Het Smidje is een kleine attractie op het Anton Pieckplein. Vanaf een afstand vestigt de automaat de aandacht door regelmatig het geluid van een hamerslag op een aambeeld te laten horen. Tegen betaling van twee euro zwaaien twee deurtjes open en zien we een ijverig smidje smeden. Na verloop van tijd sluiten de deurtjes weer en werpt de automaat een gouden bal uit met daarin een pin. De automaat is naar een idee van Léon Weeterings ontworpen door Michel den Dulk als onderdeel van zijn vernieuwing van het Anton Pieckplein in 2003.
Omschrijving
Het Smidje is gevestigd in een toren met koperen spits in de vorm van een ui en daarop een fraaie zelfverwijzende windwijzer. De bovenetage van de toren is betimmerd met groen gebeitst hout, waarin zich twee raampjes bevinden. De onderste verdieping is gestuct, met daarvoor een uitspringende, manshoge kijkkast met klokgeveltje, twee torentjes en een raampje. Boven dit kijkraam hangt een rond bordje met de tekst:
Al wat er achter deez deuren zit, dat is… "het geheim van den smid"
De werkplaats van genoemde smid achter het kijkraam wordt afgesloten door twee groenhouten deuren met uiteraard smeedijzeren beslag die, als een munt wordt ingeworpen, openzwaaien. We zien een oudere man, met kalend hoofd en een band grijs haar. Hij draagt een groen hemd, rood schort en klompen. Hij slaat op zijn aambeeld op een stuk ijzer. Hij wordt omringd door onder andere een haard, een smidsvuur met gereedschappen en kolen, een boekenplank met twee boeken, een kastje, en een tafel met een pot vol nagels en nog eens twee boeken erop gelegen. Links achter hem is een doorgang naar een trap die naar boven leidt. Er hangen twee kleine schilderijtjes: een kerktoren en de ruïneuze voorgevel van het Spookslot.
Het Smidje wordt geheel aangedreven door een zogenoemde 'stoel', een serie nokkenschijven met ieder een eigen vorm die voor beweging zorgt.
Gesmede pins
Anders dan de Stenen Kip en de Gekroonde Eend die algemene speelgoedjes bevatten, heeft het Smidje een eigen lijn aan uitgeworpen pins: de zogeheten Smidjeserie. De pins hebben allemaal hetzelfde basisontwerp: een boograam met een goudkleurige achtergrond en onderaan de tekst Efteling. Binnen de boog staat een Piecks Eftelingfiguur of -gebouw zoals het Ganzenhoedstertje, August of Prikkebeen. De figuur is steeds uitgewerkt in de stijl van een ingekleurde houtsnede, aansluitend bij de illustratiestijl die Pieck gebruikte in De Sprookjes van Grimm. Deze pins zijn exclusief via het Smidje verkrijgbaar. Omdat het Smidje de pins willekeurig uitwerpt, is dit een extra dimensie voor de pinverzamelaar. Ontwerper Jeroen Verheij is verantwoordelijk voor een deel van de pinserie.
Tot op heden verschenen deze pins:
- 2003: Smidje, Accordeonist 'August', Bremer Stadsmuzikanten. Ganzenhoedster
- 2005: Drinkebroer, Speeltuin Gijs, Toren 'Den Olycke Tweelingh' Anton Pieckplein, Smulpaap
- 2007: Baby Gijs, Prikkebeen Vlindermolen, Clown Anton Pieckcarrousel, Domoor met gans van Zwaan Kleef Aan
- 2011: Bonte Harlekijn, Gekroonde Eend, Trommelaar, Luitspeler
- 2013: Lachende prinses van Zwaan Kleef Aan, Stenen Kip, Bazuinspeler, Den Suykerbuyk
- 2014: St. Nicolaas, Brabantse Koekenvrouwtje 'In den Hoorn des Overvloeds', Poortheks, Marskramer
- 2016: Gelaarsde Kat, Sprookjeswijzer, Herbergier Wapen van Raveleijn, Hofnar carrouselpaleis
- 2022: Kabouter met gong van Automatische Informateur, Jonas, Kelner 'In den Hoorn des Overvloeds', Zoetekauw 'Zuurstok & Zwart-Wit' van Soete Inval
Geschiedenis
Het idee voor pinverzamelen en een pinautomaat werd bedacht door Léon Weeterings. In november 2002 werkte hij voor zowel afdeling Marerijk als Technische Zaken. Tijdens een werkoverleg op donderdagavond vroeg Frans Goenee of iemand een idee had voor de lege plek in de toren op de hoek van het Pieckplein. Op een zondagmiddag heeft Weeterings toen zijn idee uitgewerkt: een steampunk-achtige machine van een juwelier die te verzamelen pins zou uitgeven, geïnspireerd op het al succesvolle pinverzamelprogramma van de Disney-attractieparken. Naast de automaat zelf kwam hij ook met diverse ideeën voor pinseries. Olaf Vugts zag het pinverzamelen wel zitten en gaf de schets aan Michel den Dulk om het verder uit te werken.
- Ontwerpen Den Dulk
Gevelaanzicht Anton Pieckplein door Michel den Dulk. De plek van het Smidje is aangeduid als Infill
Ontwerpsuggestie voor het interieurtje door Michel den Dulk
Uitwerking smidfiguur door Michel den Dulk
Het figuur werd gemodelleerd door Hans Pulles, het verdere decortje door Patrick van den Nieuwenhuizen. Bijna was het Smidje er niet gekomen, omdat alle infill-attracties door budgetproblemen werden geschrapt. Weeterings, controller Coen Bertens en een kostendeskundige hebben toen de jaaropbrengst van de Kip en de Eend berekend, wat voor deze infill toch een redelijke terugverdientijd opleverde. Het ontwerp van Michel den Dulk, een smidje in zijn smidse, werd uiteindelijk twee keer zo duur als begroot, maar door het grote succes werd de oorspronkelijke terugverdientijd gehalveerd.
- Bouw van het Smidje
Automaat en omgeving in aanbouw
Ongedecoreerd Smidje en zijn nokkenschijven
Ongedecoreerde scène van het Smidje in de werkplaats
Scene en figuur (l), bijna af, in de werkplaats
Het Smidje is geplaatst onderin een torentje in een bouwdeel dat verder niet voor het publiek toegankelijk is. Het torentje dient als decoratie op wat feitelijk, via de achterzijde toegankelijke, kleedkamers voor entertainment zijn.
De prijs van het Smidje was bij de opening € 1,-. Pas na bijna twintig jaar werd dat bedrag aangepast, maar wel één klap verdubbeld: per mei 2022 kost het in werking zetten € 2,-.