De Nieuwe Efteling

De Nieuwe Efteling is een plan van directeur Ten Bruggencate uit 1981 om de doelgroep van de Efteling te verbreden door het bouwen van grote attracties. Uit dit plan zijn enkele van de meest beeldbepalende attracties van de huidige Efteling voortgekomen.

De keuze voor de Python die in 1981 werd geopend, was een harde breuk met het verleden waarin het natuurpark zich vooral profileerde met lieflijke sprookjes, een speeltuin en, inderdaad, natuur. Grote attracties moesten nieuwe doelgroepen aantrekken buiten de vertrouwde gezinnetjes, die volgens Ten Bruggencate statistisch minder interessant zouden worden. Hij zag de bevolkingsopbouw veranderen en het aantal jonge kinderen teruglopen.^[1]

De verf op de achtbaan was nog niet droog en er werd al weer nagedacht over hoe nu verder te gaan. Het plan voor 'de nieuwe Efteling' bestond uit vijf ideeën: rapid-river, 1001-Nachtshow, uitbreiding Stoomtreintraject, Gullivers Reizen en Carcassonne. Ook dacht men nog te gaan investeren in bungalowpark Het Kraanven.^[2]

Vijfjarenplan en bedragen

In verschillende publicaties wordt over deze uitbreidingskoers gesproken met de naam 'Vijfjarenplan', maar aannemelijk is dat alle uitbreidingsplannen rond deze jaren in elkaar overlopen. In publicaties uit 1980 wordt gesproken over een totaalbedrag van 40 miljoen gulden,^[3] maar later blijkt het plan door te lopen tot 1986 en noemt men ieder jaar nieuwe investeringsbedragen en schroeft men de bezoekersprognoses omhoog. In 1983 spreekt men weer over verschillende bedragen: Marc Taminiau spreekt over 'uitbreidingsplannen van 60 miljoen gulden',^[4] maar in een ander artikel staat te lezen dat er 50 miljoen gulden met het vijfjarenplan gepaard gaat.^[5] In 1986, wanneer de Efteling net Fata Morgana heeft geopend, spreekt men over de afronding van het vijfjarenplan en het bedrag van 80 miljoen gulden.^[6]

Ten Bruggencate vertelt, terugkijkend op het vijfjarenplan in 1986:^[7]

Dat Spookslot bracht opeens anderhalf miljoen mensen binnen de poort, terwijl we op 1,1 miljoen hadden gerekend. Op grond van dat succes zijn we in 1978 begonnen met het opstellen van een vijfjarenplan, want wat was het geval? We hadden altijd een bezoekerscategorie van zeg maar nul tot twaalf jaar met ouders of grootouders, maar er zat een groot gat in de groep tussen de 12 en de 25 jaar. Vooral de ouderen in die groep beschikten over geld en wij wilden een deel van die groep bereiken en dus een groter stuk van de markt. We zijn begonnen met een achtbaan. Dat was intern zowel als extern een revolutie. Zijn we niet bezig ons gezicht te verliezen, was een van de vragen doe je toen hoorde. Dat was niet zo. Waar het om ging, ook bij de nieuwe attracties, was dat we als Efteling moesten proberen uniek te zijn en vooral ook de eerste met nieuwe dingen en daar zijn we redelijk in geslaagd. Ons doel was het bereiken van twee miljoen bezoekers in de periode 1980 tot 1986 en daar schoten we in 1983 als fors overheen. We zitten nu op ruim twee miljoen mensen per jaar en we denken dat 2,5 miljoen haalbaar is. Niet van de Nederlandse markt, want die is verzadigd, maar vooral van de buitenlandse.

Geplande attracties

Onder het project werden de volgende attractie-ideeën bedacht.

Rapid-river

Het idee voor de rapid-river betrof een wildwaterattractie die toen net nieuw was: er was nog slechts één zo'n attractie gebouwd in de wereld. Na een bezoek aan de VS om deze te aanschouwen, concludeerden Ton van de Ven en zijn team dat ze de attractie an sich veel te kaal vonden en dat veel meer tijd gestoken zou moeten worden in thematisering.

Dit plan werd dus op de iets langere baan geschoven maar werd in 1983 alsnog geopend onder de naam Piraña. Om geen vaart te verliezen en ook in 1982 een grote attractie te presenteren, werd voor dat jaar gekozen voor schipschommel De Halve Maen.

1001-Nachtshow

De 1001-Nachtshow is een concept gebaseerd op de Arabische sprookjes van duizend-en-één nacht. Hieruit zal, na wat uitstel, de attractie Fata Morgana verrijzen. Zie 1001-Nachtshow voor meer informatie.

Uitbreiding Stoomtreintraject

Het uitbreiden van het traject van de Stoomtrein wordt al sinds 1972 serieus besproken, maar er komt pas echt vaart in als het idee wordt opgenomen in de plannen voor de Nieuwe Efteling.

De Stoomtrein rijdt sinds de aanleg in pendeldienst tussen het Westerpark (stations Sprookjesbos en later Sint Nicolaasplaets) en Station Noord in het Noorderpark. De trein moet dus steeds keren. Door het traject vanaf de Sint Nicolaasplaats via het Carrouselpaleis en een brug over de Siervijver door te trekken kon een volledig gesloten circuit gerealiseerd worden, waardoor de treinen vanaf dat moment steeds rondjes kunnen rijden. In 1984 wordt de spoorbaan tot 3 kilometer verlengd en daarmee deze aansluiting gerealiseerd.

Waarom deze relatief bescheiden aanpassing essentieel was voor nieuwe doelgroepen is niet geheel duidelijk; wellicht om het wat afgelegen Oosterpark meer te verbinden met de rest van de Efteling, of om de capaciteit van de attractie te verhogen.

Gullivers Reizen

Er bestond een idee voor een attractie gethematiseerd naar de verhalenreeks Gullivers Reizen, maar dit is nooit concreter geworden.

Travels into Several Remote Nations of the World, in Four Parts. By Lemuel Gulliver, First a Surgeon, and then a Captain of Several Ships, beter bekend als Gullivers Reizen, is een satirisch boek uit 1726 van de Ierse schrijver Jonathan Swift. Hierin wordt verhaald over de reizen van een man die diverse uithoeken van de wereld bezoekt, onderwijl avonturen belevend die als een pastiche op de samenleving van die tijd en het fenomeen reisverhalen gelezen kunnen worden. Het meest bekend is het eerste verhaal, waarin de hoofdpersoon een bezoek brengt aan Lilliput, waar ondergemiddeld grote mensen wonen.

Carcassonne

Carcassonne was een idee voor een attractie gethematiseerd naar het middeleeuwse Frankrijk. Het is nooit verder gekomen dan de ideeënfase.

Carcassonne is een vestingstad in Zuid-Frankrijk. Het is met name bekend omdat in het centrum van de stad zich een bijna volledig bewaard gebleven middeleeuwse citadel bevindt. Deze citadel is Unesco werelderfgoed. De stad heeft ook andere partijen geïnspireerd. Zo is er een gelijknamig strategisch legspel van 999 Games, en is er ook een vergelijkbaar computerspel.