Koning Winter

Voel je even Koning Winter in deze ijstroon tijdens WE 2008-2009

Koning Winter is een personificatie van het winterseizoen. In de Efteling heeft hij als personage in twee shows opgetreden, en zijn er plannen voor een grotere rol tijdens toekomstige Winter Eftelings.

Achtergrond

Grootvadertje Vorst en zijn kleindochter

Het toeschrijven van natuurfenomenen aan goddelijke figuren is letterlijk ouder dan de weg naar Rome. In de Griekse mythologie is de godin Demeter verantwoordelijk voor de wisselingen van de seizoenen - zij raakt in een depressie als haar dochter Persephone weer moet afdalen naar de onderwereld.

In Nederland is het al sinds de zestiende eeuw gebruikelijk om de wintertijd voor te stellen als de persoon Koning Winter, een slechte man die de ongemakken van het seizoen veroorzaakt; als hij weer vertrekt breekt de lente aan.

Buiten Nederland is de personificatie van de winter wellicht het meest bekend als (Groot)Vadertje Vorst (Ded Moroz) in Slavische culturen. Deze komt voort uit een oud sprookje, opgetekend in de negentiende eeuw door Aleksandr Afanasjev, een verhaal dat parallellen vertoont met de eveneens winterse Vrouw Holle.^[1]

Grootvadertje Vorst is afgebeeld als een man met een lange, witte baard en een magische staf, die alles wat hij aanraakt kan bevriezen. Hij draagt meestal een blauwe, maar ook vaak rode jas. Hij reist in een door drie schimmels of rendieren getrokken slede. Op 31 december brengt hij cadeautjes rond in Rusland, Wit-Rusland en de Oekraïne. Hij wordt geassisteerd door zijn kleindochter. Dit is een traditie uit de twintiger jaren van de twintigste eeuw, waarmee de tegenwoordige figuur vermoedelijk net als de Kerstman een afgeleide is van de figuur van Sinterklaas,^[2] mede omdat de Sovjet-Unie een nieuwjaarsfeest prefereerde boven het christelijke kerstfeest.

Geschiedenis in de Efteling

Sinds de Efteling ook 's winters geopend is, heeft de Efteling verschillende keren het personage Koning Winter ingezet.

Koning Winter-buffet

De eerste keer dat we Koning Winter tegenkomen, is als naamgever van een buffet. Het Koning Winter Buffet werd tijdens de eerste Winter Efteling tussen 12 en 19 uur geserveerd in verschillende restaurants en behelsde tegen overlegging van ƒ 25,- onbeperkt eten van erwten- en bruine bonensoep, hutspot, boerenkool of zuurkool en hazenpeper met rode kool.^[3] Het was ook de naam van een kerstbrunch tijdens de tweede Winter Efteling die op 24, 25 en 26 december 2000 werd gehouden. De kosten waren ƒ 65,-, inclusief entree. Ook tijdens WE '02-'03 werd het buffetarrangement aangeboden, nu voor € 30,50.

De 'bagage van Koning Winter' op het Dwarrelplein

Dwarrelplein

Vanaf de tweede Winter Efteling heeft Koning Winter zijn bagage achtergelaten op het Dwarrelplein: windbuilen, stormkisten, windkratten, ijspegels, een thermometer, en wat dies meer zij. Ook in de jaren erna was deze decoratie aanwezig.

Kinder Winter Wonderfeest

Eregast Koning Winter als projectie

Zijn eerste echte optreden maakte de koning in de show Pardoes en het Kinder Winter Wonderfeest tijdens Winter Efteling 2002-2003. De voorstelling draaide om een feest dat diverse figuren gaan organiseren te zijner eer en glorie. Aan het eind verscheen hij op zijn feest, in de vorm van een projectie.

