Het Efteling-logo is het woord- en beeldmerk waarmee de Efteling haar naam grafisch consistent en herkenbaar weergeeft.
Inhoud
Logo's in de loop der jaren
Opmaat naar een eigen logo
De beginjaren
De Efteling heeft in de begintijd geen logo. Wanneer in 1952 het eerste informatieve foldertje van het Sprookjesbos wordt uitgegeven, is het woord Efteling in een standaard, maar sierlijk lettertype geschreven. De folder is wegens succes snel op, en nog hetzelfde jaar wordt een nieuwe gedrukt, ditmaal met De Efteling in kapitalen in een lettertype met schreef.
Het wordt duidelijk dat men nog geen vaste stijl heeft gevonden. In 1953 heeft Anton Pieck zich beziggehouden met grafische uitingen, zoals de krantenadvertentie van dat jaar waarbij De Efteling is geschreven in het Anton Pieck-lettertype in schreefletter waarbij de schreef van de L de letter i diagonaal afsnijdt. De weergave wordt consequent gebruikt op een sticker en in advertenties, dus zou een logo genoemd kunnen worden. Daaronder staat een illustratie van Kleine Boodschap voor het kasteel van Doornroosje. Tegelijkertijd blijft de opmaak van de folders vrij van Pieckse sierlijkheid, tot het midden van de jaren zestig.
In 1954 wordt een folder uitgegeven waarop opnieuw een sierlijk lettertype is gebruikt. Ook kent men vanaf 1954 een eigen beeldmerk: een strak silhouet van een kasteel met daarvoor een lijntekening van opgestoken duim, geheel in een rechthoekig vlak geplaatst als zegel.
1955 - 1958: Een vast lettertype
Vanaf 1955 wordt voor het eerst de naam in een consequent lettertype vermeld op de folders en in advertenties. Het is niet zeker of deze vorm ook op ander drukwerk gebruikt is, maar in elk geval niet op alles: de toegangsbewijzen bijvoorbeeld blijven een standaard lettertype gebruiken op een gekleurd papiertje.
De weergave van de naam in deze jaren bestaat uit het woord 'De Efteling', geschreven in grootkapitalen met schreef in dikke variant, met per drukwerk nog een verschil in dikte. In kleur zit geen eenheid - wit, roze en rood komen allen aan bod. Het beeldmerkje, de ‘zegel’, wordt ook veranderd: de hand met opgestoken duim heeft plaats gemaakt voor het silhouet van Kleine Boodschap, dat tot begin jaren zestig in gebruik blijft.
1959 - 1963: Kleinkapitalen en de kleur rood
In 1959 doet men nog een stap verder richting een heus logo: in kleinkapitalen staat 'De Efteling' geschreven, in een schreefloos dikkig lettertype. Sierlijk is het niet, maar er wordt wel overal gekozen voor dezelfde rode tint die warm aan doet. Echt consequent is het nog niet: ook de vorige schrijfwijze blijft nog wel in gebruik.
Het nieuwe logo is op het folderwerk consequent aanwezig van 1959 tot 1963 en komt in advertenties pas in 1962 voor. Daar wordt het logo daarentegen wel nog langer gebruikt, tot 1965.
Begin jaren zestig verschijnt nóg een nieuw alternatief woordmerk met zegel door Anton Pieck. Natuurpark De Efteling wordt geschreven in dunne langwerpige schreefletter en de zegel kent een gedetailleerde pentekening van Kleine Boodschap voor het kasteel van Doornroosje. Of dit logo ook buiten enkele krantenadvertenties is gebruikt is niet bekend.
Kleine Boodschap-beeldmerk
Vanaf begin jaren zestig wordt ook een nieuwe illustratie van Kleine Boodschap geïntroduceerd die wordt gebruikt op zowel folder, briefpapier als advertenties. De keus om een figuur consequent te laten terugkeren in allerlei uitingen kan de eerste mascotte genoemd worden. Dit gebruik blijft tot en met het midden van de jaren zeventig, waarna Ton van de Ven de illustratie nieuw leven inblaast met een kleurenvariant voor de folders van 1977 tot en met 1982.
