Dré Broeders

Dré Broeders
Broeders bij de besturing van het Spookslot
Volledige naam	Adrianus Marinus Broeders
Alias	Dré
Geboren	27 juni 1943
Jaren actief	1960 - 2001
In dienst	16 maart 1964
Uit dienst	1 juli 2001
Beroep	elektromonteur
Personen

Adrianus Marinus (Dré) Broeders (Dongen, 27 juni 1943) werkte tussen 1960 en 2001 in verschillende technische functies bij de Efteling. Begonnen als elektromonteur, werd hij later chef elektronica waar hij gespecialiseerd was in speciale effecten en animatronics. Ook hield hij zich veel bezig met muziek. Tegen het einde van zijn carrière was hij applicatiebeheerder voor de onderhoudsplanning.

Hij werkte mee aan de technieken van de Indische Waterlelies, verschillende sprookjes in het Sprookjesbos, het Spookslot, Holle Bolle Gijs, Fata Morgana en vele andere attracties.

Vroege carrière

Dré Broeders begon zijn werk bij de Efteling al in de zomer van 1960, als hij als zeventienjarige zes weken vakantiewerk komt doen bij de Technische Dienst. In 1962 heeft hij vervolgens drie maanden stage gelopen bij de TD als stagiair Elektro. Hij werkte kort bij een installatiebureau en later bij de frisdrankenproducent Hero als onderhoudsmonteur, maar nam al na enkele dagen ontslag omdat "het niks voor hem was". Op 16 maart 1964 kwam hij bij de Efteling in vaste dienst als elektromonteur.

Al na vier weken kreeg een collega elektronicus/-monteur ontslag en moest Broeders storingsdienst draaien. Met twee monteurs hadden ze steeds tien dagen storingsdienst en dan vier dagen vrij. Dat heeft hij een aantal jaren gedaan. Toen het werk op het gebied van elektronica toenam werden er twee nieuwe monteurs aangetrokken voor de storingsdienst. Broeders kon zich vanaf dat moment gaan richten op besturingstechnieken en geluidstechniek.

Voor de Indische Waterlelies was er een geluidstechnicus aangenomen, die eerst bij de NOS had gewerkt. Nadat deze na een paar jaar alweer wegging kon Broeders hem opvolgen in 1967. Heel officieel kreeg hij van hoofd TD Bart Jutte de KRO-gids overhandigd: een van de taken was namelijk om het radioprogramma Arbeidsvitaminen op te nemen zodat die muziek vervolgens weer in het park afgespeeld kon worden. Wat later werd hij chef elektronica, waar alles onder viel dat met elektronica te maken heeft: audio- en videotechniek, grote en kleine elektronische besturingen. De afdeling was inmiddels uitgegroeid naar vijf man en een stagiair.

Sprookjes-technieken

Broeders werkte aan het onderhoud maar ook het verbeteren van de vele technieken in het Sprookjesbos, zoals de bandrecorder van de Rode Schoentjes of de synchrone projecties in de put van Vrouw Holle. Voor de muziek van de Indische Waterlelies werd een apparaat gekocht voor het record(er)bedrag van ƒ 30 duizend, die echter steeds uit de pas liep met de bewegingen. Dré Broeders wist een veel goedkopere zelfbouwrecorder te maken met een eindeloze bandluscassette, die het uitstekend deed.

Hij bedacht en realiseerde het beroemde effect van de rammelende knuppel uit Tafeltje dek je; Anton Pieck en Peter Reijnders waren verbluft toen ze het zagen. Ook ging hij langs bij een vriend van Anton Pieck om daar speeldoosmuziek op te nemen voor gebruik in het Diorama en bij de Wolf en de Zeven Geitjes.

Dré Broeders werkte ook aan de techniek van Holle Bolle Gijs. In 1974 zag Lex Lemmens hem aan het werk met Revox-recorders om geluidssporen te maken voor Gijs, en Lemmens wist toen dat hij absoluut bij de Efteling wilde komen werken.

