Het park van de Efteling is, naar voorbeeld van de Disney-parken, verdeeld in vijf themadelen of arealen die rijken worden genoemd: Marerijk, Reizenrijk, Ruigrijk, Anderrijk en Fantasierijk.
De rijken zijn primair een geografische indeling maar in de naamgeving is geprobeerd er een thematisch sausje aan te geven:
- Marerijk: genoemd naar de maren of sprookjes, vanwege de belangrijkste attracties Sprookjesbos en Droomvlucht.
- Reizenrijk: verwijst naar de belangrijkste attractie Carnaval Festival waarin je een wereldreis maakt, maar een reis met een Thaise tempel en de reizen van Sindbad de Zeeman kunnen hier ook onder vallen.
- Ruigrijk: de belangrijkste attracties Python en Halve Maen zijn thrillrides, die dus ruig van karakter zijn. Later zijn hier nog meer thrillrides toegevoegd.
- Anderrijk: met een spookhuis en attracties gepositioneerd in Zuid-Amerika, het Alpengebied en de Arabische wereld is eigenlijk de enige overeenkomst dat er geen overeenkomst is.
- Fantasierijk: vernoemd naar de belangrijkste attractie Symbolica, paleis der fantasie.
Inhoud
Geschiedenis
Windstreken
De indeling bestaat sinds 1987, toen nog vernoemd naar vier windstreken: Wester-, Noorder-, Ooster- en Zuiderpark. De arealen werden ieder voorzien van een Informatiekiosk en een eigen kleur die op de plattegrond op die kiosken en de wegwijzers in het park werd gebruikt. Groen was de kleur voor het Westerpark, rood voor Oosterpark, geel het Noorderpark en blauw voor het Zuiderpark. Een jaar later werden de arealen ook aangeduid door middel van een gekleurde banderol op de parkplattegrond die verkrijgbaar is in de winkels.
De indeling kwam nauw overeen met de echte windstreken. Zo behoorde het noordelijkste puntje van het park, de Speeltuin en later het Volk van Laaf, ook tot het Noorderpark. De grenzen van de arealen verschoven in begin jaren negentig naar de verbindingswegen. Zo vormt de Dubbele Laan de grens tussen Noord en West en de Zwembadlaan tussen Oost en Zuid. Het Spookslot behoorde lange tijd tot het Westerpark, maar werd vanaf eind jaren negentig tot het Zuiderpark gerekend.
Thematische rijken
In 1999 werd de indeling in thematische rijken ingevoerd, een poging om het park in gestructureerde themagebieden te verdelen. Al in 1990 schreef Henny Knoet voor Pardoes een achtergrondverhaal waarbij vier arealen van de Efteling een descriptieve naam hebben: Vrolijkland, Mysterieland, Dromenland en Fantasieland. Uiteindelijk kiest men voor andere namen: Westerpark wordt Marerijk, Noorderpark wordt Reizenrijk, Oosterpark wordt Ruigrijk en Zuiderpark wordt Anderrijk. De namen worden ingevoerd een jaar voor de totstandkoming van de Vlindervisie, waarbij de Pardoes Promenade bezoekers naar het centrale verdeelplein de Brink brengt, vanwaar men richting de vier rijken kan wandelen.
De thematische rijknamen zijn een retrofit op het park: tussen 1952 en 1999 zijn stap voor stap attracties en themagebieden toegevoegd zonder dat hierbij al een thematische indeling in gedachten genomen werd. Toen men dus in 1999 hier toch een indeling in wilde maken kon het niet anders dan dat de nieuw opgelegde thema's maar matig overeenkomen met de attracties die er al stonden. Zo bevindt de Oude Tuffer zich Ruigrijk en bevat naast het Reizenrijk eigenlijk ook elk ander rijk meerdere attracties die onder reizen geschaard kunnen worden. Het summum is wellicht het Anderrijk, waarvoor de Efteling maar een zo vaag mogelijke naam heeft gekozen zodat de totaal disjuncte thema's in het gebied er onder konden vallen.
Deze indeling in vier rijken hield in ieder geval stand tot 2012. Op dat moment ontstond er een probleem door het openen van Aquanura, een parkbrede slotshow die eigenlijk niet in een specifiek rijk hoort, en Polles Keuken, een pannenkoekenrestaurant dat door het uitstellen van de bijbehorende attractie ook niet logisch in een bestaand rijk paste. Men loste dit aanvankelijk op door het creëren van een vijfde areaal, "Entree" of "Centraal Parkdeel" genoemd waar zowel Aquanura als Polles Keuken onder vielen. Het is echter geen thematisch rijk en paste qua naamgeving ook niet bij de rest, dus het is twijfelachtig of er toen al van een vijfde rijk gesproken kon worden. Men stapte hier al snel weer vanaf, en rekende Aquanura tot het Ander-, en Polles Keuken tot het Reizenrijk.
Met ingang van 1 juli 2017 is er met de opening van Symbolica eindelijk genoeg basis om een vijfde rijk in te stellen, het 'Fantasierijk' geheten. Ook Aquanura en faciliteiten rond de entree worden hiertoe gerekend.
Subrijken
Ieder rijk is ingedeeld in tussen de twee en zes subrijken, zoals Marerijk 4 of Reizenrijk 2, voor intern gebruik, waarin enkele horecapunten en attracties zijn opgenomen. Personeelsleden worden ingedeeld in één van deze subrijken.
Buiten het park
In de Wereld van de Efteling buiten het attractiepark wordt het achtervoegsel -rijk ook gebruikt voor vakantiepark Bosrijk (en voorloper Droomrijk). Andere onderdelen gebruiken echter geen naam eindigend op -rijk.
Wel zijn daar in het verleden initiatieven voor geweest. Zo lag het Efteling Hotel korte tijd in het 'Torenrijk' en waren er plannen voor uitgaanscentrum Uitrijk. Deze zijn echter niet beklijfd en de recente toevoeging Loonsche Land heeft geen rijkverwijzing in de naam.
Wetenswaardigheid
- Onder de naam Het 13e Rijk is in een aantal jaren een interne griezeltocht georganiseerd rondom het thema van Allerheiligenavond, door en voor personeelsleden. De naam is een verwijzing naar zowel de rijkenindeling, het 'ongeluksgetal' 13 en wellicht het infame Derde Rijk van de nationaal-socialisten in de jaren veertig.