Loon op Zand is de gemeente waarin de Efteling gelegen is. Ze bestaat uit de kernen Kaatsheuvel, Loon op Zand en De Moer.
De langste geschiedenis heeft het dorp Loon op Zand, dat teruggaat tot 1100, toen alhier een nederzetting onder de naam Venloon bekend was. Rond die tijd zijn door afgraving en begrazing ook de zandverstuivingen van de Loonse en Drunense Duinen ontstaan, tegenwoordig een belangrijk natuurgebied. In de veertiende eeuw ontstond De Moer en niet veel later Kaatsheuvel.
Samen met andere plaatsen in de Langstraat domineerde hier sinds de industrialisatie de schoenindustrie. De enorme economische afhankelijkheid hiervan was voor burgemeester Van der Heijden in 1950 aanleiding tot het oprichten van de Efteling om zo te diversificeren richting de recreatieindustrie. Door toegenomen concurrentie van lage-lonenlanden is een flink deel van de schoenenindustrie verdwenen, en domineert juist de toeristische industrie, maar ook heden ten dage zijn er nog steeds schoengerelateerde bedrijven te vinden.
De drie schoenmakershamers in het wapenschild verwijzen naar deze industrie. De drie horens zijn een verwijzing naar het geslacht Van Horne, dat van 1269 tot 1383 de heerlijkheid Venloon bezat. Het gemeentewapen is op enkele plaatsen in het park te vinden, zoals op de Prinsenpoort, in Bäckerei Krümel en als integraal onderdeel van het Eftelingwapen.
Kaatsheuvel
De grootste plaats in de gemeente met 16.280 inwoners is Kaatsheuvel, en hier is dan ook het gemeentehuis gelegen. In deze plaats bevinden zich het Efteling Park aan de Europalaan, het Efteling Hotel aan de Horst en het Loonsche Land en Bosrijk aan de Eftelingsestraat.
Het grondgebied van de Efteling strekt zich uit ten zuiden van de Europalaan, en de bebouwde kom van Kaatsheuvel ligt hier aan de noordzijde pal tegenaan. Om overlast tegen te gaan is tussen deze laan en de Pastoor Rietraweg een fikse geluidswal opgericht. Niettemin is overlast van de Efteling een regelmatig terugkerend thema, zoals bijvoorbeeld geluidsoverlast voor bejaardentehuis Rosagaerde aan de Parkstraat, parkeerdruk als de Efteling-parkeerplaats niet genoeg capaciteit heeft, of verkeersdrukte na afloop van een Zomeravond.
De Moer
De Moer is met 538 inwoners verreweg de kleinste zelfstandige plaats in de gemeente. Het kerkdorp is gelegen tussen het landgoed Huis ter Heide en het grondgebied van de Efteling. Het voormalige Efteling Golfpark behoort ook tot deze kern en heeft zijn clubhuis aan de Veldstraat in De Moer.