Huis van de Vijf Zintuigen

Het Huis van de Vijf Zintuigen
De hoofdentree van de Efteling
Locatie	Fantasierijk (ten westen van het park)
Bouwer	Aannemer: Van Wijnen Zuid Bouwconstructies: Adviesbureau Tielemans
Ontwerp	Ton van de Ven
Hoogte	43 meter
Geopend	25 september 1995
Opening	4 april 1996
Kassa's	geen (was: 19)
Kosten	ƒ 17 miljoen
Ingang

Het Huis van de Vijf Zintuigen is de hoofdentree van de Efteling, opgetrokken uit voornamelijk hout en riet. Het organisch gevormde gebouw, een ontwerp van Ton van de Ven, was gereed op 25 september 1995 en opende officieel bij de aanvang van seizoen 1996.

Onder de majestueuze kap met hoge spitse punten een kantoor, een toiletblok, de Gastenservice, de winkel Efteldingen en boven de winkel de studio van Efteling Kids Radio gehuisvest. Het Huis van de Vijf Zintuigen is voorzien van een bijbehorend sprookje, naar idee van de Efteling en bewerkt door schrijver Wim van der Oest.

Omschrijving

Parkeerpromenade en voorplein

De Parkeerpromenade in de ochtend met het Huis van de Vijf Zintuigen aan het eind

Het Huis van de Vijf Zintuigen is gelegen op de kop van de Parkeerpromenade, de laan die de hoofdparkeerplaats van het park doorkruist. Het is bereikbaar via een drietal poorten die toegang bieden tot het voorplein van het gebouw. Op de twee middelste pilaren staan vlaggenmasten, de twee buitenste pilaren zijn hoger en hebben een decoratieve top met een grote lantaarn. Op de voorkant van deze pilaren vinden we borden met de openingstijden en een waarschuwing om de hond uit de auto te laten. Het middelste hek heeft een groot slot dat iedere ochtend door een vroege bezoeker met een grote sleutel ceremonieel geopend mag worden.

Tussen dit hek en het gebouw ligt een licht hellend plein. Midden op dit plein staat de Eeuwig Schrijvende Pennenveer, een gedenkteken ter ere van de jaarrond-openstelling van de Efteling die sinds 1 april 2010 geldt. Rechts vooraan het plein staat een bord met informatie over de toegangsprijzen.

Via de rechterzijde van het plein kom je uit bij losstaande kassahokjes voor evenementen en vervolgens het pad richting de fietsenstalling, de Kinkenpolder, Efteling Bosrijk en Loonsche Land. Aan de linkerzijde van het gebouw is de hondenkennel.

• 

  Het Huis gezien vanaf de parkeerplaats links

• 

  Het plein

• 

  Een vaak gebruikte en hevig geretoucheerde persfoto van het Huis na zonsondergang

• 

  Het Huis vanuit de lucht in 2006

• 

  In 2003

• 

  In 2016

Het entreegebouw

Aanzicht vanaf het voorplein

Een boog met goudkleurige letters bevindt zich in de nok van het gebouw

De dakconstructie is eenmaal binnen goed te zien

De entree zelf bestaat uit een aantal delen, die aan de voorzijde goed te zien zijn vanwege de grote opening in de kap. Vooraan in het midden van het gebouw staat een grote betonnen poer (een belangrijk deel van de draagconstructie), met enkele meters daarboven een rond houten balkon dat op deze hoogte doorloopt tot aan de achterkant van het gebouw. Meteen achter het balkon bevindt zich een verhoogd kantoor, het Kraaiennest, bemand door de managers van het Entree-gebied. Het kantoortje bestaat aan alle kanten uit ramen die zijn beplakt met Eftelingse krullen; aan de voorkant bevinden zich twee trapjes en deuren, maar deze zijn niet toegankelijk. Aan de achterzijde zit ook een trap en een deur, die wel in gebruik is. Boven het kantoor is een knooppunt van de houten constructie van het gebouw te zien. Bovenin de opening van de dakconstructie staat licht gebogen de naam EFTELING te lezen in grote goudkleurige letters, uitgevoerd in het Anton Pieck-lettertype.

