Personeelskleding

Personeelskleding zijn de uniforms die het Eftelingpersoneel volgens de officiële voorschriften hoort te dragen tijdens werkuren op de verschillende locaties binnen het park.

Er wordt vaak onderscheid gemaakt tussen kleding voor horecapersoneel en de tenues voor de parkdelen. Bedrijfskleding wordt al gedragen sinds de vroege jaren vijftig, toen er al voorschriften waren voor het dragen van kleding voor parkpersoneel. Anton Pieck ontwierp voor verschillende functies ook al verschillende kostuums, waaronder voor Melkmeisjes in het thema van het Anton Pieckplein. Begin jaren zeventig kwam de eerste serie vaste personeelskleding.

Geschiedenis

Anton Pieck ontwierp al vroeg in de geschiedenis van de Efteling de personeelskleding voor figuren in het park - de Melkmeisjes of 'meisjes van Vrouw Holle' krijgen de taak gasten rond te leiden door het park (hoofdzakelijk Sprookjesbos) en worden in een oud-Hollands melkmeisjes-kostuum met rode rok en witte hoofddeksel gehesen.

Jaren zeventig

De kleding uit het begin van de jaren zeventig is een van de eerste vaste personeelskleding van de Efteling. Het setje bestaat uit een beige blouse, beige broek en een donkergroene stropdas met een klein Kleine Boodschap-embleempje. Op de schouder zit een vervangbaar embleempje, waarbij door de jaren heen verschillende stiksels op de kleding pronkten. Op de kleding werden kale grijze naambadges gedragen. Jassen hadden dezelfde donkergroene kleur met een wit opdrukje van het parklogo.

Bij het Carrouselpaleis werd een variatie op de personeelskleding gedragen, met een rood jasje met gouden stiksels inclusief een chique pet.

Jaren tachtig

Tot midden jaren tachtig wordt nog de kleding gebruikt die men in de jaren zeventig ook kende. Daarna wordt er, net als andere visuele uitingen in deze periode, vrij vaak gewisseld. Eén van de kledingsetjes bestaat uit een rood giletje, op een witte blouse met rode strik, rode broek en zwarte schoenen. Een specifiekere omschrijving kent de personeelskleding uit 1987: een gekleurd blouseje (afhankelijk van de functie en locatie) met daaronder een witte blouse, met het logo dat dan kort gebruikt wordt.

• 

  Personeelspak uit de jaren tachtig

• 

  Personeelspak in gebruik

• 

  Groepsfoto personeel jaren tachtig

• 

  Personeelskleding midden jaren tachtig

Kledinglijn 1988

Vanaf 1988 komt er een nieuw, neutraler pak - een beige blouse, beige broek, donkere stropdas en een donkere jas met witte opdruk van het Efteling-logo. Per areaal verschilt de stropdas en jas van kleur; zo vinden we in het Westerpark donkerblauwe kleding en in het Oosterpark en Zuiderpark de donkergroene variant. De kleding zal bij verschillende afdelingen tot eind jaren negentig gedragen worden, maar in 1992 krijgt in ieder geval het Westerpark al een eigen, meer ingetogen kledinglijn.

• 

  Vrouwenkostuum 1989

• 

  Mannenkostuum 1991

• 

  Regenkleding 1988

Kleding jaren negentig

De personeelskleding die vanaf 1992 in het park gedragen werd, werd ontworpen door Saskia Veneman, dan vijf jaar werkzaam in het kledingatelier. Eerder had Antoine van Daele voor de kleding een offerte opgevraagd bij Nederlands couturier Frans Molenaar. Daar kwam een enorm hoog bedrag uit en Veneman presenteerde op eigen initiatief ook enkele ontwerpen. Ze kreeg de opdracht met de eisen 'Makkelijk draagbaar, makkelijk te reinigen, herkenbaar, geënt op parkarealen, een basisoutfit per areaal en variabel per thema of attractie'. Er werd een modeshow gehouden waarin enkele outfits werden gepresenteerd en door eigen personeel beoordeeld werden. Meer dan de helft van de personeelsleden zou zich prettig voelen in de kleding en uiteindelijk werden de kostuums besteld bij het Arnhemse bedrijf Doornink, dat eerder het Pardoespak maakte.^[1]