Schrijvende Kabouter-beeldmerk
Naast het Kleine Boodschap-beeldmerk wordt vanaf eind jaren zestig tot eind jaren tachtig een illustratie van de Schrijvende Kabouter van Anton Pieck gebruikt voor op enveloppen en poststukken. Het beeldmerk is voorzien van de tekst ‘Natuurpark De Efteling Kaatsheuvel’ in schreefletter in opvallende oranje tint. Later wordt 'Natuurpark' achterwege gelaten en 'Holland' toegevoegd. Op kartonkleurige drukondergronden wordt gekozen voor een donkerbruine kleur voor zowel het beeldmerk als het logo.
Omdat dit beeldmerk structureel wordt gebruikt voor post, worden grote hoeveelheden besteld waardoor de Efteling ook na het aanpassen van haar logo en huisstijl nog tot eind jaren tachtig het ontwerp blijft gebruiken. De afgebeelde kabouter verschijnt overigens pas in 1980 in het Kabouterdorp.
1964 - 1979: Sierlijke letters van Pieck
Alhoewel de Efteling voor eerder drukwerk wel reclame-graficus Ad Werner ingeschakeld had, had huisontwerper Anton Pieck zich tot dan toe maar sporadisch bemoeid met drukwerk, zoals enkele beeldmerkjes. Vanaf 1964 komt daar verandering in, wanneer de folder door Pieck wordt ontworpen. Allereerst wordt het logo aangepast: waar eerst gekozen werd voor een standaard lettertype worden nu door Pieck ontworpen sierlijke letters gebruikt. Niet alle 'logo's' zijn gelijk, er zit wat variatie in, waarschijnlijk omdat de letters bij iedere uiting opnieuw werden getekend. Ton van de Ven, als liefhebber van (Piecks) kalligrafisch handwerk, stelde de richtlijnen vast en maakte daarmee de getekende letter van Pieck tot logo.
In de jaren zeventig laat de Efteling zich verleiden voor wat meer modieuze uitingen, met bohemian invloeden en krullerige lettertypes (veelal Cooper Black). Het lijkt een bewuste keuze, want Ton van de Ven kiest voor het ontwerp van de Fotoboekjes ook voor modieuze bloemillustraties. Het krullerige logo van de Efteling wordt regelmatig ingewisseld voor een variant in standaard-schreefletter en eind jaren zeventig ook in Cooper Black geschreven. Voor de folder komt het keerpunt in 1977, wanneer Ton van de Ven de folders zelf gaat ontwerpen en voor zachte kleuren en de klassieke krulletter kiest, in combinatie met een kleurenillustratie van Kleine Boodschap. Tot midden jaren tachtig wordt het logo met de sierlijke letters nog hiernaast gebruikt, bijvoorbeeld op souvenirs, de plattegrond en het fotoboekje.
Zoeken naar een huisstijl
1980 - 1981: Garamond
In 1980 en 1981 kiest men voor de neutrale heldere schreefletters van Garamond, met daaronder in hetzelfde lettertype de jaarslogan. Waar het logo rustig oogt, kiest men als begeleiding juist vaak voor een bonte collage aan illustraties van figuren en attracties. Een goede 10 jaar later, in 1990, zal men voor het logo en koppen opnieuw gebruik maken van Garamond.
1982 - 1985: Bodoni-letter
Vanaf 1982 lijkt de Efteling zich bewust te worden van de communicatieve waarde van haar huisstijl - aansluitend op een golf aan uitbreidingen in het park en de eerste attracties waarmee de oudere jeugd aangetrokken wordt. Men kiest voor een uitgesproken moderne stijl die voor het eerst gedurende enkele jaren consequent aangehouden wordt, inclusief een beleid in het gebruik van foto’s en strakkere illustraties.
In 1982 wordt de Garamond vervangen door een afgeleide van het Bodoni-lettertype, met een dunne, sierlijke maar niet overdreven krullerige letter. Hetzelfde lettertype wordt overigens ook gebruikt in koppen en titels van het drukwerk, in combinatie met dynamische illustraties en foto's. Voor het eerst sinds jaren wordt ook de Eftelingfolder meegenomen in het nieuwe ontwerp - en lijkt het aandeel van Ton van de Ven daarin minimaal.
De jaarslogan komt in een dikke zwarte balk, tot en met 1984 te weten “De Efteling blijft een belevenis”. Alhoewel deze eerste twee jaren de folders nog in klassieke Pieckse (maar door Ton van de Ven uitgewerkte) stijl blijven, zijn de krantenadvertenties al wel volgens een nieuwe huisstijl.