Ramen met glas-in-lood-effect

Boven aan de achterzijde zijn grote ramen aangebracht, met daarop in imitatie-glas-in-lood de belangrijkste attracties uitgebeeld. In deze bestickering zijn heel klein de namen van Efteling-medewerkers en hun familie opgenomen.

Verspreid over de binnenruimte staan een aantal automaten voor parkeerkaarten. Rechts naast het gebouw staan buiten nog twee ontvangstpunten voor evenementen: losse huisjes met de historische nummering 18 en 19.

Toiletblok

Aan de rechterzijde van het gebouw bevindt zich een toiletblok, dat net als het kantoor en de gastenservice een plat dak heeft. Het blok bestaat uit een losse gang die vanuit twee kanten toegankelijk is en toegang geeft tot een herentoilet, damestoilet en invalidentoilet. Aan de voorkant zitten nog twee in onbruik geraakte kassavensters, oorspronkelijk voor groepen, genummerd 5 en 6. In de ochtenduren en avonduren is het bij deze wc’s vaak bijzonder druk, met name bij het damestoilet wil zich weleens een wachtrijtje vormen. Tussen het toiletblok en de rand van het gebouw bevindt zich een smalle, maar langwerpige meandering, bedoeld is voor grote groepen.

Gastenservice

Voor meer informatie zie Gastenservice

De Gastenservice in 1996

Helemaal aan de linkerzijde van het Huis bevindt zich een gebouw waar de Gastenservice en een bijbehorend kantoor is gehuisvest. Het gebouw heeft grote ruiten met een aantal loketten, waar op rustige dagen er twee van geopend zijn. Door middel van bordjes boven de loketten wordt aangegeven of het beschikbaar is voor abonnementhouders of reguliere gasten, een optie die vooral gebruikt wordt in het begin van het seizoen. In tegenstelling tot de kassablokken is hier geen vaste wachtrij aanwezig - de rijen staan vaak tot een aantal meter op het loze stuk ruimte tussen de gastenservice en het eerste kassaloket. Aan rechterzijde heeft het gebouwtje een deur die toegang geeft tot een portaal, dat ook weer een deur aan de parkzijde heeft. Hiermee kunnen in speciale gevallen bezoekers door de gastenservice het park in gelaten worden. Deze speciale toegang heeft ook een kaart- en abonnementenscanner.

Villa Pardoes-hoek

Naast de Gastenservice is een hoek ingericht om aandacht te richten op Villa Pardoes

Rechts van de Gastenservice is een hoek van de ruimte onder de kap ingericht met borden en een maquette van Villa Pardoes. Er kan een kleine gift worden gedaan aan het vakantieverblijf speciaal voor ernstig zieke kinderen en hun familie.

Toegangspoorten en kaartcontrole

Scannen van een entreebewijs

Aan de achterzijde van het gebouw bevindt zich een rij toegangspoortjes richting het park. Boven de poorten hangen televisieschermen waarop showtijden, Eftelingreclames en belangrijke mededelingen staan. Naast iedere poort staat een hokje waar het dienstdoend personeelslid in staat om je toegangsbewijs te controleren door middel van een (hand-)scanner. Wanneer je entreeticket of abonnement gescand is kun je doorlopen richting de overdekte ruimte voor de entree van souvenirwinkel Efteldingen en het Dwarrelplein.

Het systeem met de barcode-scanner wordt gebruikt sinds 2004, alhoewel de Efteling in een persbericht in 2002 al laat weten er in te gaan investeren. Tot 2004 werd een strook van de entreetickets afgescheurd zodat tickets niet meerdere malen gebruikt konden worden. In de hokjes zijn speciale puntvormige afvalbakjes te vinden, als een omgekeerde verwijzing naar het dak.