Spookslot, Carnaval Festival en Fata Morgana

DreKoosBert-electrotechniekteamfata.jpg

Dré vooraan, met zijn elektrotechnische club tijdens het inregelen van Fata Morgana, 1986

Het Spookslot was voor de Efteling een attractie van ongekende grootte en vroeg veel van de afdeling elektro. Spots moesten automatisch gedimd worden en weer voluit gaan branden - dimmers die elektronisch aangestuurd konden worden bestonden nog niet. Broeders heeft deze zelf ontwikkeld op basis van de NORbits 60-serie van Philips, maar ook de voor die tijd zeer moderne computergestuurde aansturing van de effecten was zijn verantwoordelijkheid. In de attractie was een verwijzing naar hem en zijn vrouw verstopt: de Jammerende Man lamenteerde steeds "Dré… Toos…" (nog steeds te horen in de Catacomben (Danse Macabre) van Danse Macabre).

Carnaval Festival zou aanvankelijk door Geesink 'turn-key' opgeleverd worden, maar men kon geen bedrijf vinden dat ervaring had met het aansturen van de showelementen. Zo kwam ook dit project bij Dré Broeders terecht. Een grote uitdaging was het muzieksysteem: elk land een eigen thema, die wel synchroon moesten lopen. Met Bart Jutte en Lex Lemmens is hij een week naar Orlando geweest om It's A Small World te bestuderen.

Fata Morgana was ook een enorm project, waar veel in huis werd ontwikkeld. In totaal zijn er dertig kasten met schakelapparatuur geplaatst, die allemaal in de avonduren geprogrammeerd moesten worden omdat de bouwvakkers overdag aan het werk waren.

• 

  Aan het werk in zijn kantoor achter de Stoomcarrousel

• 

  Ontwerp besturing Fata

• 

  Programmeren Fata op een CP/M-computer

• 

  Samen met Koos de Graaf showelementen in Fata Morgana programmeren

Muziek

Broeders met Bert Zwaans in hun eigen gebouwde studio

Dré Broeders heeft zich ook veel bekommerd om de muziek en geluiden in het park. Samen met Bert Zwaans heeft hij een eigen studio in de Efteling gemaakt met zelf gebouwde onderdelen.

Omdat er steeds opnieuw om een muziekstuk werd gevraagd door tv, radio en andere partijen stelde hij voor de muziek van het park op lp te zetten. Dit werd het eerste album, Muziek van de Efteling, dat door hem samen met Lex Lemmens werd samengesteld.

Applicatiebeheer

Nog steeds aan het werk

Na een reorganisatie bij de TD in 1991 werd Broeders korte tijd werkvoorbereider. Erik van den Brand vroeg hem een onderhoudsbeheersysteem op te zetten op basis van SAP Plant Maintenance, om inzicht te krijgen in de kosten van een meerjaren onderhoudsplanning. Dré Broeders werd hiervan de applicatiebeheerder, tot hij op 1 juli 2001, op 58-jarige leeftijd, met de VUT ging.

Na de VUT

Herstellen van de Sprekende Plattegrond in het Efteling Museum

Broeders (3e van links) tijdens de premiere van Spookslot: de Historie van Station Halfweg

Broeders had in 2022 een prominente rol in de YouTube-documentaire Achter de schermen bij het Spookslot – Een spookachtige rondleiding die in 2022 werd gepubliceerd bij het afscheid van die attractie. Hij keert hierin met (oud-)collega's Koos de Graaf en Mari van Heumen terug naar de technische ruimtes van het Spookslot om herinneringen op te halen aan de bouw, 44 jaar eerder. Hij kwam tevens in 2023 uitgebreid over zijn werk aan het woord in de fandocumentaire over de ontwikkeling van het Spookslot.

Dré Broeders is ook nog na zijn vervroegde uittreding op vrijwillige basis veel actief geweest in en rond het park. Zo heeft hij aan oud-collega's twee computercursussen van tien weken gegeven in het leslokaal van de Efteling. In 2002 werd hij geïnterviewd voor het jubileumboek Kroniek van een Sprookje.

Bij de oprichting van Shantykoor Efteling Ahoi in 2006 werd hij gevraagd de technische ondersteuning te doen. Hij regelde hiervoor een oude geluidsinstallatie bij de TD. Dit bleef hij doen tot 2015, waarna twee oud-collega's het overnamen.