Janvier

Naambord Janvier in Bergen op Zoom

De familie Janvier is een kermisfamilie en de makers en uitbaters van de Stoomcarrousel voordat deze door de Efteling werd overgenomen.

Stoomcarrousels domineerden de kermissen vanaf het eind van de negentiende eeuw tot ongeveer het midden van de twintigste eeuw. Het waren de meest indrukwekkende en spectaculaire attracties die op de rondreizende vermaakcentra te vinden waren. Er waren een aantal families die de grote stoomcarrousels exploiteerden: Wolfs, Benner, Tewe, Nizet, Sipkema, Van Bergen, Vincken, Dobbelaere en Janvier. Janvier was één van de belangrijkste families.

Hendrik Janvier

De eerste Janvier van de carrouselhoudersfamilie die in de geschiedenisboeken terug te vinden is, staat in het stadsregister van Bergen op Zoom uit 1840: Johannes Wilhelmus Janvier. Hij had zes kinderen. Hij kocht, toen zijn zoon Hendrik (1868) twaalf jaar oud was, een open draaimolen met houten paarden en gaf hem de opdracht om met de molen met paard en wagen de kermissen en jaarmarkten af te gaan en zo z'n eigen brood te verdienen en het vak te leren.

In 1880 bezocht Hendrik de kermis van Gilze-Rijen en ontmoette daar zijn toekomstige vrouw Fientje Ditvoorst. Een jaar later kregen ze een relatie en trouwden die zomer. Er kwamen elf kinderen: zeven jongens en vier meisjes.

Door de jonge leeftijd waarop Hendrik al het vak in de praktijk had geleerd, was het een harde man met een groot netwerk van zakelijke en maatschappelijke contacten. Hij had verstand van techniek, organisatie, commercie en financiën. Door slim gebruik te maken van de nieuwste technieken kon hij het verschil maken en hij had een goed gevoel voor kunst, sfeer en handel. Het was een gewiekste zakenman die wordt gezien als de grondlegger van de traditie van stoomcarrousels. Vanaf 1895 bouwde hij zelf zijn stoomcarrousel uit allerlei verschillende onderdelen. In 1903 was deze klaar.

J.W. Janvier

Hendrik gaf elk van zijn kinderen bij hun huwelijk een kermisbedrijf cadeau. Zo ontstond een soort dynastie. Wilhelmus Johannes Janvier is de oudste zoon van Hendrik Janvier. Hij laat zich graag 'Jan Willem' of gewoon 'J.W.' noemen. Toen J.W. trouwde rond 1915 met Mietje Giezen, de zus van kunstenaar Andreas Giezen, kregen ze de Stoomcarrousel als huwelijkscadeau. Dat was tevens het begin van een immer voortlevende traditie waarin de oude Janviers hun jongen een kermisattractie meegeven als 'opstapje' bij het verlaten van het nest.

J.W. heeft flink gesleuteld aan de carrousel en zijn ombouw. Het was zijn goede vriend Andreas Giezen die verantwoordelijk is voor de geschilderde taferelen rond de omloop, en de decoratie van de gevel. Giezen trouwde overigens weer met de zus van J.W., Keetje Janvier.

Piet Janvier

Piet Janvier, ook een zoon van Hendrik, is degene die het fraaie Gavioli-orgel op de kop heeft getikt dat tot op heden in de Stoomcarrousel aanwezig is.

Laurens Janvier

Laurens Janvier in 1956

Laurens (Rens) Janvier, ook een zoon van Hendrik, is de derde eigenaar van de Stoomcarrousel. Hij kreeg de carrousel van zijn oudste broer J.W. toen hij trouwde op 10 februari 1919. Laurens en J.W. waren echte tegenpolen. J.W. had sterk de drang zich te bewijzen, Laurens was meer een man die tactisch en met gevoel voor materialen te werk ging.

Laurens reist ermee rond tot 1953. De carrousel wordt in een loods in Bergen op Zoom geplaatst, tot de Efteling de molen koopt in 1955. De Efteling zet bij opening een jaar later nog 'L. Janvier Stoomcarrousel' op de gevel om te verwijzen naar de kermisfamilie. Later wordt deze naam enkele malen veranderd, tot er uiteindelijk 'Carrouselpaleis' op de gevel staat.