Efteldingen

Voor meer informatie zie Efteldingen

De inrichting van de winkel in 2018

De winkel Efteldingen bevindt zich in het zuidelijke deel van het entreegebouw, maar na de toegangspoorten tot het park. Het is de grootste winkel van de Efteling en heeft het meest uitgebreide assortiment en is vooral populair rondom openings- en sluitingstijd. De winkel heeft grote etalages die bij een rondgang om het gebouw te bekijken zijn.

Aanzicht vanuit het park

Het Huis gezien vanaf het Dwarrelplein

Zicht vanaf het Theaterplein

Wie het entreegebouw vanuit het park bekijkt, voornamelijk vanaf het Dwarrelplein, krijgt door de organische vorm een ander beeld op het complex. Vanaf hier is de ronde vorm aan de zijkanten van het gebouw goed te zien en zijn er rietvorsten op het dak te herkennen. Opvallend is de grote koperen punt die naar achteren 'steekt', waaronder zich een glaspui bevindt.

De constructie

Aanzichten van de entree

De technische basis wordt gevormd door vier hoofdkolommen onder de vier spitsen, geplaatst in de richting van de spitsen. Tijdens het ontwerpproces speelde de wijze waarop de verbindingen konden worden gemaakt een belangrijke rol. Een absolute eis was dat er een hout op hout-constructie werd gemaakt, waarbij de techniek van de verbindingen minimaal zichtbaar zou zijn. De toepassing van stalen verbindingen was evident, echter stalen knopen die nadrukkelijk in beeld werden gebracht zouden afbreuk doen aan de sfeer van de constructie die men had bedacht. Er werd gekozen voor een verbinding met staalplaten, die passen in een zaagsnede in het hart van de boomstam, die daaraan met bouten wordt verbonden. Een unieke technische oplossing.

Voor de 800 boomstammen waaruit de hoofddraagconstructie is opgebouwd, is gekozen voor een hoge kwaliteit vuren, afkomstig van fijnsparren uit Beieren. Bij het verwerken waren er nog aanzienlijke verschillen in vochtigheid in het hout. Rond houd trekt niet krom als gevolg van droging en dat was een groot voordeel voor een maatvaste uitvoering die nodig was bij het project.^[1]

De kap van het huis hoort met zijn 4500 m² riet tot de grootste rieten daken van Nederland, en door zijn tot bijna 90° verticaal gedekte punten een hele uitdaging voor rietdekkers. De hoogste punten steken tot 43 meter in de lucht en zijn tot in de wijde omgeving te zien.

• Maquette Huis van de Vijf Zintuigen
• 
• 
• 
• 

Verlichting en techniek

Hoewel het Huis overdag al indrukwekkend is, toont het zich in de avonduren helemaal als een sprookjesachtig wonderlijk bouwsel. Langs de randen van de rietkap en bovenin alle pieken schijnen witte kleine lichtpuntjes vanuit het riet, bijna als randjes kant van fonkelend briljant. Deze lampjes zijn de uiteindes van glasvezels die door de kap en het riet steken, en dus het licht van enkele grote sterke lichtbronnen verdelen over de duizenden puntjes. Die hoeven dus nooit vervangen te worden op onhandige plaatsen. De puntjes van alle glasvezels zijn met een puntenslijper aangeslepen om hun licht in meerdere richtingen te verspreiden. De pieken worden los ook nog eens met grote spots uitgelicht: geel in de zomer, en blauw in de winter. De eveneens van onderaf aangelichte balken- en stammenconstructie onder de kap vormt een mooi warm contrast met de wat meer donkere rietconstructie daarboven.