De nieuwe kleding werd gepresenteerd tijdens een heuse modeshow in de Panoramazaal op 3 december 1991. De show werd gepresenteerd door zangeres Marga Bult, die aansluitend ook een optreden voor het personeel gaf.^[2]

Herenkleding Marerijk 1992 - 2001

Vanaf 1992 droegen alle heren binnen Marerijk, zowel in de bediening als attracties, een witte blouse, geel/bruin gestreept giletje, een lang donkerbruin jasje en een donkerbruine plastron. De naambadge bestond tijdenlang uit een grijs plaatje, halverwege jaren negentig werd dit vervangen door een versie met Pardoes.

Dameskleding Marerijk 1992 - 2001

Vrouwen droegen binnen het Marerijk, zowel bij attracties als bij bediening, een Pieckse zuurstokroze blouse, een witte schort en een roze strik in het haar. De kleding werd tegelijk met de Marerijk-herenkleding geïntroduceerd maar werd iets eerder vervangen door een aangepast model van de herenkleding.

• 

  De Westerpark-herenkleding zonder jasje

• 

  De Westerpark-vrouwenkleding in 1992

• 

  Herenkleding Westerpark met jas

• 

  Vrouwenkleding Westerpark voor de speeltuin met kap

Andere rijken en themakleding

In Reizenrijk draagt men zowel bij attracties als in de horeca een blauwe broek, witte blouse en een vlinderstrikje en eventueel een jasje. In Ruigrijk draagt men een zwarte broek, witte blouse en een rood vlinderstrikje en ook hier eventueel een jasje. In Anderrijk wordt bij iedere attractie en bijbehorende horeca speciale themakleding gedragen: Bij de Piraña betekent dit een stoffen poncho met Mexicaanse motiefjes, bij Fata Morgana betekent dit een cumberband om de middel, bij de Bob een groen Tirolerpakje en bij het Spookslot een lange jas met hoge hoed.^[3] In het gebied van de entree, zowel bij Ingang West als het Huis van de Vijf Zintuigen, wordt de chique Marerijkkleding gedragen. Hoofden dragen een net donkerblauw pak met een Pardoes-stropdas.

Midden jaren negentig stopt het gebruik van speciale themakleding: het zou lastig om te wisselen zijn bij het rouleren van personeel tussen attracties, er waren klachten over het draagcomfort en het zou voor gevaarlijke situaties hebben kunnen zorgen. Manager Olaf Vugts komt hier in 2001 pas achter als hij in een tv-programma Terug op de Werkvloer ziet dat medewerkers van de Piraña de poncho helemaal niet dragen die hij wel draagt. Bij de nieuwe serie personeelsuniforms wordt dan ook afgezien van themakleding.

Golfpark

In het Golfpark wordt een witte blouse met zwart giletje en zwarte vlinderstrik gedragen.

Kleding 2002 - 2010

Bij aanvang van het jubileumseizoen 2002 werd het personeel in een nieuw jasje gestoken. Bij het personeel bestond destijds al enige onvrede over de oude kleding, onder andere vanwege het oubollige karakter, het comfort en de mindere weerbestendigheid. Bovendien werd het steeds normaler dat medewerkers van werkplek rouleren en in de oude situatie betekende dat men vaak moest omkleden. In 2001 werd er een kledingcommissie in het leven geroepen waarna Wilma Verhoeven van de firma Wilmark een ontwerp ging maken. Uitgangspunten waren herkenbaarheid, passend bij de sfeer, comfort, eigentijds karakter en geschikt voor verschillende weersomstandigheden.^[4]

De kleding bestaat uit een zwarte broek, witte blouse en een omkeerbaar gilet (geel en rood, de kleuren verschillen per rijk) als basis, en daarbij afhankelijk van de werkplek een jas, bodywarmer en een korte of lange schort.