1985-1986: Futura
Even lijkt er voor langere tijd een koers te zijn bepaald. Maar vanaf 1985 gebruikt men niet langer de sierlijke Bodoni maar kiest men voor zowel het logo als teksten en koppen de vette Futura. Het blijkt van korte duur.
1987-1989: Dumbar-logo
In 1987 wordt een nieuw, extern ontworpen logo geïntroduceerd. De Efteling benaderde drie reclamebureaus: een groot, middelgroot en een klein bureau. Uiteindelijk viel de keus, gemaakt door Ten Bruggencate, Taminiau en Kikstra, op bureau Dumbar in Rotterdam vanwege haar grote ervaring met ontwikkeling en introducties van huisstijlen ten behoeve van massamedia. Het logo moest zowel intern als extern toepasbaar en bruikbaar zijn en moest aansluiten bij de toekomstige ontwikkelingen van het buitengebied. De introductie van het nieuwe logo vond plaats op basis van vervanging, waardoor er nauwelijks sprake zou zijn van extra kosten. De coördinatie lag in handen van Peter van Ostade.[1]
Het logo bestaat uit het woord 'Efteling', in zwart gedrukt in het klassieke lettertype Bembo, licht schuin onder een hoek van 5 graden. Door de laatste vier letters heen valt een streepje dat eindigt in een twinkel-symbool, wat het geheel een magischer karakter geeft. Achter deze twinkel zien we een rode baan van spetters. In de meeste toepassingen wordt na 1987 al een versie zonder deze baan van spetters. Intern is er veel kritiek op het logo en druktechnisch zou het lastig in gebruik zijn. In 1989 werd het logo voor het laatst gebruikt.
Ontwikkeling van het huidige logo
1990-1995: Complete huisstijl met Pardoes
In 1989 wordt contact gezocht met de ontwerpstudio Kees Uittenhout. In samenwerking met deze studio ontwikkelt de Efteling een nieuwe huisstijl. Paul Beck schrijft daarover in het voorwoord van de huisstijlmap: "Sinds 1952 heeft de vormgeving van Anton Pieck model gestaan voor de huisstijl van de Efteling als totaal. Nu de Efteling is uitgegroeid tot een recreatiepark van wereldformaat, blijkt Piecks uitzonderlijke gevoel voor romantiek niet langer de vlag te zijn die alle aspecten van ons bedrijf dekt en zal dekken. De Efteling wil, zeker in de toekomst, méér zijn dan alleen-maar-sprookjesbos, wat natuurlijk niet wil zeggen, dat we die touch of romance willen verliezen die de Efteling tot zo'n uniek park maakt" en "Een huisstijl voor een Efteling-imago die fun, dynamiek en romantiek uitstraalt; die onze publiciteit en correspondentie stroomlijnt en de communicatiewaarde ervan verhoogt." In het jaar 1990 wordt de stijl 'getest' en nog in datzelfde jaar wordt de stijl uitgewerkt om in 1991 operationeel te gaan en consequent doorgevoerd te worden.
Het nieuwe logo bestaat uit het woord Efteling, met een doorlopende lijn uit de letter 'e' die de letter 'l' snijdt en eindigt als een van de zes stralen in de explosieve twinkel boven de letter 'i'. De twinkel bestaat tevens uit een aantal kleine gekleurde bollen. Boven het woord en links van de twinkel bevindt zich een illustratie van Pardoes (gastheer-versie).
Het logo heeft een warm-rode tint, waarbij de 'e' en de uitloop daarvan een donkerdere tint heeft. Ook de illustratie van Pardoes bestaat voornamelijk uit de rode kleur; zijn lichaam is wit en zijn belletjes zijn geel. De bollen in de twinkel bestaan uit vier kleuren, die ieder staan voor de sfeergebieden die de Efteling kent: groen voor natuur, blauw voor water, rood voor romantiek en geel voor spanning. Om de letters zit een kleine outline die het woord, de twinkels en Pardoes met elkaar verbindt.
Onder het logo wordt vaak de pay-off geplaatst, in deze jaren 'Een Wereld vol Wonderen'. De pay-off wordt geschreven in lettertype Garamond en is boven en onder gekoppeld door twee lijnen. Behalve het logo is er ook een correspondentie-variant van het logo, waarbij Pardoes niet boven het logo maar links van het logo te vinden is.