Nieuwe sprinklerkelder op het parkeerterrein

De rietkap is ook voorzien van een sprinklersysteem, en kan dus geheel natgespoten worden bij brand. Een enkele keer worden deze sprinklers op extreem warme en droge dagen even aangezet. De pompput voor de sprinklers bevond zich tot 2022 op het Dwarrelplein nabij het Huis (recht voor de wandelwagenverhuur), maar deze werd in dat jaar in verband met de aanleg van het nieuwe hotel bij de entree verplaatst naar de voorkant van het Huis, op de parkeerplaats. De Vonderplas is de bron van het water voor de sprinklers van zowel het Huis als het Efteling Theater.

Winter Efteling

Ton van de Ven tekende een besneeuwd Huis als wintergroet

In de winter wordt het Huis doorgaans anders aangelicht dan in de zomer, met blauw licht dat op de pieken schijnt in plaats van geel. Het gebouw krijgt hierdoor een nog sterker contrast tussen de 'koude' buiten en het warme 'gele' licht onder de kap. Onder de kap is in de winter regelmatig acrobatiek te zien geweest, en er wordt vaak in de nok een grote discobal opgehangen om verstrooid licht over de houtconstructie en de bestrating te laten spelen.

Geschiedenis

Op weg naar een nieuwe entree

Het Huis van de Vijf Zintuigen in 1996

De Efteling had in de jaren tachtig een grote uitbreiding doorgemaakt, zowel qua attracties als bezoekersstroom. In 1980 paste de Efteling de dan nog nieuwe Ingang West enigszins aan aan de drukte, maar eind jaren negentig bleek dit niet genoeg te zijn. Een nieuwe entree was nodig: een entree met een hoge capaciteit en op een locatie die ook na verdere uitbreidingen gunstig zou zijn.

Met de plannen van De Wereld van de Efteling, waarbij vooral uitgebreid zou worden in de zuidelijke richting van het park, kwam de nieuwe entree direct aan de orde. Hij zou als eerste geplaatst worden, onder de noemer 'Wereld van de Efteling Fase 1'. De jaren daarna zou er moeten gewerkt worden aan een groots uitgaanscentrum. Het centrum moest onder de naam Uitrijk in totaal 20.000 m² groot worden en ruimte bieden aan horeca, winkels, theater, show en amusement. Het centrum was één van de fenomenen waarmee creatief directeur Ton van de Ven rekening moest houden toen hij het nieuwe ontvangstgebouw ontwierp. In 1988 wordt in een personeelspublicatie het plan voor een entree op de plek van de Dienst Buitenobjekten (materiaalopslag, plantenkassen etc.) genoemd, inclusief de aansluiting op een 'Dorpsstraat' die uitkomt op een centraal plein.^[2]

Ton van de Ven werkte voor de entree verschillende concepten uit, o.a. een Beiers gebied met allerlei gebouwtjes. Uiteindelijk werd het één groot, iconisch gebouw met een enorme rieten kap.

Het ontwerp

Ontwerpschets van de entree door Ton van de Ven

Pagaruyung Paleis bij Payakumbuh, West-Sumatra

Het Huis van de Vijf Zintuigen is gebouwd in wat te benoemen is als een amalgaam van verschillende stijlen, zonder dat er ergens een duidelijke link kan worden gelegd met een bestaande cultuur of stroming in de architectuur. Invloeden van de traditionele Rumah Gadang-stijl van de Minangkabau uit West-Sumatra, het Volk van Laaf, hier en daar wat Piecks en vooral veel Efteling-opmerkelijkheden zijn met elkaar versmolten. Met andere woorden, het is een uniek gebouw dat nog nooit ergens zo werd neergezet. Wat opgaat voor de verschijning is zeker de constructie van het geheel, met maar liefst 331 knooppunten tussen de dragende stammen. De dakconstructie is daarmee een zeer complex netwerk van houten pilaren en balken.