• 

  Gilet voor Marerijkpersoon (l) en Anderrijkpersoneel (r)

• 

  Kleding zoals gedragen in Marerijk en Ruigrijk, hier met horecasloof

• 

  Een bodywarmer en winterjas in Ruigrijk

• 

  Kleding voor evenementenpersoneel en theaterpersoneel

Kleding 2010 - 2017

In maart 2010 kwam er een nieuwe personeelskledinglijn. De kleding werd ontworpen door freelancer Karin Slegers in combinatie met Reckless Design. Robert-Jaap Jansen was verantwoordelijk voor de prints. Er zijn meerdere kleurenvarianten op de kleding, afhankelijk van de functie binnen de Efteling. Met de kleding werd in april 2010 een Corporate Fashion Award gewonnen voor de categorie 'Corporate Fashion Wear'.^[5]

Regulier parkpersoneel

Het reguliere parkpersoneel, zowel voor de horeca als attracties, draagt een okerkleurige blouse met daaroverheen een lichtblauw giletje met gouden rand. Het lichtblauw is gekozen om goed op te vallen tussen het publiek. Op het vestje zit een rood embleem met een gouden Efteling-e. De broek is donkerbruin en voor zwarte schoenen moet het personeel nog steeds zelf zorgen. Er zit weinig verschil tussen de kleding voor vrouwen en mannen, enkel de pasvorm is wat anders. Op de achterkant van het giletje vinden we een Efteling-e met daaromheen verschillende krullen, die speciaal voor de kleding ontworpen zijn.^[6]

Personeel in de keukens draagt een witte blouse, donkerblauw geruit schort en witte koksmuts met een donkerblauw geruit randje. In Polles Keuken draagt ál het personeel een koksmuts en een blauwe schort met een speciale Symbolicaanse opdruk.

Het parkpersoneel heeft de beschikking over twee soorten jassen: een donkerbruine zomerjas met de speciaal ontworpen opdruk, of een goudkleurige glanzende winterjas met het bedrijfslogo als opdruk. Er is ook een uitgebreide lijn aan accessoires zoals een zijden shawl, petten, mutsen, handschoenen en dassen, en een speciaal winddicht 'softshell'-jasje ontworpen. Goudkleurige knopen en sluitingen moeten verwijzen naar vroeger tijden.^[7]

Horecapersoneel

Theater-, evenementen- en accommodatiepersoneel heeft een variatie op de kleding van het parkpersoneel. Hier een lichtblauwe blouse met een donkerbruin gilet en een lichtblauwe rand. Het embleem op deze kleding is donkerblauw met een rode rand. De kleding heeft een wat elegantere en nettere uitstraling en wordt daarom ook in enkele bedieningsrestaurants in het park gedragen.^[6]

Frontoffice en leidinggevenden

Frontoffice-personeel, zoals de receptionistes van het Efteling Hotel, Bosrijk en personeel van de Gastenservice krijgt een (mantel)pakvariant op bovenstaande kleding. Vrouwen krijgen een donkere gestreepte colbert met ietwat boerse korte mouwen, een sjaaltje en hebben de keus tussen een broek of een rok. Mannen krijgen een lichtblauwe blouse met donkere gestreepte colbert met stropdas en donkere broek.^[6]

Leidinggevend personeel krijgt een donker pak met lichtblauwe krijtstreep en een blauwe blouse. Vrouwen krijgen een sjaaltje en krijgen de keus tussen een rok of broek, mannelijk personeel krijgt een lichtblauwe stropdas. In de shawls en dassen zijn de afbeelding van de heraut, maar ook van Klaas Vaak en Pardoes terug te vinden. Enkel leidinggevende functies die zichtbaar zijn voor gasten krijgen dit kostuum aangemeten - leidinggevenden op kantoorfuncties worden geacht zelf voor passende kleding te zorgen. Zij hebben wel allen beschikking over een beige trenchcoat met het bedrijfslogo.^[6]