In de huisstijl wordt veel gebruik gemaakt van het logo, een (lichtblauwe) verlooptint, de losse letter 'e', losse twinkels, het lettertype Gill Sans en verschillende illustraties van Pardoes, die speciaal door Henny Knoet op maat gemaakt werden.
Dit logo was in gebruik tot en met seizoen 1995.[2]
1996-2001: Verminderd contrast
In 1996 ondergaat het logo enkele subtiele aanpassingen. Zo wordt de rode kleur in de letters iets feller en gaat die iets meer richting oranje. De zwarte kleur in de lijntekening van Pardoes, zowel boven het logo als in andere illustraties, wordt veranderd in een donkerrode tint. Ook de outline rondom het logo wordt donkerrood. De veranderingen zorgen er allemaal voor dat het logo minder contrastrijk, en dus zachter oogt. Tot 2001 ondergaat het logo geen veranderingen.
In 2000 wordt wel een nieuwe huisstijl ontwikkeld waarin ook de afdelingen Evenementen, Hotel en Golfpark onder één styling worden gebracht.
2002-2005: Rood met nieuwe Pardoes
In 2002 komt er een aanpassing aan het logo: de meest zichtbare verandering is de vollere kleur rood die het woord Efteling heeft gekregen. Pardoes is opnieuw geïllustreerd, wel in dezelfde gastheer-houding, maar kent minder losse detaillijnen (bijvoorbeeld langs de ogen en knieën) dan de vorige versie. Net als het logo is ook Pardoes feller van kleur en zijn de verloopkleuren veel duidelijker, waardoor het figuur minder plat lijkt dan in de voorgaande versie.
De 'e' is iets minder breed, waardoor de opening in de letter is verkleind. Er zit minder ruimte tussen de letters en de witruimte tussen de letters en de grijze outline is wat vergroot. Steeds vaker wordt er geen outline meer gebruikt. Verder is het aantal bollen in de explosieve twinkel sterk afgenomen, zijn de rode bollen verdwenen en vallen alle bollen nu binnen de outline. Speciaal voor het jubileum in 2002 wordt er een schildje met '50' aan het logo toegevoegd.
De pay-off wordt weer vaker afgebeeld, vaak in een zwarte, grijze of witte kleur.
2006-2010: Andere twinkel en aangepaste Pardoes
Tegelijk met de restyling van Pardoes werd het logo in 2006 opnieuw aangepast. Alle letters in het logo hebben nu dezelfde donkerrode kleur en de bolletjes in de explosieve twinkel zijn vervangen door enkele gouden sterretjes en bolletjes. De twinkel zelf loopt niet meer door de andere letters heen en middenin de twinkel zit een gouden gloed. In de staart van de letter 'e' is geen randje meer te vinden, om de letters heen is de witte rand zo dik dat de randen op elkaar aansluiten.
Het meest opvallend is de illustratie van Pardoes, die nog maar tot iets onder zijn schouders te zien is, de rest van zijn lichaam valt weg achter de letters. Hij draagt een nieuwe donkerrode narrenkap, met daarop een muts met flos en hij draagt een nieuwe cape. De huidskleur van Pardoes is meer beige geworden, in plaats van de roze gloed die eerst over zijn gezicht zat. Waar de wenkbrauwen van Pardoes eerst dezelfde kleur hadden als de andere lijnen, zijn deze nu donkerbruin. Zijn ogen zijn iets meer gesloten en een deel van zijn oogleden is nu te zien, waardoor hij een levendiger karakter wordt. Waar Pardoes eerst half schuin richting de rechterzijde stond, staat hij nu schuin naar links. De houding van zijn handen is veranderd en hij houdt ze nu allebei omhoog.
Het logo wordt pas vanaf maart 2006 gebruikt, al het drukwerk wat al voor die tijd is gedrukt bevat nog het oude logo. De pay-off heeft voortaan een gouden kleur. Het logo blijft tot 2010 onveranderd.