Ton van de Ven vertelt over het ontwerp en de totstandkoming in personeelsblad Efteldingen in 1995:

Een entree als entree alleen was niet aan de orde. De entree moest gekoppeld worden aan de plannen voor het Uitgaanscentrum. Dat betekent qua uitstraling, volume en ambiance er een gebouw moest verschijnen waarop later andere gebouwen kunnen inhaken. Bouw je bijvoorbeeld te klein, dan is de hele ambiance naar de sodemieter. Bouw je in één bepaalde stijl, dan kun je later geen kanten meer op. […] Het gebouw zoals het er nu staat, zie ik als een soort paraplu. Een grote paraplu waaronder zowel de wensen van exploitatie-mensen als de aankomende en vertrekkende gasten een plaats kunnen vinden. Een paraplu die ook uitnodigt om eronder te verblijven. Ik heb bewust gezocht naar een blikvanger in het landschap. Wij zijn uiteindelijk gegaan voor een gebouw dat buitensporige organische vormen en materialen heeft. Het gebruik van riet als dakbedekking is daarvan een voorbeeld. Riet [de grassoort, niet Tons echtgenote - red. Eftepedia] heeft bovendien als voordeel dat het zich vloeiend laat vormen en het gevoel van beschutting versterkt. De dakconstructie is niet bedacht, maar in feite zo gegroeid. Tijdens het ontwerpen op papier hebben wij naar constructievormen gezocht en die voorgelegd aan de constructeurs. Die zagen de huidige manier ook als de enige oplossing. Wij kwamen toen tot dezelfde slotsom. De vraag was toen: 'Zie je problemen om het te bouwen? Nee?. Dan zijn wij klaar!'.^[3]

De bouw

In 1994 wordt begonnen met de bouw van het Huis van de Vijf Zintuigen onder projectleider Erik van den Brand. De locatie bevindt zich op een onbebouwde plek van het park aan de rand van het park. Aangezien de bouw aan de rand van het park ligt is er is dit seizoen weinig te merken van bouwverkeer; enkel vanaf de oever van Fata Morgana en vanaf de parkeerplaats is er goed zicht op de bouwvoortgang.

De aannemer is Van Wijnen uit Waalwijk, adviseur bouwconstructies Tielemans en niet onbelangrijk, het riet werd gedekt door J. de Gouw uit Elshout. Een van de weinige eisen van Van de Ven omtrent de uitvoering was dat de zichtbare houtconstructie uit daadwerkelijke boomstammen moest worden opgebouwd, in plaats van een meer voor de hand liggende keus voor staal of aluminium. Bij de aanbesteding gaf de aannemer echter een prijs op basis van een andere bouwconstructie, met naar later bleek gelamineerde houten balken, zonder te vermelden dat men niet aan de eis van Van de Ven voldeed. Het leidde tot procedures bij de Raad van Arbitrage voor de Bouwnijverheid en het geclaimde meerwerk was meer dan 50% van de aanneemsom.^[4]

Begin april 1995. Waar een nieuwe toegangspoort zou moeten staan, wordt dan al twee weken niet gebouwd

Oorspronkelijk zou het Huis van de Vijf Zintuigen moeten openen aan het begin van het seizoen 1995, maar door een bouwstaking ligt men enkele weken achter op het geplande bouwschema. De hele logistiek was dan al toegesneden op de nieuwe toegangspoort met kassa's, winkel en restaurant, maar in april staat het gebouw nog compleet in de steigers. Op 12 mei van dat jaar wordt het hoogste punt bereikt. De parkplattegrond wordt om de paar maanden uitgegeven met een schatting hoe lang Ingang West nog als entree kan worden gebruikt. Het duurt tot september voor de entree in gebruik kan worden genomen.

