| Frau Boltes Küche | |
|---|---|
 | |
| Locatie | Anderrijk |
| Type | balie |
| Assortiment | frites, kip en snacks |
| Delicatesse | Bengel Buit |
| Thema | Max & Moritz |
| Ontwerp | Ton van de Ven, Sander de Bruijn, Jeroen Verheij |
| Geopend | 20 juni 2020 |
| Kassa's | 2 |
| Terras | ja |
| Opvolger van | De Steenbok |
| Horeca | |
Frau Boltes Küche is een snackrestaurant in het Anderrijk, naast de familieachtbaan Max & Moritz aan het Max & Moritz Plein. Het opende op 20 juni 2020, tegelijk met de naastgelegen attractie, en volgt daarmee De Steenbok op die sinds 1987 op deze plek gevestigd was.
Inhoud
Omschrijving
Het gebouw
Het hoofdgebouw van Frau Boltes Küche is één verdieping hoog restaurant opgetrokken uit witte muren met grote gemetselde kolommen. De randen van het dak hebben een brede houten border. De toppen van de kolommen steken ongeveer een meter boven het dak uit. Aan de voor- en rechterzijde hangt een groot naambord met de naam en onderschrift "frites · kip · snacks". Er zijn ingangen aan de voor- en zijkanten, maar niet aan de achterzijde waar de keuken en opslag zijn. Achter het gebouw bevindt zich een binnenterrein met een overkapping waar karretjes voor drank-, ijs- en fruitverkoop gestald worden. In de rechter is een automatiek.
Op de hoek aan pleinzijde is aan de buitenkant een oven waarin gebraden kippetjes te zien zijn. Deze loopt naar boven door in een schoorsteen op het dak, waar Max en Moritz bezig zijn deze kippetjes te stelen middels een hengel, een en ander conform het verhaal. Uit de oven komen knisperende geluiden en de echo van de kwajongens die lachen en kreunen.
Het interieur is een grote open ruimte met pilaren met bloemmotiefjes, een grote natuurstenen oven en een aantal robuuste bruine tafels met met rode banken, en aan de achterzijde de brede uitgiftebalie met rechts kassa's, en links een aparte uitgifte voor arrangementen. Nabij de ingangen zijn bestelzuilen geplaatst. Het is voor abonnementhouders (nog) niet mogelijk om hun abonnementskorting te krijgen via de zuilen. Zij moeten bestellen aan de balie.
Terras
Voor het gebouw is een overdekt maar open terras, vormgegeven als een kippenschuur. Hier kunnen zo'n tachtig mensen plaatsnemen. Bovenop de schuur staat een windwijzer van een haan en een geschilderd bord dat ooit Het Kapoentje tooide. De schuur is opgetrokken uit bruin gebeitste houten palen met daarop een dak en is maar aan één zijde gesloten, en daarmee meer een afdak. In de achterwand zitten twee ramen met kippengaas ervoor, en midden daartussen een deur met opschrift "Hühnerfutter" ('kippenvoer'; feitelijk een bezemkast). Ook tussen de manden met eieren is een trommel met opschrift "Futter" te zien. Aan de muur hangt ook nog een bebaard figuurtje met pijp, op wiens hoed ook een ei balanceert. Aan de achterzijde buiten hangen een touw en wagenwiel.
Langs de dakrand binnen zijn emmers en manden met talloze bruine en witte kippeneieren geplaatst. Hiertussen zitten ook broedende kippen. Er staan picknicktafels om je consumptie aan op te eten, erboven hangen stallampen en ook de warmtelampen die je typisch ziet in broedplaatsen. Het terras wordt ook verwarmd middels warmtestrips aan de dakbalken.
Buiten aan de open voorzijde is een door een coniferenhaag omzoomd terras, waarop meer picknicktafels staan met eigen parasols, met ingebouwde verlichting.
In de schuur horen we het hoofdthema van Max & Moritz, aangevuld met het geluid van kakelende kippen. Nu en dan horen we de kwajongens giechelen. De kippen zijn kennelijk ook muzikaal, zo kakelen ze mee op het hoofdthema en kakelen ze van tijd tot tijd de melodie van Edelweiss uit The Sound of Music.