• 

  Kleding voor attractie- en horecapersoneel

• 

  Kleding voor evenementen- en theater- en Bosrijkpersoneel en enkele restaurants

• 

  Kleding voor frontoffice-personeel

• 

  Kleding voor leidinggevende

Nadat de kleding werd vervangen in 2017 werd deze ingezameld. Het textiel werd door sociaal naaiatelier 'i-did' vervilt en daarvan werden weer twee kleuren tassen gemaakt die in oktober 2018 te koop waren in Efteldingen voor € 20,-. Het vilt is ook (nog steeds) los per meter te koop bij i-did voor je eigen projecten, in drie kleuren: Fairy Blue (gemaakt van de blauwe giletjes en hemden), Golden Touch (van de okergele hemden) en Forest Brown (van de bruine broeken).

Kleding 2017 - heden

In 2015 werd bekend dat de Efteling de kleding binnen twee jaar wilde vervangen en werd een enquête gehouden onder personeel om de wensen te bepalen.^[8] Ontwerper Matthijs van Bergen kreeg de opdracht en Emergo Textile Projects (ETP) uit Driebergen begeleidde het project en de fabricage. Het uiterlijk is gebaseerd op klassieke hotellierskleding zoals picolo's die droegen. Van Bergen vindt dat gastheren en -vrouwen bij wijze van spreken de sleutelbewaarders van de Efteling zijn. Daarom zijn er sleutels en sleutelgatsmotieven in de kleding verwerkt. De blouses hebben een patroon van silhouetjes van Eftelingse zaken zoals een heraut, Jokie, de walvis van de Polka Marina of Klein Duimpje. Hij koos voor 'lichtere' kleuren die weinig warmte vasthouden (donkerblauw met oranje accenten), en voor de zomer is er een blouse met korte mouwen beschikbaar.^[9]

De collectie werd teruggebracht van ruim 90 artikelen naar 65 artikelen: pakken en trenchcoats voor het management, voor medewerkers naast een broek, gilet en blouse ook een jack, softshell-jas en diverse accessoires voor op koudere dagen.^[10] Er bestaan inmiddels ook zwarte werkschoenen voorzien van Efteling-e.^[11] In totaal kostten de nieuwe outfits voor 3.000 personeelsleden zo'n 1,5 miljoen euro.

Oorspronkelijk zou de nieuwe kledinglijn in het voorjaar van 2017 geïntroduceerd moeten worden. Hij werd echter uitgesteld, onder andere wegens kritiek van personeelsleden op het ontwerp. Op 22 december 2017 ging de nieuwe lijn dan toch in première in het park en bij de verblijfsaccommodaties.

• 

  Heren- en damesoutfit

• 

  De blouse van dichtbij

• 

  Voor management-types

• 

  Jas en shawl voor koudere dagen

Kleding vanaf 2024

In 2024 is een project gestart om de bedrijfskleding te vervangen. De eerste zichtbare uiting hiervan was de nieuwe kleding van de bedrijfsbeveiliging: sportievere, donkerblauwe outfits met het Efteling-E-vignet in oranje op verschillende plaatsen, en de tekst "Security" achterop de rug. Dit zou een pilot zijn voor de vervanging van alle kleding.

In dit jaar komt de themakleding bij attracties, die rond de eeuwwisseling was afgeschaft, weer terug. Voor het personeel bij Danse Macabre maakt het kledingatelier speciale uniforms samengesteld uit allerhande oude personeelskleding. Dit moet aansluiten bij het verhaal van de Charlatans, sjacheraars die overal dingen bij elkaar zoeken. Het attractiepersoneel zouden hun neven en nichten kunnen zijn.^[12]