Het hele ontwikkelingsproces en bouwproces van de entree is op film opgenomen, er bestonden plannen om daarvan een TV-productie te maken.^[5]

• De bouw van het Huis van de Vijf Zintuigen
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Latere aanpassingen

In de loop der jaren heeft het Huis van de Vijf Zintuigen veel aanpassingen gekend. Prijzen en openingsdagen en -tijden op de bebording moeten natuurlijk ieder seizoen worden aangepast, maar ook kassasystemen, toegangscontrole, informatieverschaffing zijn met hun tijd meegegaan. Hieronder de grootste aanpassingen in en aan het entreegebouw sinds de opening:

• Vanaf 2007 wordt het op drukke dagen steeds problematischer om snel en makkelijk door de entree te komen. Wanneer in 1994 de entree wordt ontworpen heeft men nog niet in het vooruitzicht dat men binnen tien jaar voornamelijk gebruik maakt van tickets die al eerder zijn aangeschaft, bijvoorbeeld via de Efteling Webshop of de Albert Heijn-kortingsactie. Daardoor worden de kassa's veel minder vaak gebruikt en bovendien worden er nog maar amper tickets verkocht die geldig zijn voor meerdere personen. De meeste gasten lopen rechtstreeks door naar de toegangspoorten met hun eigen geprinte ticket, wat voor personeel zorgt voor meer handelingen. Het probleem wordt deels opgelost door op drukke dagen ook de grote deuren links van de poorten te openen, waardoor twee extra entreepoorten in gebruik genomen kunnen worden.

De studio van Efteling Radio tijdens de allereerste uitzending

• In het hoogseizoen van 2008 werden lcd-schermen gemonteerd boven en tussen de kassablokken. De schermen worden nu doorgaans gebruikt voor het informeren over showtijden van Aquanura, het doen van huishoudelijke mededelingen en het onder de aandacht brengen van acties. Tevens werd de bovenverdieping van het gebouw de ruimte van Efteling Radio, nu Efteling Kids Radio.

Voordat de EFTELING-letters werden bevestigd werd de voorzijde van het Huis gebruikt voor andere boodschappen

• Eind 2014 vond er groot onderhoud plaats aan het entreegebouw. De bestrating bij de toegangspoortjes en het plafond tussen de kaartcontrole en de winkel werden vernieuwd. Kassagebouwtjes kregen nieuwe balies. De Gastenservice werd aangepakt, net als de Villa Pardoes-hoek. Ook werd het riet van de kap verzorgd en bijgewerkt, wederom door J. de Gouw. De grootste verandering vond echter plaats aan de voorgevel. Op de oorspronkelijke ontwerptekening was al de naam EFTELING te zien, licht gebogen geplaatst bovenin de opening aan de voorzijde. Aanvankelijk was de naam van het park echter niet aanwezig, en zag de arriverende bezoeker nergens expliciet het woord Efteling. Op 13 november 2014 kwam daar verandering in, toen de letters geplaatst werden tijdens een grondige renovatie van het dak. Voor deze belettering werd geïnstalleerd werd deze ruimte gebruikt voor jaarlijkse panelen, waaronder het logo van de Thea Classic Award in 2005, de leuze "365 dagen welkom" in 2010 en het jubileumlogo in 2012.

• In 2015 bleef men aanpassingen maken. In februari werden de toegangspoorten bij de kaartcontrole voorzien van decoratieve cijfers. De kassagebouwtjes ten westen van het Huis werden vernieuwd, nu exclusief voor evenementen, en de toegangspoorten voor de evenementengasten en verblijfsgasten uit Bosrijk (later ook Loonsche Land) werden vernieuwd. In april werd het sprookje van het Huis van de Vijf Zintuigen in de vorm van een kunststof sprookjesboek geplaatst op een standaard nabij de Gastenservice.

Het analoge bord werd in juni 2018 vervangen door een digitaal bord

• Vlak voor de kassa’s, centraal onder het balkon, werd in juni 2018 een bord met drie grote digitale schermen geplaatst ter vervanging van het 'Tijdelijk buiten gebruik'-bord dat voor op het plein stond. Op de schermen valt te lezen welke attracties die dag geopend zijn, algemene parkinformatie en reclame voor eigen producten en diensten. Tegelijk met dit bord werd voor de kassa's 16 en 17 een groot bord bevestigd waarop "Groepen" te lezen is en werd een gelijkwaardig bord aan de andere kant met de tekst "Gastenservice" vervangen. Later werden een bordje met het parkreglement en het 'Tijdelijk buiten gebruik'-bord van het plein voor het gebouw verwijderd.