Assortiment
Uit de keuken van vrouw Bolte komt een standaardassortiment aan frites, snacks en frisdrank zoals dat ook bij de andere twee grote fritesrestaurants van de Efteling verkocht wordt: de Smulpaap en De Hongerige Machinist. Uniek voor Frau Boltes Küche is de Bengel Buit, een kartonnen beker met daarin naar keus gefrituurde kip of uienringen, met daarbij een saus. De Bengel Buiten komen in twee maten en kunnen tevens onderdeel zijn van het Bengel menu met daarin ook frites en een frisdrank. Verder zijn er ook kipnuggets te krijgen.
In de automatiek vinden we daarnaast het standaardaanbod aan kroket, frikandel, bamischijf, kaassoufflé en Mexicano.
- Binnen bij Bolte
Verkoopbalies
Gezellig themahoekje
Zitruimte
Deco-eieren op schilderijtjes boven de balie
Verhaal
Frau Bolte (Juffrouw Bolt in het Nederlands) is een weduwe die het slachtoffer is van de eerste twee streken van Max en Moritz zoals opgetekend door Wilhelm Busch. Ze bezit drie kippen en een haan waar ze heel blij mee is vanwege de productie van eieren en veren. In de eerste streek binden Max en Moritz stukjes brood aan kruiselings aan elkaar geknoopte touwtjes; de kippen eten het op, raken in paniek en verhangen zich uiteindelijk aan een boom. Vrouw Bolte vindt haar mooie kippen allemaal dood en ziet haar toekomstbeeld in duigen vallen. Ze is dan ook intens verdrietig.
In de tweede streek probeert Bolte toch maar wat van de situatie te maken en wil de dode kippen dan maar gaan braden. Bij de aanblik wordt ze wederom erg verdrietig over het lot van haar arme kippen. Als ze even de kelder in gaat om zuurkool te halen, hengelen Max en Moritz de gebraden kippen alle vier door de schoorsteen naar buiten. Bolte is geschokt en beschuldigt haar arme hondje Spitz (Kees). Max en Moritz vreten alle gebraden kippen helemaal op. Uit de mond van elk steekt nog een kippenpoot.
Voor de Efteling-versie zijn deze twee verhalen iets verzacht: Frau Bolte kan haar kippen na de eerste streek 'nog net redden'; in de tweede streek stelen ze slechts één kip en niet haar volledige bezit. De Efteling heeft de illustratie van Frau Bolte die Busch tekende gebruikt op het naambord van het horecapunt en in het interieur. De tekening van de hengelende Max en Moritz werd als basis gebruikt voor de uitwerking van de figuren op het dak. Met het kippenschuur-terras en het opnemen van een enkel kipgerecht wordt de relatie met het verhaal compleet gemaakt.
Geschiedenis
De Steenbok
Al sinds 1986 is er horeca op deze plek te vinden, die daarvoor de Veulenweide was: toen opende In den Vergulde Kobold, een tijdelijke horecatent om te cateren aan de flinke toeloop richting het nieuwe Fata Morgana. De tent werd het jaar daarop vervangen door het permanente De Steenbok, die thematisch aansloot bij de naastgelegen Bob. Gefrituurde snacks zijn het belangrijkste assortiment. Het gebouw werd ontworpen door Ton van de Ven. Het interieur van de Steenbok werd voor het laatst in 2012 gerenoveerd onder leiding van Sander de Bruijn, naar het thema van een bobsleevereniging. Aan de westzijde werd toen de Burger Backery toegevoegd.
Bakkerij of toch Küche
Toen de Bob in 2019 gesloopt werd om plaats te maken voor Max & Moritz, was de bobsleeaankleding en de verwijzing naar bergdieren in de naam niet meer zo relevant. Ook was er de wens om de horeca-capaciteit in deze regio uit te breiden.
Een concepttekening voor de opvolger is te zien geweest tussen diverse andere ontwerpen in de Making-of van Max & Moritz. Op een bijschrift is een deel van de werknaam 'Bäckerei Krümel' te zien. Dit gebouw lijkt op deze (maar beperkt zichtbare) tekeningen van een significant grotere schaalgrootte en detaillering dan de bestaande Steenbok.
De plannen om deze te bouwen hebben er nog tot laat in het proces gelegen. Pas in februari 2020 werd besloten dat het niet doorging en aangekondigd dat de Steenbok omgebouwd zou worden door Frau Boltes Küche, een relatief veel kleinere ingreep waarbij het bestaande gebouw en interieur grotendeels gehandhaafd zouden worden. Door de COVID-19-pandemie moest de Efteling, en dus ook de Steenbok, op 14 maart 2020 sluiten. De Steenbok heropende daarna nooit meer; tijdens en na de coronasluiting werd het omgebouwd tot Frau Boltes Küche.
