Monsieur Cannibale (muziek)

LP-hoes van Sacha Distel uit 1966

"Monsieur Cannibale" is de titel van het liedje dat gebruikt werd bij de gelijknamige attractie die van 1988 tot 2021 in de Efteling stond.

Het nummer

In 1965 componeerde Gérard Gustin het vreemde nummer "Monsieur Cannibale", dat in de uitvoering van Sacha Distel in Frankrijk indertijd een enorme hit werd (De Efteling gebruikte bij de attractie een heruitgave van het nummer uit 1985). Maurice Tézé schreef de tekst, over een westerling die per abuis in handen komt van een stel kannibalen in Afrika:

Geschil over rechten

De beruchte YouTube-comment

In 2020 werd er door de (inmiddels) rechthebbende, Prosadis s.a.r.l. uit Parijs, een rechtszaak aangespannen teggen de Efteling, omdat men meende nooit enige vergoeding voor het gebruik van het werk van Tézé, Gustin en Distel in de Efteling gehad te hebben. Nadat Prosadis zelf in 2014 het lied op YouTube had gezet,^[1] plaatste een wijsneus in 2017 een comment dat Distel zeker wel veel royalties aan het gebruik in de Efteling had overgehouden.^[2] Naar eigen zeggen kwam Prosadis er daardoor voor het eerst achter dat het nummer bij de attractie gebruikt werd en sommerde de Efteling verder gebruik te staken; de Efteling meende dat het gebruik geoorloofd was. Tijdens deze discussie kwam Prosadis erachter dat de muziek ook in bewerkte vorm in Aquanura is opgenomen. Prosadis en de Efteing kwamen niet tot overeenkomst en in 2020 volgde een rechtszaak.

Het eerste deel van het geschil draaide om het nummer zoals gebruikt bij de attractie. De Efteling droeg hier succesvol aan dat ze hier al die tijd aan rechtenorganisatie Buma/Stemra voor heeft betaald. Deze manier van betaling is voldoende omdat het nummer in ongewijzigde vorm gedraaid wordt. Echter, wat niet onder deze vergoeding viel is de publicatie van het nummer op cd’s en bij online streamingdiensten. De rechter oordeelde dat de Efteling hier niet de rechten toe had en dat ook de auteurs geen recht gedaan werd wegens het vermelden van “Efteling” als artiest. Ook beriep Prosadis zich nog op schadevergoeding voor negatieve associatie met het vermeende racistische karakter van de attractie. Dit laatste verwierp de rechter, omdat het nummer er ongewijzigd wordt gebruikt en het nummer zelf ook over een karikatuur van een kannibaal handelt en daarmee geen hele nieuwe lading krijgt.

Het tweede deel van het geschil ging over opname in de medley van Aquanura - Tweede Efteling Symfonie. Omdat het nummer hier door de Efteling is bewerkt (gearrangeerd) zijn Buma/Stemra-rechten niet van toepassing; tevens had de Efteling het nummer sowieso niet in bewerkte vorm ten gehore mogen brengen of mogen publiceren zonder toestemming van de rechthebbenden.

De Efteling is daarom op 14 juli 2021 veroordeeld^[3] tot het alsnog betalen van de royalties sinds 1997 (vanwege verjaring van de periode daarvoor) over de cd-verkopen, streamingopbrengsten en uitvoeringen van de Aquanura-show. Die show mocht niet meer opgevoerd worden, en ook moest de Efteling het nummer van streamingplatforms verwijderen en alle muziekcd’s uit de handel nemen waar het liedje op staat. Het gaat dan om de cd's Wonderlijke Muziek van de Efteling, De Mooiste Muziek uit de Efteling (CD 2), Wonderlijke Efteling Muziek, en Betoverende Efteling Melodieën (2012). Deze werden door de Efteling al niet meer fysiek verkocht, maar waren soms wel nog beschikbaar via bijvoorbeeld iTunes. Op het album dat wel nog verkocht wordt, Betoverende Efteling Melodieën (2018), is het nummer (natuurlijk niet toevallig) weggelaten. Ook de cd waarop de Tweede Efteling Symfonie staat, moest uit de handel genomen worden.

In maart 2022 werd alsnog overeenstemming bereikt over een licentie, zodat vanaf dat moment de Aquanura-show weer regulier op het programma stond, en de showregistratie keerde in de zomer van dat jaar ook weer terug op het Efteling YouTube-kanaal.