Steeds vaker wordt ook een losse 'e' gebruikt als kleiner logo. Het plan voor het gebruik van de losse 'e' stond oorspronkelijk al opgenomen in de stijl van 1991, maar werd destijds puur gebruikt als decoratief patroon. Het logo van Efteling Media is het eerste logo dat deze 'e' gebruikt, verder wordt het vooral gebruikt als ornament in het park en als grafisch element op souvenirs.
In 2007 wordt een nieuwe huisstijl geïntroduceerd, die wederom een samenwerking is tussen Uittenhout Concept & Creation en de Efteling. De belangrijkste uitingsvorm blijft het briefpapier, dat nu beige wordt met op de achtergrond krullen die zo nu en dan overlopen in silhouetten van herkenbare Efteling-figuren. Het krulpatroon keert ook steeds vaker terug in het park, bijvoorbeeld op de ruit van souvenirwinkel Efteldingen.
2011-heden: Nu zonder Pardoes
Bij het bereiken van het hoogste punt van Raveleijn in de zomer van 2010 is voor het eerst het nieuwe logo te zien: een logo waarin Pardoes niet meer voorkomt. Vanaf 2010 werkt de Efteling hard aan het Rijk der Fantasie, het rijk van Pardoes waarin hij eigenlijk vanaf 2012 te vinden zou moeten zijn. Hij moet een los 'merk' worden, bestaand naast in plaats van boven andere figuren zoals de Sprookjesboom, Jokie en Raveleijn, en daardoor wordt Pardoes langzaamaan steeds minder vaak in drukwerk gebruikt. Als mascotte blijft hij echter gewoon in het park te vinden.
Het logo dat vanaf 2011 consequent gebruikt wordt kent een helder rode kleur, die middenin het logo het helderst is en hoe verder van het midden af, hoe donker hij wordt. De 'e' heeft in het midden van de letter een uitstekend puntje, waardoor de letter nu extra herkenbaar is zonder dat het hele woord 'Efteling' gebruikt moet worden. Verder blijven de letters ongewijzigd. De vijf lijntjes uit de explosieve twinkel lopen voortaan in een puntvorm; de sterretjes hebben voortaan geen vijf, maar vier punten en zitten niet meer bij elkaar binnen één outline. De bolletjes zijn na 21 jaar definitief verdwenen. De gouden sterretjes hebben een donkere gloed rondom de buitenste lijnen.
Met het introduceren van een nieuw logo introduceert de Efteling in het najaar van 2011 ook haar nieuwe huisstijl. Ditmaal geen samenwerking meer, maar een eigen creatie van de afdeling Design & Development, onder leiding van Robert-Jaap Jansen. Vanaf dat moment gebruikt de Efteling al het logo voor 2012, met een extra toegevoegde lauwerkrans met diamant en het getal 60. Het logo ondergaat nog een kleine verandering: de witte rand en outline rondom de letters worden verwijderd en op donkere achtergronden wordt een witte gloed rondom het logo toegevoegd.
Nieuwe decoratieve 'e'
Terwijl de nieuwe losse 'e' al steeds vaker op zichzelf gebruikt wordt, introduceert de Efteling in het najaar van 2011 een tweetal nieuwe 'e's, met een overdreven staart die eindigt in het uiteinde van een soort drakenstaart. In de staande variant is aan de 'e' is een nieuwe krullende lijn bevestigd die ook weer eindigt in krullerige lijnen, wat de hele letter langwerpig van vorm maakt. Het ontwerp wordt o.a. gebruikt op het nieuwe briefpapier, maar ook nieuwe banieren op de Parkeerpromenade. De liggende variant is minder krullerig.
Egale kleuren sinds 2015
In 2015 doet een variant op het bestaande logo haar intrede, die identiek is behalve dat het kleurverloop verdwenen is: de tekst is egaal rood en de sterren egaal goud. Ook verschijnt er hierbij een witte Efteling-E op een rood vlaggetje dat veel gebruikt wordt als vignet. Bij de introductie hiervan was er veel kritiek van Jan Publiek: het zou veel te zakelijk zijn.[3]
Afgeleide logo's
Er hebben ook afgeleide logo's bestaan voor onderdelen van de Efteling, waar het Efteling-logo in verwerkt is.
