats. De rand tussen het Sprookjesbos en 'de echte wereld' was hier op z'n dunst en verstoorde de sfeer aanzienlijk. Ten tweede was er het duivenvoer, dat veelal in de perken rond de Kikkerfontein terecht kwam, wat voor de groenhagen op het plein niet goed was.
Het grootste probleem was echter de logica van de plaatsing van verschillende sprookjes: Tafeltje dek je werd uitgebeeld met de ezel in de Speeltuin (buiten het Sprookjesbos) en de knuppel in het Sprookjesmuseum in het bos, en de tafel was niet aanwezig in het park. De giftige appel en de spiegel uit Sneeuwwitje werden ook getoond in dat museumpje, maar de prinses zelf lag in haar glazen kist aan de andere kant van het plein.
Knoet bedacht de oplossing: Ezeltje strek je moest naar het Herautenplein worden verhuisd, waarvoor een speciaal pleintje met bankjes in een rotonde werd gemaakt. Daarna zouden de sprookjes Tafeltje dek je en Sneeuwwitje uitbreidingen krijgen in de vorm van een herberg en een kasteel die tegelijk de parkrand zouden camoufleren. Tenslotte zou er een duivenvoer-automaat worden gerealiseerd, tussen de duiventil en de ezel in.
Zo gezegd, zo gedaan. De ezel werd in 1984 verplaatst, hetzelfde jaar waarin ook de herauten van de Magische Klok spiksplinternieuwe incarnaties kregen. Voor seizoen 1986 waren de andere fases gepland, en door Knoet al op de parkplattegrond aangebracht, waar ze nog decennialang hebben gestaan. De plannen werden echter uitgesteld.
Nooit uitgevoerd plan voor de Duivenvoerautomaat op de plattegrond
Westzijde, nog zonder sprookjes
Ezel op het plein, 1998
Ezel op het plein, 1998
Ezel op het plein, 1998
Sprookjes in aanbouw, december 1998
1999 tot 2022
Uiteindelijk werden de herberg en het kasteeltje in 1999 toch nog uitgevoerd. De knuppel verdween van de muur van het Sprookjesmuseum en kreeg een plaats in de hal van de herberg, de galerij met de toverspiegel in het Sprookjesmuseum werd afgesloten en een heel nieuwe toverspiegel arriveerde in een door Knoet ontworpen kasteeltje. Het museum zelf werd een jaar later gesloten, om daarna dienst te doen als locatie van Maxifoto. Door tegenvallende resultaten werd dit weer snel opgedoekt.
Uiteindelijk opende in het huisje in december 2006 Vrouw Holle de luiken om haar kussensloop uit te kloppen. Van 2000 tot 2005 werden de duiven niet meer geverfd, om daarna terug te komen in andere kleuren; per 2018 gebeurt het verven definitief niet meer. Het duivenvoerzakje kreeg een andere opdruk en is nu te koop bij het omgebouwde winkeltje op het plein, want tevens werd in 2000 het kleine snoepwinkeltje uitgebreid tot een heus banketwinkeltje met een overdekt terrasje, Kleyne Klaroen. Tevens kwam er vaste verlichting op het plein. In 2009 werd het sprookje Assepoester geopend, tussen de Kleyne Klaroen en de grot van Sneeuwwitje. De tuin van haar landhuis kreeg een prominent hekwerk aan het plein met daarin een toe- en uitgangspoort.
Van 2014 tot en met 2019 was het Herautenplein één van de pleinen van het Negen Pleinen Festijn, de feestelijke zaterdag- en later ook vrijdagavonden in juli en augustus. Voor de deur van het voormalige Sprookjesmuseum werd een speciaal podium gebouwd, geïnspireerd op het afdakje van de voordeur van De Wolf en de Zeven Geitjes. Er traden Sprookjesfiguren en personages uit (de entourage van) Klaas Vaak op.
In 2019 werd achter de grot van Sneeuwwitje De Zes Zwanen toegevoegd. Als je de Sprookjesbosroute volgt verlaat je na de grot van Sneeuwwitje het Hereautenplein, komt langs de Zes Zwanen en daarna Assepoester, waarna je weer op het plein terugkeert. Het pom(poen)euze hek werd grotendeels verwijderd. Wel kwam er een hoge heg die de werelden van de Zes Zwanen en Assepoester scheidt en ook doorloopt tot op het plein.
De westzijde van het plein sinds 1999
Plein in 2009
Het plein in 2010
Veel animo voor een pauw, 2010
Renovatie 2023
In het voorjaar en de vroege zomer van 2023 werd het plein grondig gerenoveerd. De kasteelmuren aan weerszijden van de klokkentoren werden al jaren opzij geduwd door boomwortels; de grachtjes voor de herauten lekten; de ondergrondse leidingen en kabels waren aan vervanging toe, evenals de bestrating. Het plein ging daarom maandenlang op de schop. De kasteelmuren werden geheel gesloopt en vervangen door nieuwe die dikker zijn dan de oude. De grachtjes kregen een nieuwe bodem en beschoeiing, een waterzuiveringsinstallatie en een overstort naar het achterliggende bos voor hevige regenval. De verlichting en het leidingwerk van de Kikkerfontein werden vernieuwd. Ook werd alles opnieuw bestraat, waarbij op de plaatsen van de voorheen in de vrije grond geplante vormstruiken in de parterres plateaus werden aangebracht voor verplaatsbare plantenbakken.
De naam
Hoewel er in enkele souvenirboekjes en op ansichtkaarten uit de prille beginjaren vaak wordt gesproken van het Kasteelplein, wordt de naam Herautenplein al vanaf het begin gebruikt, zo genoemd naar de klaroenblazende herautenbeelden in de zuidoosthoek. Anton Pieck schreef op zijn ontwerpen voor Opa Gijs het commentaar “Voor Herautenplein”. De naam verscheen echter pas voor het eerst op de plattegrond van de Efteling in 1984. Voor een korte tijd heeft het zelfs op een wegwijzer gestaan, opgesteld bij Raponsje, wijzend naar de sluiproute met de tekst "Kleyne Klaroen - Herautenplein".
De naam lijkt te conflicteren met het sprookje van de Magische Klok, waarin verhaald wordt dat de beelden versteende prinsen, niet herauten betreffen. Het verhaal is hoogstwaarschijnlijk echter pas later bedacht op basis van de al bestaande tekeningen. Op dat moment was de naam Herautenplein al in zwang geraakt.