Bij de bagage op het Dwarrelplein stond hier ook Koning Winters Magische Brievenbus, waar kinderen hun wens voor de koning konden posten - de drie mooiste wensen zouden worden vervuld. In het park waren de IJsElfen te ontmoeten, die zich profileerden als zijn afgezanten.

Midwinternachtsdroom

Koning Winter op de poster van Midwinternachtsdroom

Daarna werd het weer even stil rondom de 'vorst', maar tijdens Winter Efteling 2008-2009 keerde hij terug in de slotshow van dat evenement: Midwinternachtsdroom. Tijdens deze show op de Vonderplas was hij wederom present als een projectie, dit maal op een watergordijn waarin hij de 'Nachtvorst' ontmoette. Ook stond er in het Ruigrijk een ijstroon voor een 3D-schilderij waarin je jezelf als Koning Winter kon laten fotograferen. De Efteling liet Koning Winter als merk registreren in 2008, maar heeft het laten vervallen in 2017. Het merk kon gebruikt worden voor educatie-, reclame- en souvenirdoeleinden.^[4]

Koningskroon

Winterkoningskroon

De Efteling, nooit te beroerd om een decorstuk niet weg te gooien, verfde voor Winter Efteling 2013-2014 een gigantische overgebleven kroon geheel wit en zette deze op de Pagode als de 'kroon van Koning Winter'. In de twee Winter Eftelings daarna was deze ook te zien, maar dan op de grond.

Plan voor familiefilm

De term Koning Winter kwam in 2020 weer even kort bovendrijven, nu als werktitel van een bioscoopfilm opgenomen in de Efteling.^[5] Het idee voor deze film van producent Lucio Messercola was gestoeld op dit personage, waar hij Sinterklaas-acteur Bram van der Vlugt voor op het oog had, die Messercola al kende van zijn Grote Sinterklaas-films. Uiteindelijk werd deze film omgevormd tot De expeditie van familie Vos, waarin het personage noch de acteur voorkomt. Messercola liet in 2024 weten dat het concept alsnog uitgevoerd zou kunnen worden, zij het uiteraard zonder de inmiddels overleden Van der Vlugt.^[6]

Winter Efteling 2022-2023 e.v.

Schetsen voor Koning Winter anno 2022

Koning Winter wordt vanaf Winter Efteling 2022-2023 stapsgewijs geïntroduceerd als een van de thematische elementen van de Winter Efteling die door het park terugkomen. Zijn 'voorgangers', Vuurprins Kendrik en Sneeuwprinses Jelka, waren er de Winter Efteling daarvoor voor het laatst.

De eerste plannen voor deze Koning Winter werden gepresenteerd door Karel Willemen en Bas van Rijsbergen tijdens een bijeenkomst in 2022. Het zou een toekomstbeeld zijn voor de komende vijf jaar.^[7] Hij is een oude man met wilde haren, baard en grote snor. Hij heeft een slappe muts op en een staf.

De entreepoort tot de Warme Winter Weide is voorzien van de ijskristallen van Koning Winter

Op de schetsen is een ijskristal te zien dat tijdens Winter Efteling 2022-2023 al geïntroduceerd werd als herkenbaar element in de thematisering, dat het symbool zou zijn van Koning Winter. Er verschenen ook al souvenirs van: zo was er een pin, theelepel, mok, sleutelhanger en magneet; en een sjaal, muts en twee verschillende hoodies.^[8]

Sneeuwkristallen-souvenirs

In 2023-2024 is in samenwerking met componist René Merkelbach bekeken of de koning te horen zou kunnen zijn.^[9] Er werd een geluidsspoor bedacht dat periodiek klinkt bij de laserprojectie op Symbolica en bij de Sneeuwbollen die dat jaar nieuw zijn. De symboliek die bij Koning Winter hoort, komt al terug in bijvoorbeeld vaandels bij de Warme Winter Weide of op het nieuwe winterdekentje van Ezeltje Strek Je. Of de figuur zelf in de toekomst ook zichtbaar zal worden, is nog niet bekend.