• In mei 2018 liet de Efteling via de eigen online blog weten dat de achterpui van het entreegebouw vervangen gaat worden door een afbeelding met glas-in-lood-effect waarin de namen van medewerkers terug te vinden zullen zijn. Deze werd op 31 mei 2019 aangebracht. De afbeelding bestaat uit plexiglas platen die tegen het glas zijn gezet.

• In oktober 2019 werden vogelwerende netten geplaatst onder de houtconstructie van het Huis, om zo de overlast van gevogelte te beperken.

• In 2022 werd een groot deel van het riet van de kap vervangen: 50.000 bundels in totaal. Ook dit keer was de klus weer in handen van het oorspronkelijke dekkersbedrijf J. de Gouw.

Kassa’s

Panorama van dak en kassa's vanaf het balkon

Aan linker en rechterzijde van het kantoor bevonden zich bij opening kassablokken, waar de bezoeker recht op af liep als een soort eerste verdedigingslinie in het huis. Aanvankelijk waren er de reguliere kassa’s 1-15, groepskassa’s 16 & 17 (opgenomen in het toiletblok - later hernummerd naar 5 & 6) en evenementenontvangst 18 & 19.

Ieder blok had een eigen wachtrij met ijzeren hekjes, aansluitend op het loket. De hokjes hadden aan de voorzijde drie vensters, waarbij het middelste venster was voorzien van een geluidssysteem en geld-luik. In het hokje zelf vonden we een rond bureau voor het dienstdoend personeelslid. Achter in het hokje zat een deur die enkel toegankelijk is met een pasje. Ieder hokje was gethematiseerd met een bloemkelk-achtige rand rondom het dak en een gebogen puntdak met gouden punt. Alles was geverfd in pasteltinten groen, geel en donkerrood. Het interieur was behoorlijk kaal en zakelijk en gericht op effectiviteit. Vlak om de hoek van het Dwarrelplein werd de Centrale Kas gehuisvest waar de bij de kassa's geïnde valuta via buizenpost heen getransporteerd konden worden.

Het Huis in de winter: kaarsenkassa's en vallende sneeuw

Sinds de tweede Winter Efteling (december 2000) werden de kassahokjes gethematiseerd als grote kaarsen, met op de rand van het dak een berg druipend 'kaarsvet' en op de punt van het gebouwtje een flakkerende vlam (van kunststof met verlichting). Het was één van de eerste en tegelijk niet te missen winterdecoraties die een bezoeker aan de Winter Efteling tegenkwam.

In de loop der tijd kwam er veel minder behoefte aan het ter plekke aanschaffen van entreebewijzen. In de eenentwintigste eeuw waren veel kassa’s dan ook gesloten. Als eerste van de 17 kassa’s werden kassa 11 en 12 in juli 2017 vervangen door ticketautomaten.

Kassa 17 is hernummerd naar 6

Kassahokjes 13, 14 en 15 werden in december 2018 geheel verwijderd. Ze werden niet vervangen door iets anders; er ontstond simpelweg meer ruimte onder de kap. In het voorjaar van 2019 viel dat lot ook ten deel aan 3-4, 7-8, en het gehele rechterdeel, 9-15. Ook de in 2017 geplaatste ticketautomaten verdwenen daarmee weer. De grote automaten voor parkeerkaarten die achter de kassahokjes stonden, zijn vervangen door compactere exemplaren verspreid opgesteld aan de rand van de nu veel grotere inpandige open ruimte. Tegelijk werd de gastenservice uitgebreid met twee extra loketten.