Van Bok naar Bolte
Het gebouw van de Steenbok is uiterlijk min of meer ongewijzigd overgegaan in het huidige hoofdgebouw van Frau Boltes Küche, met uitzondering van de figuren Max en Moritz op het dak die kippen hengelen. Op het dak werd hiervoor een schoorsteen toegevoegd en op de hoek aan de buitenzijde werd een oven gemaakt waarin je deze kippen kunt zien.
De aankleding van het interieur werd ook gehandhaafd, zij het met verwijdering van de meest prominente verwijzingen naar de bobslee-verenging: de prijzenkast rechts naast de kassa's, en de fotootjes met bobsleeërs aan de muur. De fotolijstjes bleven, en hebben nu afbeeldingen gekleurde eieren. Er zijn nog steeds best wat bobsleevereniging-verwijzingen te vinden, waaronder de omgekeerde bobslede aan het plafond (nu voorzien van de tekst "Boltes Bob") en enkele prijsbekers op de schouw van de oven. Ook zijn er nog wat keramieken potten in het interieur te vinden met een afbeelding van een bobslee en opschrift "De Steenbok".
De keuken werd wel voorzien van nieuwe apparatuur en een nieuw uitgiftesysteem, waarbij er ook besteld kan worden bij enkele bestelzuilen waarna de bereide kost afgehaald kan worden.
De Burger Backery bleef als los horecapunt aan de Vonderplaszijde ongewijzigd voortbestaan, en daar werd het bobsleeverengigingthema zelfs geheel gehandhaafd, zoals het logo en oprichtingsjaar 1895.
Voor het gebouw kwam een flinke uitbreiding in de vorm van een overdekt terras, dat qua functie wel wat doet denken aan de aloude Piet de Smeerpoets bij de Smulpaap. Dit ontwerp van Jeroen Verheij is vormgegeven als een grote kippenschuur. Op het dak staat een geschilderd bord dat in de jaren negentig het horecapunt Het Kapoentje tooide (nu De Meermin). Een kapoen is een ouderwets woord voor (een gecastreerde) haan.
Het assortiment werd lichtelijk aangepast, de frites en snacks bleven, maar nieuw is de Bengel Buit, een emmer met gefrituurde kip of uienringen met saus. Ook werd de Mexicano-snack na jaren afwezigheid opnieuw geïntroduceerd, en was aanvankelijk alleen hier verkrijgbaar. Bij de ombouw werd het restaurant verduurzaamd: er wordt nu geheel gasloos gefrituurd.
Tijdens enkele van de preview-avonden van Max & Moritz voor abonnementhouders, van 14 tot en met 18 juni, draaide Frau Boltes Küche ook al proef en was geopend voor de abonnees die die avond een reservering hadden. Voor het algemene publiek opende het restaurant tegelijk met de attractie op 20 juni.
- Tekeningen Jeroen Verheij
Ontwerp overdekt terras
Frau Bolte door Verheij naar Busch, gebruikt in het naambord
Parasol en windwijzer
M&M hengelen op het dak
Buitenoven met kippetje
Na de opening
Enkele elementen volgden pas na de opening. De kippenschuur moest nog gebouwd worden en werd op 4 juli in gebruik genomen. Op 4 augustus werden de parasols op het buitenterras geplaatst.
Vanaf 31 augustus werd er nog gewerkt aan het toevoegen van de schoorsteen op het dak waarbij Max en Moritz aan het hengelen zijn naar de kippetjes en de buitenoven waar die uitgehengeld worden. Dit werd half oktober in bedrijf gesteld.
In december 2020 maakte de Efteling bekend dat op het grasveld tegenover de kippenschuur alsnog de eerder bedachte bakkerij gerealiseerd wordt, in afgeslankte vorm onder de naam Bäckerei Krümel. Deze opende op 4 december 2021.
Het zitgedeelte van de Küche bleef vanwege de coronamaatregelen lange tijd gespeend van meubilair. Pas in maart 2022 werden er weer banken en tafels teruggeplaatst: dezelfde die daarvoor in de Steenbok stonden.
- Buitenoven met hengelkippen
Max & Moritz hengelen in de schoorsteen
Gebraden kippen in de oven
Detail van de buitenoven