Hotel
Bij opening van het Efteling Hotel in 1992 werd dit nog min of meer als losse entiteit naast de Efteling gezien. Het logo begon met de tekst Efteling Hotel en een icoon van het hotel in lichtblauw op de achtergrond. Halverwege de jaren 90 is het logo veranderd van een langwerpig logo met de tekst achter elkaar, naar een logo met het woord 'hotel' onder het woord 'Efteling'. In 1999 ging men weer terug naar het oorspronkelijke logo, in een geüpdatete versie met zachtere kleuren, analoog aan de verandering in het Efteling-hoofdlogo.
Tussen 2000 en 2002 werd het ongeïnspireerde logo van Golden Tulip gevoerd, om in december 2003 weer terug te keren naar het logo met tekst weer achter elkaar, en Pardoes' blauwe muts op de 'o' in hotel. Tegelijkertijd werd een variant gebruikt waarbij Pardoes met magische bol boven de twinkels van de 'i' zweefde. In 2006 kwamen ook hier sterretjes in het woord Efteling in plaats van bollen.
Sinds 2012 heeft het hotel net als de andere Eftelingonderdelen een nieuw logo, gebaseerd op het hoofdlogo met daarachter in goud het woord 'Hotel', eromheen twinkels. Deze logo's werden gebruikt tot en met 2015. Vanaf 2016 gebruiken de onderdelen weer alleen het algemene Efteling-logo.
Golfpark
Het Efteling Golfpark begon in 1994 met het logo analoog aan het hoofdlogo, de tekst 'Efteling golfpark' met de 'o' in golfpark een golfbal. Later, in ieder geval in 1999, stond een golfende Pardoes tussen de twee woorden in in een groen rondje. In december 2003 is het logo weer veranderd, het groene rondje werd een witte vaag en ook Pardoes verandert. Er werd gewerkt met een logo mét Pardoes met golfbal en een logo met enkel de golfbal in de 'o' van 'Golfpark'. In 2006 krijgt ook dit logo andere kleuren en sterren in het woord Efteling, net als bij het hoofdlogo.
Ook het golfpark van 2012-2015 een afgeleid logo gebruikt, met het woord Golf in goud achter het hoofdlogo. Vanaf 2021 is het geen onderdeel meer van de Efteling en voert het een andere naam en logo.
Evenementen
Ook de afdeling evenementen heeft vanaf 1996 een eigen logo, aanvankelijk met paarse tekst 'evenementen' onder het Efteling-logo. Vanaf december 2003 is er een nieuw logo met een Pardoesbol boven het Eftelinglogo, daaronder in goud de tekst 'evenementen'.
Van 2012-2015 kreeg de afdeling, net als andere onderdelen van de Efteling een nieuw logo, waarbij achter het standaard-Eftelingbeeldmerk in goud de tekst 'Zakelijk' is geplaatst.
Winter Efteling
Bij de eerste editie van de Winter Efteling wordt Henny Knoet gevraagd een logo te ontwerpen. Er wordt gekozen voor tekst en een illustratie. Als uitgangspunt is het normale Eftelinglogo van dat jaar genomen, alleen heeft de staart van de 'e' een verlooptint naar een blauwe kleur. In de twinkel-vorm zelf zijn alle bollen verbonden, waardoor het meer oogt als een ijsster. Rechts boven het woord 'Efteling' is in hetzelfde lettertype in lichtblauw het woord Winter geplaatst. Boven beide woorden vinden we een winterse Pardoes, compleet met paars winterpak, bontafwerking en voorzien van een gouden kandelaar met kaars. We zien hem in lopende gastheerhouding, met op de achtergrond, in een halve blauwe cirkel, een winterse skyline met licht uit de ramen in de gebouwen.
Vanwege de vele details in het logo, wordt het enkel op groot formaat afgedrukt. Voor kleinere logo's gebruikt de Efteling enkel de tekst 'Winter Efteling', met af en toe ook nog de Pardoes uit het logo in een losse versie als illustratie.
Vanaf de editie 2003/2004 tot de editie 2004/2005 wordt voor folderwerk enkel het woordmerk 'Winter Efteling' gebruikt, zonder illustratie. Toch is er nog op verschillende plekken in het park het 'oude' logo te vinden.
Tegelijk met de restyling van het Eftelinglogo in 2006 naar een versie waarbij alleen het bovenlichaam van Pardoes te zien is, wordt ook het Winter Efteling-logo aangepast. Het logo bevindt zich geheel binnen een blauwe ovaal met gouden rand, met bovenin in gebogen vorm 'Winter' en in het midden het Eftelinglogo in winterse variant, met bollen in plaats van sterren, wollen bolletjes in plaats van belletjes en een gouden lantaarn in Pardoes' rechterhand.