In november 2022 werden de laatst overgebleven kassahuisjes verwijderd, en resteren alleen de twee vensters in het toiletblok, die niettemin niet meer in gebruik zijn. Hiermee verloor het Huis één van haar oorspronkelijke functies.

Sprookje

Een samenvatting van het sprookje valt in het Huis zelf na te lezen

De Efteling bedacht voor haar nieuwe ingang ook een bijbehorend sprookje. Op initiatief van Reinoud van Assendelft de Coningh, destijds Hoofd Commerciële Zaken, werd van de gelegenheid gebruik gemaakt om het Pardoes-verhaal van Henny Knoet te 'rebooten' tot een heel andere verhaallijn; Van Assendelft was een uitgesproken tegenstander van de "te science-fictionachtige" Symbolica-achtergrondvertelling van Pardoes. Het nieuwe verhaal werd uitgewerkt door de ingehuurde schrijver Wim van der Oest. Ondanks deze stevige poging beklijfde de hertelling van de achtergronden van Pardoes niet, en werd er uiteindelijk elders in het park en in nieuwe uitingen toch weer ingezet op Knoets Symbolicaanse Pardoes-verhaallijn.^[6]

In het sprookje voor het Huis van de Vijf Zintuigen komt Pardoes dus als hofnar voor, maar de vertelling is verder geenszins compatibel met het achtergrondverhaal van de Pardoes uit Symbolica. Het is waarschijnlijk ook daarom dat later, in de versie van het verhaal die op een Sprookjesboek in het huis zelf staat, en in 2019 ook door Ad Grooten werd bewerkt voor het sprookjesboek En ze leven nog lang en gelukkig, Pardoes toch weer vervangen is door een klein zusje.

Het verhaal gaat over vijf zoons van een oude koning, die elk een bijzonder goed ontwikkeld zintuig hebben: de oudste kon aan mensen zien of ze eerlijk waren, de tweede horen wat mensen dachten, en hun broers konden goed proeven, ruiken en voelen. Op het sterfbed van de koning wil deze uit de doeken doen wie hem mag opvolgen, maar hij overlijdt voordat hij zijn zin kan afmaken. Elk van de zoons durft hem nu niet op te volgen, bang dat er een vloek op rust als hij niet de voorbestemde was. Ze worden zo somber van hun situatie dat ze hun speciale gaven langzaamaan verliezen, elk wegkwijnend in hun eigen kasteel. Ook het land verpieterde bij ontstentenis van een leider.

De enige plek waar het nog gezellig was, was het koninklijk paleis, waar hofnar Pardoes alles nog gaande houdt. Op een dag pakt hij de scepter van de oude koning en de overleden heerser verschijnt voor hem in een visioen en hem vertelt wat hij moet doen. Pardoes reist langs de prinsen. Tegen de eerste prins zegt hij: "u kunt koning worden als u hoort wat ik nu denk". De prins antwoordt dat alleen zijn broer dat kan. Pardoes legt hem uit dat hij dus zijn broer nodig heeft om te kunnen regeren. Zo gaat hij ook langs alle andere broers en de wens van de koning komt uit: ze zullen het land gezamenlijk regeren. Het volk is zo blij dat het een paleis voor ze bouwt met een dak met vijf punten, verwijzend naar elk van de gaven van de prinsen. Dit is allemaal lang geleden gebeurd, het koninkrijk is inmiddels ten onder gegaan, maar alleen dak is nog te zien.^[7]

Wetenswaardigheden

• Als relatiegeschenk werd een miniatuur gemaakt van het Huis van de Vijf Zintuigen. Er werden echter te veel exemplaren van besteld, waardoor de overige oplage aanvankelijk voor de prijs van 99 euro te koop kwam in de winkeltjes van het park en later voor 50 euro.

Externe links

• Een poort die mensen verandert in kabouters - Volkskrant, 02 december 1995