Vanaf het najaar van 2011 tot en met 2015 werd het afgeleide logo gebruikt vergelijkbaar met de andere onderdelen.
Efteling Bosrijk
Het Efteling Bosrijk-logo was bij publiceren in 2009 een vreemde eend in de bijt - het was het enige logo waarin Pardoes niet werd gebruikt, maar een ander figuur, Klaas Vaak. Het hele vakantiepark zou dit thema krijgen, dus werd bij het ontwerpen van het logo ook gekozen voor een zandstrooiende Klaas Vaak op zijn uil Oehoe Houdoe, als silhouet afgebeeld voor een maan. Links onder de illustratie staat het Eftelinglogo, met daarachter het woord 'Bosrijk' in een licht aangepaste versie van het Anton Pieck-lettertype. Boven de 'ij' zijn twinkels te vinden.
In het najaar van 2011 werd het logo vervangen door het afgeleide logo, vergelijkbaar met de andere afdelingen, in gebruik tot en met 2015.
E-Media
Vanaf 2007 heeft Efteling Media een eigen logo, bestaande uit een simpele gouden Efteling-e. Aan de onderkant van de 'e' vinden we een horizontale gouden lijn die iets breder is dan de letter zelf en aan beide punten eindigt in een twinkelvorm. Daarboven, naast de letter, zijn aan beide zijden gouden bolletjes te vinden. Onder de lijn staat het woord 'Media' geschreven in kleinkapitalen. Onder het woord staat nog een kleine gouden lijn. Sinds 2011 is er een klein uitstekend streepje te vinden in de middelste staart van de letter.
Het logo wordt gebruikt in de aftiteling van de verschillende mediaproducties en op de inlays van verschillende cd's en dvd's.
Radio
Het Efteling Kids Radio-logo bestaat uit de tekst Kids Radio met erboven de rode Efteling-e met een hoofdtelefoon.
Bij de lancering van de radiozender onder de naam Efteling Radio in 2008 kwam er een logo gebaseerd op het Eftelinglogo met achter de twinkels een aantal gele ovalen die doen denken aan zend-straling. Boven de 'f' en de 'e' staan twee grote uitgetrokken sterren, analoog aan het klassieke Philips-schildje. Onder het logo staat tussen twee gouden lijnen de pay-off: 'Radio 104.3 fm'.
In juni 2010 kwam een nieuw, simpeler logo voor het radiostation: achter het Eftelinglogo (zonder Pardoes) wordt het woord 'radio' in hetzelfde lettertype toegevoegd. De pay-off wordt veranderd in 'Laat je verwonderen', nadat de radiozender niet meer op de ether te ontvangen was. Eind 2011 werd een nieuw logo gepresenteerd bestaande uit het Eftelinglogo met als toevoeging enkel het woord Radio, geschreven in het goud met daaromheen enkele sterretjes en bolletjes. Bij de hernoeming naar Efteling Kids Radio in maart 2015 werd het huidige logo geïntroduceerd.
Variaties
Sinds 1997 kende de Efteling voor een aantal jaren een officiële Efteling Club, die ieder kwartaal een eigen gethematiseerd postpakketje liet bezorgen. Ook de club had een eigen logo, dat werd gebruikt op het verzonden drukwerk en in 1997 op borden die verspreid stonden door het park.
Het logo bestaat uit een paarse ovaal met een gele rand, met bovenop de ovaal een paars-gele versie van het Efteling-logo zonder Pardoes. In de paarse ovaal bevindt zich een gele ovaal, met in het Piecks lettertype het woord 'Club' in witte kleinkapitalen. Naast de letters staan twee lichtgele sterretjes. Aan de zijkanten van de ovaal zitten twee uitstekende rechthoeken die eindigen in tien losse puntvormen met aan het einde bolletjes. Het is een vorm die nog niet eerder in de Efteling te vinden was. Het logo was dikwijls voorzien van een fluisterende Pardoes in de linkerbovenhoek.
Ook de Efteling-winkel Twinkel in Utrecht kreeg in 1997 een vergelijkbaar eigen logo.
Efteling Club
Twinkel
